دردهای شکمی در بارداری، نشانه چیست؟

دردهای شکمی در دوران بارداری یکی از شایعترین شکایت هاست که اغلب بی ضرر هستند، اما می توانند نشانه ای از یک مشکل جدی باشند. هرگز درد شدید یا مداوم شکم را نادیده نگیرید. اگر بعد از چند دقیقه استراحت درد شما از بین نرفت و یا دارای هر کدام از علائم خطرناک مانند لکه بینی یا خونریزی، ترشحات غیر عادی، احساس سرما یا تب، سرگیجه، احساس درد و ناراحتی در هنگام دفع ادرار، تهوع و استفراغ هستید، با مرکز بهداشتی و یا پزشک خود تماس بگیرید.

آیا احساس درد و انقباض ملایم در شکم در حین بارداری طبیعی است؟
بله، کمی انقباض همراه با درد شکمی در اوایل بارداری شایع است. بعدها در طول بارداری، انقباضات ممکن است بی خطر و ناشی از انقباضات براکستون هیکس یا ‌رباط گرد رحمی باشد. انقباضات گاه به گاه در طول بارداری بدون هیچ نشانه ای، معمولا نگران کننده نیستند.

چه زمانی انقباضات و دردهای شکمی در دوران بارداری غیر طبیعی است؟
هنگامی که دردهای شکمی در دوران بارداری مداوم، شدید و یاهمراه با نشانه های دیگری مثل حالت تهوع، استفراغ، خونریزی واژینال، سردرد یا تب باشد، می توان گفت که غیر طبیعی است. درد همراه با خونریزی واژینال در ابتدای بارداری می تواند نشانه بارداری خارج از رحمی یا سقط جنین باشد. همچنین اگر درد در قسمت فوقانی شکم باشد غیر طبیعی است. و اگر شکم شما در هنگام لمش و کمی فشار ملایم به شدت درد می کند، احتمالا یک عفونت شدید شکمی ( التهاب صفاق) می تواند عامل آن باشد.

چه چیزی سبب دردهای شکمی بی خطر در دوران بارداری می شود؟
همه دردهای شکمی در دوران بارداری نشانه یک مشکل حاد نیست. علل شایع درد شکم در زمان بارداری به صورت ملایم بروز می کنند شامل موارد زیر است:
1- گاز و نفخ
به علت وجود هورمون هایی که باعث کند شدن عمل هضم می شود و فشار ناشی از رحم در حال بزرگ شدن روی معده و روده، گاز و نفخ تولید می شود.
2- یبوست
هورمون های بارداری که باعث کند شدن عمل هضم و فشار روی رحم و مقعد و راست روده می گردد، منجر به یبوست می شود.
3- انقباضات در هنگام ارگاسم
ممکن است شما در زمان ارگاسم یا کمی پس از آن درد داشته باشید. اگر این درد موقتی و خفیف باشد، نرمال و طبیعی است و نگرانی ایجاد نمی کند.
4- درد رباط گرد رحمی
درد رباط گرد رحمی معمولا یک درد کوتاه، تیز و ضربه زننده و مبهم است که ممکن است در یک یا هر دو طرف پایین شکم یا در کشاله ران احساس شود. این دردها معمولا در سه ماهه دوم بارداری، زمانی که رباط در لگن برای محافظت از رحم شروع به کش آمدن می کند تا بتواند خود را با رحم در حال رشد انطباق دهد، شروع می شوند.
اگر به طور ناگهانی تغیر وضعیت دهید، ممکن است درد کوتاه و شدیدی احساس کنید، مانند زمانی که از رختخواب یا از صندلی بلند می شوید، یا زمانی که سرفه می کنید، در رختخواب جا به جا می شوید و یا از وان حمام بیرون می آیید. یا حتی ممکن است یک درد گنگ بعد از یک روز پر فعالیت احساس کنید. اگر این ناراحتی حتی پس از استراحت نیز ادامه داشته باشد، با مرکز پزشکی و یا پزشک خود تماس بگیرید.
۵- انقباضات براکستون هیکس
بعد از نیمه بارداری، ممکن است گاهگاهی احساس درد و انقباض در رحم را تجربه کنید. پیش از هفته ۳۷ این انقباضات باید نامنظم و عمدتا بدون درد باشد.(زمانی که به تاریخ زایمان نزدیک هستید، این نوع گرفتگی ها می تواند نشانه زایمان باشد.)
اگر دارای علائم زیر هستید با پزشک خود تماس بگیرید:
- انقباضات همراه با درد پشت باشند.
- بیشتر از شش انقباض در یک ساعت داشته باشید ( حتی اگر دردناک نباشند).
- انقباضات در فواصل منظم رخ دهند.
- شما دارای ترشحات واژینال همراه با خونریزی هستید.
- سایر علائم زایمان زودرس را دارید.

