استرس و اضطراب در کودکان، چطور تشخیص دهیم؟

علائم استرس و اضطراب در کودکان اغلب به صورت تغییرات جسمی و رفتاری ظاهر می‌شود. کودکان بسته به سن، شخصیت‌های فردی و مهارت‌های مقابله‌ای نسبت به اضطراب واکنش نشان می‌دهند. ممکن است والدین عوامل اساسی و مهمی را که منجر به برخی از رفتار‌ها در کودکشان می‌شود، نادیده بگیرند. مهم است که علائم استرس دوران کودکی را شناسایی و علت آن را کشف کنیم. در واقع والدین می‌توانند به رفع اضطراب کودک کمک کنند، اما برخی از کودکان به اختلالات اضطرابی دچار هستند و نیاز به کمک‌های حرفه‌ای دارند. در ادامه قرار است بیشتر درباره استرس و اضطراب در کودکان بدانیم.

علائم استرس و اضطراب در کودکان
کودکان معمولا به پختگی لازم برای توضیح عوامل استرس‌زای واقعی یا غیر‌واقعی خود نرسیده‌اند. استرس و اضطراب در کودکان وابسته به عوامل مختلفی است که برخی از آن‌ها رفتاری و برخی جسمی هستند:
رفتاری یا عاطفی
تمرکز دشوار
تغییرات مداوم خلق و خو، پرخاشگری و ضعف اعصاب
ترس (ترس از تنها بودن، ترس از غریبه‌ها و ترس از تاریکی)
افزایش یک عادت عصبی مانند جویدن ناخن
دوری جستن از خانواده و دوستان
امتناع از رفتن به مدرسه
جمع کردن چیز‌های بی‌ارزش یا غیر‌عادی
فیزیکی
کاهش یا افزایش اشتها
شب ادراری
اختلال در خواب و کابوس
سایر نشانه‌های فیزیکی
شکایت از درد معده یا سر‌درد
شناخت این علائم به شما کمک می‌کند تا وجود این نشانه‌ها را قبل و بعد از استرس در کودک بررسی کنید. گاهی شاید علائمی مانند اسهال، تب و التهابات پوستی ناشی از بیماری‌های دیگر باشد.

