چگونگی فریز تخمک، مراحل انجام و عوارض آن

در دنیای امروز با توجه به افزایش سن ازدواج و بچه دار شدن، روشهای حفظ باروری مثل انجماد تخمک، اسپرم و جنین از اهمیت به سزایی برخوردارند. انجماد تخمک، به عنوان روشی برای حفظ قدرت باروری بانوان در آینده استفاده می شود.
اگر قصد تشکیل خانواده را دارید ولی هنوز شرایط آن فراهم نیست، انجماد تخمک می تواند خطر ابتلا به مشکلات باروری شما را کاهش دهد. گرچه انجماد تخمک به معنای تضمین بارداری نیست، ولی با توجه به اینکه تعداد و کیفیت تخمک با افزایش سن کاهش می یابد، این روش یک راه حل مفید برای حفظ تخمک های با کیفیت بانوان جوان است.

فریز کردن تخمک چیست؟
انجام برخی از درمان های پزشکی مثل سرطان ، بر داشتن کیست تخمدان به وسیله لاپاراسکوپی و فیبروئیدها می تواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد. انجماد تخمک قبل از درمان یک راه برای به حداقل رساندن مشکلات باروری است که ممکن است از چنین درمان هایی ناشی شود.
بسیاری از بانوان با نزدیک شدن به سن سی و پنج سالگی نسبت به امکان باروری در آینده مضطرب می شوند. انجماد تخمک می تواند تا حد زیادی این اضطراب را کاهش دهد.
در این روش تخمک هایی که از تخمدان شما برداشت شده اند، منجمد و برای استفاده بعدی در روشهای کمک باروری مثل IVF ذخیره می شود. این تخمک ها در حالت انجماد تا سالها می توانند باقی بمانند. پس از ازدواج اگر به دلیل کاهش ذخیره تخمدانتان به روش طبیعی باردار نشدید، می توانید از این ذخیره استفاده کنید.
اگر قصد انجماد یا فریز تخمک هایتان را دارید، به متخصص بانوان یا مراکز درمان ناباروری مراجعه و درباره اینکه با توجه به سن، ذخیره تخمدان شما و پیشینه تولید مثل تان این روش برای شما مناسب است یا خیر و چطور باید اقدام به انجماد تخمک کنید، مشورت کنید.

فریز تخمک چگونه انجام می شود؟
اگر قصد دارید تخمک هایتان را منجمد یا فریز کنید، می توانید به یک کلینیک درمان ناباروری مراجعه کنید. در این کلینیک ها ، ابتدا متخصص بانوان شما را از نظر وضعیت غدد درون ریز و متابولیسم بررسی می کند. به این منظور از شما آزمایش خون گرفته می شود تا سطح هورمون های شما و ذخیره تخمدان تان ارزیابی شود.
در این آزمایش غلظت هورمون تحریک کننده فولیکول و استرادیول در روز سوم قاعدگی آزمایش می شود. نتایج می تواند پیش بینی کند که تخمدان چگونه به داروهای باروری جواب خواهد داد.
همچنین یک سونوگرافی از تخمدان ها انجام می شود تا تعداد فولیکول های نابالغ و وضعیت تخمدان ها مشخص شود.
غربالگری بیماری های عفونی برای برخی از بیماری های عفونی مانند HIV، هپاتیت B و C هم از مواردی ست که قبل از شروع انجماد تخمک باید انجام شود.

