هزینه های درمان ناباروری، یک تخفیف جانانه!

یکی تسبیح در دست دارد و دیگری دعا می‌خواند. چند نفر با هم حرف می‌زنند و از علاقۀ شدیدشان به بچه‌ها می‌گویند. دو خانم کنار هم نشسته‌اند و برای یکدیگر از هزینه‌ها و رفت‌وآمدهای مکرر درد دل می‌کنند. یکی چهار بار امتحان کرده و یکی تازه اول راه است. یکی زندگی‌اش به این موضوع وابسته است و دیگری رویای یک عصای استوار در پیری را در سر می‌پروراند. داستان‌ها و زندگی‌هایشان متفاوت است، اما همگی از یک چیز گله دارند: هزینۀ زیاد درمان ناباروری. هزینه‌های ناباروری گاهی آن‌قدر گزاف می‌شود که از توان زوج فراتر می‌رود و مرد و زن به اجبار دست از آرزویشان می‌کشند. به گفتۀ وزیر بهداشت، در کشور حدود سه میلیون زوج نابارور داریم و ۱۵ درصد ازدواج‌‌ها به ناباروری می‌انجامد. بنابراین حل این موضوع مشکلی جدی است که وزارت بهداشت برای آن طرحی را تصویب کرد تا زوج‌ها بتوانند با ۸۵ درصد تخفیف درمان ناباروری را پیگیری کنند.
شهریور سال گذشته، رهبر معظم انقلاب، با ابلاغ سیاست‌های کلی خانواده به رؤسای قوای سه‌گانه، بر ایجاد جامعه‌ای خانواده‌محور تأکید کردند. شانزدهمین مادۀ این ابلاغیه به سلامت باروری اشاره دارد: «ایجاد سازوکارهای لازم برای ارتقای سلامت همه‌جانبۀ خانواده‌ها به ویژه سلامت باروری و افزایش فرزندآوری در جهت برخورداری از جامعه جوان، سالم، پویا و بالنده.»
متناسب با این فرمان، وزارت بهداشت در طرح تحول سلامت اعلام کرد که ۸۵ درصد از هزینۀ درمان ناباروری زوج‌ها را در مراکز دولتی بر عهده می‌گیرد. در همین راستا دکتر آقاجانی، معاون درمان وزیر بهداشت، گفت: «در قالب این برنامه ما ۸۵ درصد از هزینه‌های تشخیصی - درمانی ناباروری را پوشش می‌دهیم؛ یعنی مثلاً به ازای یک IVF یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان یارانه می‌دهیم و چیزی حدود ۳۰۰ هزار تومان را هم بیماران پرداخت می‌کنند. این در حالی است که در گذشته کل هزینه را مردم می‌دادند. البته این تعرفۀ دولتی است؛ یعنی اگر به مرکز دولتی یا خصوصی طرف قرارداد با دانشگاه مراجعه شود، این هزینه به زوج‌ها پرداخت می‌شود و هر خدمت نیز تا سه نوبت تحت پوشش قرار می‌گیرد.» برای دریافت جزئیات بیشتر به انسیه نوید، مدیر داخلی مرکز ناباروری رویش کرج، مراجعه کردم. او گفت: «از آنجا که مرکز ما زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی ایران است، بخشنامۀ این تخفیف امسال به ما ابلاغ شده است. این طرح، طرح برکت نام دارد و مبنی بر کمک به بچه‌دار شدن زوج‌های نابارور است.» خانم نوید در ادامه شرایط دریافت این کمک‌هزینه را این‌طور بیان کرد: «قبل از هر کاری زوج برای تشخیص ناباروری به پزشک مراجعه می‌کنند. پس از تأیید پزشک بر ناباروری سه شرط وجود دارد. یک اینکه سن زن زیر ۴۲ سال باشد، دو اینکه یکی از زوجین دارای تابعیت ایرانی باشند و شرط سوم این است که فرزند دیگری نداشته باشند. در این‌ صورت، با توجه به تعرفه‌ها، نیمی از هزینۀ IVF و IUI برای یک بار در سال کم می‌شود و مابقی تخفیف برای انجام اعمالی چون هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی محاسبه خواهد شد.» او همچنین تأکید کرد:‌ «این هزینه مستقیماً از مبلغ پرداختی زوج کسر می‌شود و نیازی نیست که زوج تحت پوشش بیمۀ خاصی باشند. درصورتی‌که زوج بیمۀ دیگری داشته باشند می‌توانند با دریافت نامه از ما باقی مبلغ را از بیمۀ خود دریافت کنند.» انسیه نوید در ادامه از مزایای این طرح گفت و اشاره کرد: «این طرح بسیار خوبی است و به خیلی از زوج‌ها امید می‌دهد که برای بچه‌ دار شدن اقدام کنند. چقدر خوب است حالا که این امکان وجود دارد زوج‌ها اقدام کنند و از آن استفاده کنند، چون مشخص نیست که این طرح در آینده چه تغییراتی کند.»
