گرفتگی عضلات در بارداری، علل و راهکارهای درمانی

گرفتگی عضلات در بارداری علل مختلفی چون خستگی،‌ کمبود ویتامین و کم تحرکی دارد. این گرفتگی‌های عضلانی که در عضلات شکم،‌ ران یا پا ایجاد می‌شود را می‌توان با راهکارهایی رفع یا از آنها پیشگیری کرد.
گرفتگی عضلات در بارداری که اغلب همراه با درد، تورم و ایجاد رگ‌های واریسی است، یکی از ناراحتی‌های استرس زا در بانوان باردار محسوب می‌شود. دانستن اینکه این گرفتگی‌ها به چه علتی ایجاد شده و هنگام وقوع آن چه کار‌هایی باید انجام داد، به شما کمک می‌کند تا بتوانید از عود دوباره آن جلوگیری کرده و دوره بارداری خود را کمی راحت‌تر طی کنید.

آیا گرفتگی عضلات در حاملگی نرمال است؟
بیشتر گرفتگی‌ها و دردهای شکمی در دوران بارداری طبیعی هستند. مواردی مانند یبوست بارداری و انقباضات لگنی، دردلگن و شکم نیز تا سه ماه اول بارداری امری طبیعی محسوب می‌شود. با این حال، گاهی اوقات گرفتگی‌های عضلانی در بارداری می‌تواند نشانه ای از عفونت ادراری، سقط جنین، پره اکلامپسی (افزایش فشارخون بالا) یا سایر شرایطی باشد که به مراقبت پزشکی نیاز دارد. در حالی که همیشه یک زن باردار باید مراقب تمامی علائم و دردهای دوران بارداری‌اش باشد و فورا با پزشک خود مطرح کند، در ادامه این مقاله سعی می‌کنیم با شرح نکات و توصیه‌هایی شما را نسبت به گرفتگی عضلات در بارداری و آنچه که باید انجام دهید، آگاه کنیم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر گرفتگی عضلات شما همرا با یکی از علائم زیر است، باید فورا به پزشک مراجعه کنید، زیرا احتمال بروز خطراتی مانند سقط جنین، حاملگی خارج از رحم یا زایمان زودرس وجود دارد.
-درد شکمی یا عضلانی همراه با درد شدید
-خونریزی
-تب و لرز
-استفراغ و حالت تهوع
-سرگیجه مدام
-تنگی نفس
-سردرد شدید
-تاری دید
-درد یا سوزش هنگام ادرار
-سرماخوردگی یا احساس ضعف
-وجود خون در ادرار
-بیش از چهار انقباض شکمی در یک ساعت

دلایل گرفتگی عضلات در بارداری چیست؟
اسپاسم عضلات در ماه‌های نخست بارداری تقریبا برای اکثر بانوان باردار اتفاق می‌افتد که مهم‌ترین دلایل این عارضه موارد ذیل است:
-خستگی عضلات بدلیل اضافه وزن ناگهانی
-ادم (تورم ناشی از ایجاد مایع میان بافتی در عضلات)
-تغییرات متابولیسم
-کمبود ویتامین و تغذیه نامناسب
-داشتن فعالیت بیش از حد
-کم تحرکی مفرط
-کمبود کلسیم و منیزیم