مراحل انجام فریز تخمک
انجماد تخمک چندین مرحله دارد : ۱- تحریک تخمدان، ۲- جمع آوری تخمک ۳- انجماد
1- تحریک تخمک گذاری
روند تخمک گذاری در بدن تحت تاثیر هورمون هایی صورت می گیرد که باعث می شوند فولیکول ها ( تخمک های نابالغ) به تخمک بالغ تبدیل و تخمک گذاری انجام شود. در روند انجماد تخمک شما هورمون های مصنوعی را برای تحریک تخمدان ها دریافت می کنید تا تعداد بیشتری از فولیکول ها به تخمک بالغ تبدیل شوند.
برای تحریک تخمک گذاری ممکن است داروهایی مانند follitropin alpha یا beta Follistim AQ ، Gonal-f) یا منوتروپین Menopur) تزریق کنید.
همچنین پزشک شما ممکن است یک آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین تزریقی مانند لیپرولین استات (لوپرون) یا آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین مانند cetrorelix (Cetrotide) را تجویز کند.
در طول درمان، تحت نظر پزشک هستید. برای اندازه گیری پاسخ تان به داروهای تحریک تخمدان از شما آزمایش خون گرفته می شود. سطح استروژن به طور معمول بالا می رود و سطح پروژسترون تا زمان تخمک گذاری پایین می ماند.
پیگیری های بعدی نیز شامل سونوگرافی و ترجیحا سونوگرافی واژن می شود. سونوگرافی واژن یک روش تشخیص است که در آن از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از داخل تخمدان استفاده می شود. در طی سونوگرافی رشد فولیکول ها بررسی و بالغ شدن آنها ارزیابی می شود.
هنگامی که فولیکول ها برای بالغ شدن آماده می شوند - معمولا بعد از 10 تا 14 روز - تزریق گونادوتروپین کوریونی Pregnyl، Ovidrel یا یک دارو دیگر میتواند به تخمکهای بالغ کمک کند.
۲- گرفتن تخمک
جمع آوری و گرفتن تخمک، یک عمل ساده است که 30 دقیقه طول می کشد. ابتدا شما را بی حس می کنند. سپس پزشک با استفاده از یک سوزن از واژن وراد تخمدان ها می شود، در حالیکه تصویر تخمدان ها را در دستگاه سونوگرافی روبرویش می بیند. سپس تخمک ها را جمع آوری و به ظرفی منتقل می کند. تخمک ها فورا به آزمایشگاه جنین شناسی منتقل می شوند. تعداد تخمک هایی که به این روش جمع می شوند به سن شما و وضعیت بدنتان بستگی دارد ولی معمولا 5 تا 20 تخمک جمع آوری می شود. چند ساعت بعد از عمل مرخص می شوید و می توانید به منزل برگردید. ممکن است چند روز احساس گرفتگی در عضلات شکمی داشته باشید که طبیعی است.
۳- انجماد تخمک
مدت کوتاهی پس از برداشت تخمک ها ، آنها به آزمایشگاه جنین شناسی منتقل می شوند تا زیر دمای صفر درجه منجمد شوند. ممکن است از مواد ضد سرطان استفاده شود تا از تشکیل بلورهای یخ در سلول ها پیشگیری شود.

انجماد به چند روش صورت می گیرد
روش انجماد آهسته
در این روش ابتدا غلظت کمی از ماده ضد سرطان استفاده می شود. سپس درجه حرارت به تدریج کاهش می یابد. این امر باعث می شود کم کم متابولیسم تخمک ها پایین بیاید. سپس غلظت بیشتری از ماده ضد سرطان استفاده می شود.
شیشه سازی
در این روش غلظت بالای ماده ضد سرطان استفاده می شود. و انجماد به سرعت صورت می گیرد تا از تشکیل بلورهای یخ داخل سلول پیشگیری شود و بلورها فرصتی برای تشکیل شدن نداشته باشند.
به طور معمول، یک هفته بعد از جمع آوری تخمک، می توانید فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید. برای پیشگیری از بارداری از روش های جلوگیری استفاده کنید.
در صورت داشتن، تب بالای 38 درجه، درد شدید شکم، افزایش وزن بیش از یک کیلو در 24 ساعت، خونریزی شدید واژینال - پر شدن بیش از دو پد در یک ساعت و مشکل در ادرار کردن فورا به بیمارستان مراجعه کنید.