هزینۀ درمان ناباروری برای زوج‌ها شامل هزینۀ یکی از روش‌های IVF یا IUI به‌ علاوۀ هزینۀ داروهاست. در روش IVF پس از تجویز یک دوره مصرف دارو، پزشک اسپرم پدر و تخمک مادر را در فضای آزمایشگاه لقاح می‎دهد و سپس جنین به‌ وجود آمده را در رحم مادر می‌گذارد. روش دیگری که برای بارداری انجام می‌دهند روش IUI است که در آن اسپرم مرد را در فضای آزمایشگاه به رحم زن وارد می‌کنند. حدود هزینۀ روش IVF به عوامل زیادی وابسته است، اما به طور میانگین از سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا هشت میلیون تومان می‌تواند متغیر باشد. هزینۀ IUI هم معمولاً بین ۴۰۰ هزار تا یک میلیون تومان برآورد می‌شود. اما آنچه در این طرح نادیده گرفته شده هزینهٔ داروهای مخصوص این روش‌هاست.
رها خانمی ۳۸ ساله است و یک‌ بار در یکی از بیمارستان‌های خصوصی تهران IVF انجام داده است. او در مورد هزینه‌های آن می‌گوید: «حدود ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای این کار هزینه کردیم که شش میلیون تومان آن را بیمه تکمیلی پس داد.» از او در مورد این طرح وزارت بهداشت پرسیدم و جواب داد: «چه فایده؟ هزینهٔ داروها خیلی بالاست. وقتی شما می‌خواهید IVF انجام بدهید قبل از عمل باید مرتباً آمپول بزنید. همسرتان هم باید دارو مصرف کند. این داروها واقعاً گران هستند و برای کسانی که اوضاع مالی متوسطی دارند هزینۀ زیادی است.» او ادامه می‌دهد:‌ «البته بسیاری از کسانی که من در بیمارستان دیده بودم، هیچ‌گونه مشکل مالی‌ای نداشتند. بعضی‌ها بیشتر از ۱۰ بار امتحان کرده بودند. عجیب‌ترین چیزی که دیدم این بود که خانمی دو بار موفق شده بود باردار شود، اما چون بچه پسر نبود کورتاژ کرده بود و حالا می‌خواست دوباره امتحان کند. خود تشخیص جنسیت هزینه بسیار زیادی داشت.»
درمان ناباروری همیشه با بیم و امیدهایی همراه است. مراقبت‌های بعد و قبل عمل برای بسیاری از زوج‌ها سخت و استرس‌زاست. موضوع هزینه نیز یکی از دغدغه‌های زندگی بسیاری از زوج‌هاست و به گفتهٔ پزشکان، وجود همین استرس‌ها می‌تواند روند درمان ناباروری را با مشکل مواجه کند. در این میان آنچه بدیهی است این است که مقابله با افزایش سن جمعیت، تشویق افراد به ازدواج و فرزندآوری نیازمند یک آرامش همگانی از ابعاد مختلف کشور است.