علت بددهنی در کودکان، ریشه در چه دارد؟

لجبازی و ناسزاگویی کودکان دغدغه‌ی بسیاری از خانواده‌هاست تا آنجایی که گاهی ترس بیماری فرزندانشان را دل آنها می‌اندازد، غافل از این که منشاء اصلی این اختلالات خود خانواده‌ها هستند.
هر چند شش ساله است ولی رفتارهای بد و گاهاً غیرقابل تحملی دارد و این رفتارها هر روز و هر روز ادامه پیدا می‌کند به طوری که والدینش را ناگزیر به تنبیه فیزیکی او می‌کند اما برخلاف انتظار این تنبیهات نیز تغییر مثبتی در وی ایجاد نمی‌کند.
مادر جوانش می‌گوید؛ انگار کودک شش ساله‌اش می‌فهمد که با لج‌بازی‌هایش قرار است تنبیه شود اما هیچ اهمیتی به این موضوع نمی‌دهد.
وی که با روش‌های مختلفی برای رفع مشکل کودکش دست به یقه شده و آخر هم مانند بسیاری از والدین به تنبیه او بسنده کرده است، اظهار می‌کند: «فرزندم حتی بدرفتاری‌های مرا با فحاشی و ناسزاگویی‌هایش تشدید می‌کند و حالا من ماندم و یک سوال بی‌جواب؛ آیا فرزندم بیمار است؟!»

لجبازی و پرخاشگری؛ دو مقوله‌ی مجزا
دکتر «عباس متولی‌پور» رییس مرکز اورژانس اجتماعی استان یزد با اشاره به این که لج‌بازی، ناسزاگویی و پرخاشگری در کودکان اختلالاتی مجزاست، اظهار می‌کند: این اختلالات به ویژه لج‌بازی و پرخاشگری کودکان کاملاً از هم مجزا هستند اما این که چگونه باید با این رفتارها در کودکان برخورد کنیم، مقوله‌ای است که باید در مرحله ابتدایی ریشه‌یابی شود.
وی با بیان این که فاکتور خانواده به عنوان اولین عامل در بروز این اختلالات مطرح می‌شود، می‌گوید: در کودکانی با سنین کمتر از هفت سال، نقش خانواده مهمترین فاکتور موثر محسوب می‌شود ولی برخی از اختلالات همچون لجبازی عمدتاً ناشی از نارسایی‌های عصبی و بیش‌فعالی هستند و در این موارد خانواده محور اصلی ریشه اختلال به شمار نمی‌آید چرا که بخشی از آن به دوران بارداری و فرآیند زایمان مادر بستگی دارد.

ضرورت توجه به فاکتور خانواده
این روانشناس کودک با بیان این که توجه به فاکتور خانواده به منظور رفع این اختلالات در کودکان ضروری است، تصریح می‌کند: دارو درمانی، رفتار درمانی، درمان‌های شناختی‌رفتاری و بازی درمانی، راهکارهای ضروری در راستای رفع این اختلالات هستند با ذکر این نکته که دارو درمانی در هنگامی که ریشه‌ی مشکل از خانواده نباشد باید مورد استفاده قرار گیرد.
وی حذف و اصلاح الگو و مدل‌های بدرفتاری در خانواده‌ها را اولویت اصلی در این رابطه ذکر و اضافه می‌کند: بعضاً این امکان وجود دارد که بددهنی یکی از بزرگترهای خانواده یا آشنایی کودک با شخصیت بدرفتار یکی فامیل و آشنایان، منجر به بروز چنین رفتارهایی در وی نیز شود.
متولی‌پور بروز رفتارهای سوء کودکان را یکی از عوامل برآمده از تشنج، ناسازگاری و اختلافات والدین عنوان می‌کند و می‌گوید: استفاده بیش از حد از گوشی موبایل، تلویزیون و بازی‌ ‎ های مجازی نیز در بروز این رفتارها تاثیرگذار است.
وی با اشاره به نقش تغذیه در این رابطه، اظهار می‌کند: فاکتورهای جسمی کودکان همچون سوء تغذیه، کمبود ویتامین‌ها، کلسیم، فقر آهن و اسید آمینه، بدغذایی و عادات‌های غذ‌ایی نامناسب نیز در بروز این اختلالات موثر هستند.
وی با تاکید بر تنظیم زمان خواب کودکان، بیان می‌کند: تنظیم زمان خواب کودکان بسیار مهم است چرا که کودکی که از خواب درست، کافی و منظمی برخوردار نباشد، رفتارهای خوب و مناسبی نخواهد داشت و پرخاشگر می‌شود.
این مسئول از تاثیر سوء استفاده از تنقلات نامناسب، شکر و کاکائو و مواد دارای مواد افزودنی و رنگ‌ها در بروز این اختلالات یاد ‌کرده و مصرف این قبیل موارد را برای کودکان توصیه نمی‌کند.