عوارض فریز تخمک
انجماد تخمک هم مثل هر روش درمانی می تواند دارای عوارضی باشد از آن جمله :
1- شرایط مربوط به استفاده از داروهای باروری
به ندرت، استفاده از داروهای باروری تزریقی، مانند هورمون تحریک کننده فولیکول یا هورمون لوتئینیزه برای ایجاد تخمک گذاری، می تواند باعث دردناک شدن تخمدان ها پس از تخمک گذاری و یا تحریک بیش از حد تخمدان ها شود. علائم و نشانه های تحریک بیش از حد تخمدان عبارتند از درد شکم، نفخ، تهوع، استفراغ و اسهال. حتی موارد بسیار نادر ممکن است جان بیمار را به خطر بیندازد.
2- امکان سقط جنین
اگر از تخمک های منجمد برای بارداری استفاده می کنید، بر اساس سن شما، احتمال بروز سقط جنین ممکن است افزایش پیدا کند. بانوانی که سن بالاتری دارند، احتمال سقط جنین در آنها بیشتر است.
تحقیقات تا به امروز افزایش خطر ابتلا به نقایص زودرس را در نوزادانی که از تخمک های فریز، متولد شده اند، نشان نداده است. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد ایمنی تخمک های منجمد مورد نیاز است.
۳- عوارض جمع آوری تخمک
اگر چه این موضوع بسیار نادر است ولی ممکن است طی عمل جمع آوری تخمک و استفاده از سوزنی که به کار می رود، خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ های خونی ایجاد شود. خطرات مربوط به بیهوشی عمومی - که ممکن است برای برخی از روش های جمع آوری تخمک استفاده شود - هم گاهی نگران کننده است.
هنگامی که انتخاب می کنید از تخمک هایتان را فریز کنید، به یاد داشته باشید که هنگام اقدام به بارداری قرار است با روش های کمک باروری، باردار شوید. در این روش ها ابتدا باید داروهای هورمونی لازم را دریافت کنید تا رحم تان شرایط لازم برای پذیرش جنین را پیدا کند. سپس از همسرتان اسپرم گرفته می شود. تخمک های منجمد، از حالت انجماد خارج می شوند، و در محیط آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می شوند.
لقاح ممکن است به روش تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسم (ICSI) یا ترکیب اسپرم با تخمک IVF صورت گیرد.
به یاد داشته باشید که در مقایسه با انجماد جنین احتمال تخمک گذاری در تخمک های یخ زده پایین تر است. به همین سبب اگر متاهل هستید، انجماد جنین روش موفقیت آمیزتری خواهد بود.

هزینه فریز کردن تخمک
فریز تخمک روشی است که در آن تخمک های بالغ منجمد و در آزمایشگاه نگهداری می شوند تا برای بارداری استفاده شوند. این روش شامل چند مرحله است که هر کدام از مراحل بسته به اینکه در بیمارستان خصوصی یا دولتی اقدام به این عمل کنید، هزینه ی متفاوتی دارند.
بخشی از هزینه ها مربوط به آزمایشاتی است که در ابتدای کار باید انجام دهید. برای تعیین مقدار و کیفیت تخمک هایتان نیاز است که در روز سوم قاعدگی آزمایش بررسی غلظت هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) را انجام دهید. آزمایش ارزیابی میزان استرادیول خون از دیگر آزمایش های لازم است.
نتایج این آزمایشات می تواند پیش بینی کند که وضعیت تخمدان های شماچطور است و پاسخ تان به داروها چگونه خواهد بود. از دیگر آزمایشات لازم غربالگری شما از نظر بیماریهای عفونی مثل ایدز و هپاتیت است.
بخش دیگر هزینه ها مربوط به داروهای تحریک تخمک گذاری است. این داروها تخمدان ها را تحریک می کنند تا فولیکول های بیشتری در آنها رشد و بالغ شود. همچنین لازم است که برای پیگیری به متخصص مراجعه کنید و سونوگرافی انجام دهید.
عمل جراحی سرپایی جمع آوری تخمک هم هزینه دیگر این عمل است. که طی آن جراح تحت بیهوشی موضعی ، از طریق واژن تخمک های بالغ را جمع آوری می کند.
انجماد تخمک و نگهداری آنها در محیط آزمایشگاه نیز هزینه ی دیگر این عمل است. طی عمل انجماد ازت مایع که با فشرده‏سازی به این مرحله رسیده است، در تانک‏ها دور تخمک را می‏گیرد و معمولا در هر ظرف چند تخمک گذاشته می‏شود. میزان دمای این ظرف‏ها هم هر روز اندازه‏گیری می‏شود و همین‏که دما بیشتر شود به ظرف، ازت تزریق می‏شود چون با گذشت زمان ازت داخل ظرف تبخیر خواهد شد. هرچه تعداد تخمک‌هایی که فریز می‌شوند بیشتر باشد، شانس داشتن تخمک زنده و سالم از مرحله فریز، گرم کردن و بارورشدن بالاتر می‌رود.
بسته به اینکه طی عمل تخمک گیری چند تخمک جمع آوری شده است، ممکن است سالیانه لازم باشد که مبلغی مثلا ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در سال، برای نگهداری آنها پرداخت کنید.
هزینه فریز تخمک بسته به اینکه مرکز دولتی یا خصوصی باشد از 3 تا 5 میلیون تومان متغیر است.