انواع گرفتگی عضلات در بارداری
۱- معده درد
گاز و نفخ در طول حاملگی به دلیل افزایش سطح هورمون پروژسترون است که سبب شل شدن عضلات دستگاه گوارش می‌شود و در نتیجه عمل هضم کند شده و بدنبال آن نفخ و همچنین یبوست ایجاد می‌شود. هر دو اینها می‌تواند احساسات انقباض در شکم شما ایجاد کند. به خاطر کاهش هضم احتمالا در معده خود نیز احساس ناراحتی خواهید کرد. همچنین عبور گاز یا حرکات متعدد در روده، گاهی اوقات مشکلات موقتی از قبیل شکم درد و معده درد به وجود می‌آورد. می‌توانید با خوردن غذاهای غنی از فیبر و ملین، صرف غذا در چند وعده غذایی کوچک، مصرف به اندازه آب، به جلوگیری از یبوست و معده درد خود کمک کنید.
۲- ارگاسم در بارداری
کمردرد در طول و پس از ارگاسم در بارداری خطر زیادی ندارد و اگر در حین رابطه جنسی در دوره بارداری انقباض خفیفی در ناحیه لگن دارید، این نشانه افزایش جریان خون در ناحیه لگن و رحم است. در صورت عدم بروز درد شدید می‌توانید نیاز جنسی خود را رفع کرده و سپس رابطه را خاتمه دهید؛ اما مراقب آسیب به جنین خود باشید.
۳- انقباضات رحمی
در دوران بارداری، بدن شما خون بیشتری به رحم می‌فرستد. این موضوع فشار خون در رحم را بیشتر کرده و سبب افزایش انقباضات رحمی می‌شود. دراز کشیدن یا حمام کردن با آب گرم می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
۴- عفونت ادراری (UTA)
عفونت ادراری یا UTA که مخفف Urinary Tract Infection است گاهی بدون هیچ علائمی اتفاق می‌افتد و گاهی اوقات نیز همراه با درد و فشار در ناحیه لگن است. همچنین بوی بد ادرار، ترشحات بدبو، احساس تشنگی بیشتر، سوزش و درد هنگام ادرار نیز از علایم عفونت ادراری در بارداری است که در صورت تشدید عفونت می‌تواند سبب گرفتگی عضلات در بارداری شود؛ این گرفتگی بیشتر در ناحیه واژینال و دهانه رحم رخ می‌دهد.
۵- گرفتگی عضلات پا در بارداری
بیشتر زنان حامله در دوره بارداری از رگ به رگ شدن یا گرفتگی ساق پا شکایت دارند. این عارضه اغلب در شب، هنگام خواب بروز می‌کند و در سه ماه آخر بارداری به دلیل افزایش بیش از حد وزن مادر شایع‌تر است. این عارضه دلیل مشخصی ندارد اما کمبود کلسیم و افزایش فسفر را یکی از دلایل احتمالی گرفتگی پا در دوران بارداری می‌دانند. در صورت ابتلا به این مشکل کفش راحت و نرم بپوشید و با گرم کردن و مالش پا از درد آن کم کنید.
۶- گرفتگی و درد کشاله ران
درد در ناحیه کشاله ران بیشتر در دوره سه تا شش ماهگی بارداری اتفاق می‌افتد. برای تسکین این درد می‌توانید در پوزیشن سجده قرار گرفته و عضلات خود را آرام کنید. یکی از علل بروز این درد، تحریک و انقباض رباط‌های رحمی است.
۷- حاملگی خارج از رحم
حاملگی خارج از رحم زمانی رخ می دهد که یک تخمک در جای دیگری از رحم، معمولا در یک لوله فالوپ رشد می‌کند و ممکن است موجب گرفتگی شدید عضلانی شود. این درد با گذشت زمان شدیدتر می‌شود. حاملگی های خارج از رحم اغلب باعث خونریزی واژینال، درد شانه، سرگیجه و ضعف می‌شوند. اگر فکر می‌کنید ممکن است دچار بارداری خارج از رحم شده باشید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. از آنجا که حاملگی‌های خارج از رحم با سونوگرافی و آزمایش خون تشخیص داده می‌شوند، بنابراین اگر شما سونوگرافی سه ماهه اول خود را انجام داده‌اید و همه چیز طبیعی است، حاملگی خارج رحمی شما را تهدید نمی‌کند.
۸- سقط جنین
اگر احتمال سقط جنین وجود داشته باشد هم معمولا در ناحیه شکم، کمر و یا لگن درد ایجاد می‌شود که البته با خونریزی همراه است. اغلب، سقط جنین در سه ماهه اول اتفاق می‌افتد، اگر چه ممکن است در سه ماهه دوم نیز رخ دهد. گاهی اوقات دشوار است که بگوییم درد شما به دلیل سقط جنین است یا به دلیل عملیات لانه سازی برای گسترش رحم جهت رشد جنین؛ بنابراین مهمترین علامت سقط جنین یعنی خونریزی را در نظر داشته باشید. در صورت خونریزی باید سریعا به پزشک خود مراجعه کنید.

معرفی چند ورزش برای گرفتگی عضلات در بارداری
چرخش دورانی مچ پا: در حالی که روی صندلی نشسته و تکیه داده اید، به آهستگی قسمت مچ پای خود را به صورت دایره‌ای بچرخانید.
چسباندن انگشتان شصت به یکدیگر: اگر هنگام نشستن دچار کرامپ یا گرفتگی عضلانی شده اید، خونسردی خود را حفظ کرده و آهسته دو پای خود را به هم نزدیک کنید. در همان حالت انگشتان شصت پای خود را پنج ثانیه به هم چسبانده و بعد از آن دو پاشنه خود را نزدیک هم قرار دهید و بکشید.
کشیدن شصت انگشتان: اگر دچار اسپاسم در ناحیه پا شدید، سریعا انگشتان شصت پای خود را به سمت زانو بکشید و این کار را هر پنج ثانیه تکرار کنید تا عضلات شما کم کم نرم شود و اسپاسم از بین برود.
اگر دچار عارضه کمر درد شدید، در حالیکه یک بالشت مناسب زیر کمر خود گذاشته‌اید، مانند حالت نشستن، پاهای خود را در یکدیگر جمع کنید و چند دقیقه ای در همین حالت دراز بکشید تا درد خود را تسکین دهید.

چند راهکار برای درمان گرفتگی عضلات در بارداری
-از مصرف مواد غذایی بیش از حد چرب و شیرین خودداری کنید.
-به هیچ عنوان سیگار و قلیان نکشید.
-از نوشیدن مشروبات الکلی جدا پرهیز کنید.
-مصرف لبنیات خود را زیاد کنید.
-غذاهای دریایی مانند ماهی سالمون، ماهی ساردین برای سلامت بانوان باردار بسیار حائز اهمیت است.
-برای تامین منیزیم بدن خود حتما از دانه‌های مغز دار مقوی مانند فندق و بادام استفاده کنید.
-طولانی مدت نه بنشینید و نه ایستاده بمانید.
-حداقل روزی ده دقیقه پیاده روی کنید.
-مایعات زیاد بنوشید.
-شب‌ها قبل از خواب زیر پای خود یک بالشت نازک بگذارید. (با این کار مایعات به عقب برمی‌گردد و سبب بهبود گرفتگی عضلات می‌شود)
-قبل از خواب یک جوراب نازک بپوشید تا دمای پای خود را گرم نگهدارید.
-کفش مناسب و نرم بپوشید.
-مصرف مواد کافئین دار مانند نوشابه، چای و قهوه را به حداقل برسانید.

درمان گرفتگی عضلات با روغن های گیاهی
روغن بابونه: این روغن حاوی مواد ضد التهاب است و التهابات ناشی از گرفتگی عضلات که موجب دردهای ناگهانی می‌شود را بهبود می‌بخشد.
روغن اسطوخودوس: به روغن آرام بخش و خواب آور مشهور است و جهت کاهش دردهای عضلانی موثر است.
روغن زنجبیل: استفاده از روغن زنجبیل سبب نرمی عضلات و کاهش اسپاسم‌های عضلانی می‌شود.