خوش رفتاری؛ کاهنده موثر اختلالات
متولی‌پور خوش رفتاری، تشویق و توجه به کودک را از رفتارهای کنترل‌کننده و کاهنده موثر در اختلالات پرخاشگری، لجبازی و ناسزاگویی در کودکان می‌خواند و می‌گوید: مدیریت رفتارهای بد، بی‌توجهی به برخی از رفتارهای جزئی کودک و اعمال قوانینی هرچند جزئی و کوچک در خانواده در کنترل این اختلالات بسیار تاثیرگذار و ضروری است.
رییس مرکز اورژانس اجتماعی یزد با بیان این که رفتارهای کودک تا زمان اختلال در کار خانواده و خود، نگران کننده نیست، تصریح می‌کند: خانواده‌ها حتماً برای تشخیص علت رفتارهای کودکشان به روانشناسان مربوطه مراجعه کنند، هر چند که به طور معمول نیز انجام دوره ای چکاپ مشاوره‌ای و روانشناسی برای کودک از اقدامات پیشگیرانه و موثر است.

تقلید کودکان از ناسزاگویی والدین
«مهین ذوالفقاری» مدیر کلینیک تخصصی اعصاب و روان بهمن یزد در مورد ناسزاگویی کودکان و نقش خانواده‌ها در بروز این اختلال در کودکان می‌گوید: والدین در چنین مواردی باید به طور کلی ناسزاگویی را ترک کنند و حتی پس از ترک این عمل به کودک خود توضیح دهند که رفتار قبلی آن‌ها صحیح نبوده است.
وی کنترل محیط و تعاملات کودک را نیز در این رابطه بسیار حائز اهمیت می‌داند و می‌گوید: والدین باید با دور کردن کودک از محیط‌های ناسالم، دوستان و رفت و آمدهای مناسبی را جایگزین آنها کنند و حتی بهتر است والدین به طور ویژه از دو سالگی یعنی زمانی که کودک تقلید کلامی رو به پیشرفتی را نشان می‌دهد به این نکته توجه جدی داشته باشند.
این مسئول با تاکید بر این که والدین با دقت بیشتری کارتون‌ها، فیلم‌ها و بازی‌های رایانه‌ای را برای کودکانشان انتخاب کنند، می‌گوید: روش‌های سختگیرانه والدین عامل افزایش رفتارهای پرخاشگرانه به خصوص ناسزاگویی در کودک است، به همین منظور تغییر شیوه‌های تعامل با کودک از تثبیت این رفتار جلوگیری می‌کند.
وی با تاکید بر این که والدین نباید در مقابل فحاشی کودک هیچ‌گونه واکنشی نشان دهند، خاطرنشان می‌کند: در واقع آن‌ها باید کاملاً حرکات او را نادیده بگیرند تا حس کنترل کردن دیگران در او تقویت نشود، از طرفی با شنیدن حرف‌های زشت کودک نیز نباید بخندند بلکه باید با او صحبت کنند و برایش توضیح دهند و به او وعده‌هایی مانند این که اگر حرف‌های ناپسند نزند یا در مهمانی رفتار نامناسبی نداشته باشد، پاداش خواهد گرفت، بدهند.
ذوالفقاری ایجاد کردن موقعیت‌هایی نشاط‌بخش با حس دوست‌داشتنی بودن برای کودکان را ضروری می‌داند و می‌گوید: والدین ضمن ایجاد چنین موقعیتی باید به درمان حالات افسرده‌وار کودکانشان بپردازند و این حس را نیز در تمام تعاملات بگنجانند تا از افسردگی و اضطراب کودکان کاسته شود.