علل شایع استرس دوران کودکی
منبع اضطراب و استرس می‌تواند غیر‌مستقیم باشد. وجود مشکل در مدرسه، تغییری در شرایط خانواده یا اختلاف با یک دوست می‌تواند منجر به استرس در کودک شود. احساس اضطراب ممکن است به دلیل فشار‌های درونی کودک و تمایل او به کامل بودن و انجام دقیق فعالیت‌های مدرسه و مورد پسند قرار گرفتن در گروه همسالان باشد. برخی از علل شایع استرس عبارتند از:
تغییرات بزرگ در خانواده
تغییرات عمیق در خانواده می‌تواند منجر به استرس در کودکان شود. مرگ یکی از اعضای خانواده، تولد یک عضو جدید در خانواده، نقل مکان، مهاجرت و طلاق می‌تواند منجر به استرس در کودک شود. تغییرات عمیق در زندگی می‌تواند امنیت خاطر کودک را مخدوش کند و منجر به اضطراب و سردرگمی او شود. به عنوان مثال یک عضو جدید و تازه متولد شده در خانواده احساس خطر و حسادت را در کودک ایجاد می‌کند. مرگ اعضای خانواده نوعی زنگ هشدار برای کودک است و ممکن ترس از مرگ در او ایجاد کند.
بی‌ثباتی در خانواده
نگرانی‌های شغلی و پولی، درگیری‌های خانوادگی و اختلاف بین والدین منجر به نگرانی‌‌های شدید و احساسات آزار‌دهنده‌ای مانند بی‌ارزش بودن و ناتوان بودن در کودکان می‌شود و آنها ممکن است احساس کنند که قدرت کافی برای حل این مشکلات را ندارند.
برنامه‌های فشرده
حرکت از یک فعالیت به فعالیت دیگر و انجام فعالیت‌های فشرده منجر به این خواهد شد که کودک تحت اضطراب شدیدی قرار بگیرد؛ در حالی که معمولا هر بار باید استراحت کند.
بیشتر بخوانید: درمان اختلال اضطراب کودک ؛ روش های کنترل اضطراب کودکان را یاد بگیریم
فشار درسی
بسیاری از کودکان اولین اضطراب را در مورد تمایل به انجام درست تکالیف مدرسه تجربه می‌کنند. فشار‌های درسی معمولا در کودکانی که از اشتباه کردن، می‌ترسند یا اینکه کاری را درست و کامل انجام ندهد.
محبوبیت
کودکان در این سن اضطراب زیادی به منظور پذیرفته شدن در گروه همسالان خود دارند. همان‌طور که کودکان بزرگ می‌شوند، دوست دارند از همه جهت شبیه همسالان خود باشند. فشار ناشی از هماهنگ شدن با جمع همسالان و تلاش برای کسب محبوبیت می‌تواند اضطراب زیادی برای آنها ایجاد کند.
قلدری
قلدری می‌تواند یک مشکل جدی برای کودکان محسوب شود. قلدری می‌تواند باعث مشکلات فیزیکی و روانی جدی برای کودکان شود.
رویداد فاجعه‌بار در اخبار
تصاویر خشونت‌آمیز اخبار مربوط به بلایای طبیعی، تروریسم و جنگ می‌تواند باعث اضطراب کودکان شود. زمانی که کودکان اخبار خشونت‌آمیز را مشاهده می‌کنند یا می‌شنوند، ممکن است تصور کنند که شاید این اتفاق برای آنها هم بیفتد.
فیلم یا کتاب ترسناک
داستان‌های تخیلی می‌تواند باعث ناراحتی و آشفتگی در کودکان شود. کودکان ممکن است تحت تاثیر تصاویر خشونت‌بار موجود در فیلم‌ها و داستان‌ها قرار بگیرند. در انتخاب محتوای رسانه‌ای برای کودکان، بسیار دقت کنید.

چگونه به رفع اضطراب کودکان کمک کنیم؟
در خانه
خانه خود را به جایی امن و آرام تبدیل کنید.
ایجاد یک فضای آرام و امن خانوادگی به حفظ آرامش کودکان کمک زیادی می‌کند. تدارک یک شام خانوادگی یا بازی می‌تواند به رفع استرس کودکان کمک کند.
بر کتاب‌‌هایی که کودکان می‌خوانند یا فیلم‌هایی که آنها می‌بینند، نظارت کنید.
مشارکت با فرزندان
هر تغییر پیش‌بینی شده را با فرزندتان در میان بگذارید و به کمک سناریو‌های جدید در این مورد با او صحبت کنید.
فرندتان را در فعالیت‌های هنری یا ورزشی که امکان موفق شدن آنها وجود دارد، شرکت دهید.
فرصت‌هایی را در اختیار فرزند خود قرار دهید تا خودش بتواند به طور مستقل بر اوضاع زندگی‌اش مسلط شود.
فعالیت‌های ما
داشتن عادات سالم مانند ورزش کردن و روش‌های مراقبت از خود در مقابل استرس، راه‌های مناسبی برای کنترل اضطراب هستند. کودکان معمولا رفتار پدر و مادر خود را تقلید می‌کنند.
تشویق و محبت را سرلوحه رفتار و برخورد خود قرار دهید.
از روش‌های تربیتی و تقویت مثبت که منجر به افزایش عزت‌نفس سالم در کودک می‌شود، استفاده کنید.
یاد بگیرید که به دقت به فرزند خود گوش دهید، بدون اینکه انتقاد، سرزنش یا ملامت کنید.
روش‌هایی را به کودک آموزش دهید تا مسائلی که باعث ناراحتی او می‌شود درک و آن را حل کند.
اگر علائم استرس کاهش پیدا نکرد و میزان اضطراب کودک روز یه روز بیشتر شد، کمک حرفه‌ای بگیرید.