چه مشکلاتی باعث دردهای شکمی در دوران بارداری می شود؟
مواردی وجود دارد که ممکن است در طی بارداری رخ داده و سبب بروز درد شکمی در مادر شوند، این درد ها ممکن است کم، متوسط و یا شدید و تیرکشنده باشند. در ادامه مورادی را مطالعه می کنید که سبب بروز دردهای شکمی نگران کننده در بارداری می شوند که انجام اقدامات پزشکی در آنها ضروری است.
1- بارداری خارج رحمی
بارداری خارج رحمی زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده در خارج از رحم و معمولا دریکی از لوله های فالوپ لانه گزینی می کند. این ممکن است باعث انقباضات شکمی و سایر علائم بارداری شود.
بارداری خارج از رحمی می تواند در صورت درمان نشدن، مرگبار باشد. اگر هر کدام از نشانه های زیر را مشاهده کردید، بلافاصله با مرکز بهداشتی خود تماس بگیرید:
- درد شکم یا لگن یا حساس شدن شکم به تماس (به خصوص دردهای تند و ناگهانی که از بین نمی روند، ولی زیاد و کم می شوند و یا فقط در یک طرف شکم احساس می شود.
- دردی که در هنگام فعالیت های بدنی یا در حین اجابت مزاج یا سرفه کردن شدیدتر می شود.
- درد در ناحیه شانه ها (ناشی از تجمع خون در زیر دیافراگم به علت پاره شدن لوله فالوپ)
2- سقط جنین
سقط جنین یعنی از دست رفتن بارداری در ۲۰ هفته اول بارداری. لکه بینی واژینال یا خونریزی معمولا اولین نشانه است و به دنبال آن دردهای شکمی چند ساعت تا چند روز بعد شروع می شود.
خونریزی ممکن است خفیف یا شدید باشد. درد ممکن است انقباضی یا مداوم، ملایم یا شدید باشد. هر چند ممکن است درد در قسمت پشت و یا فشار لگن باشد.
اگر علائم سقط جنین را مشاهده کردید با مرکز بهداشتی خود تماس بگیرید. اگر درد زیاد یا خونریزی شدید دارید باید بلافاصله تحت نظر قرار بگیرید.
3- زایمان زودهنگام
اگر شما شروع به انقباضاتی کنید که محو می شوند یا قبل از هفته ۳۷ لگن را متسع می کنند، شما وارد مرحله زایمان زودهنگام شده اید. اگر قبل از آن هر کدام از علائم زیر را دارید با پزشک خود تماس بگیرید:
- افزایش مقدار یا نوع ترشحات واژینال ( ممکن است آبکی، مخاطی یا با رگه های خونی باشد)
- خونریزی یا لکه بینی واژینال
- دردهای شکمی، از جمله دردهایی شبیه درد پریود
- بیشتر از ۶ انقباض در ساعت ( حتی اگر دردناک نباشد)
- افزایش فشار لگن
- کمر درد، خصوصا اگر قبلا درد کمر نداشته باشید.
- خروج مایع آبکی و ناگهانی از واژن
۴- جدا شدن جفت
جدا شدن جفت یک وضعیت خطرناک است که قبل از تولد نوزاد، جفت به طور کامل یا فقط بخشی از آن از رحم جدا می شود.
علائم می تواند بسیار متفاوت باشد. گاهی اوقات جدا شدن جفت و یا اصطلاحا دکولمان باعث خونریزی ناگهانی و آشکار می شود. اما در بعضی موارد، در ابتدا، خونریزی قابل توجه نیست، یا ممکن است یک خونریزی خفیف یا لکه بینی داشته باشید. اگر کیسه آب پاره شود، ممکن است مایع آمنیوتیک شما خونی باشد.
همچنین ممکن است رحم دچار انقباض شود و منقبض بماند (مثل یک انقباض که از بین نمی رود) و یا دردناک باشد.
شما همچنین ممکن است متوجه شوید که حرکات جنین در رحم کاهش پیدا کرده است.
اگر هر کدام از علائم فوق را مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. جدا شدن جفت یک وضعیت اضطراری پزشکی است.
۵- پره اکلامپسی
پره اکلامپسی یک عارضه بارداری جدی است که سبب تغییراتی در فشارخون شما می شود و می تواند بر اندام هایی مانند کبد، کلیه، مغز و جفت اثر بگذارد. اگر پس ازهفته ۲۰ بارداری، فشار خون شما افزایش یابد و در ادرارتان پروتیین وجود داشته باشد، یا دچار نارسایی کبد و کلیه، سردرد مداوم یا تغییرات در بینایی باشید. شما مبتلا به پره اکلامپسی هستید.
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید یا سفتی شکم یا شانه ها
- سردرد شدید و ماندگار
- تغییرات در چشم و بینایی (مثل تاری دید با دیدن نقطه و ستاره)
- تهوع و استفراغ
- دشواری تنفس
- ورم صورت یا پف اطراف چشم
- ورم دست ها به طور غیر طبیعی
- تورم ناگهانی و شدید پاها و مچ پا
- اضافه وزن ناگهانی و سریع (ناشی از احتباس آب)
اگر علائم پره اکلامپسی را مشاهده کردید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
6- عفونت دستگاه ادرار
بارداری باعث می شود شما مستعد ابتلا به انواع عفونت های دستگاه ادراری، از جمله عفونت کلیوی باشید. اگر فکر می کنید ممکن است عفونت مثانه داشته باشید به پزشک مراجعه کنید، زیرا می تواند منجر به عفونت کلیه شود که اگر به موقع درمان نشود باعث بیماری جدی و زایمان زودهنگام شود.
علائم عفونت مثانه شامل موارد زیر است:
- درد، ناراحتی یا سوزش هنگام دفع ادرار
- درد لگن یا درد قسمت پایین شکم (اغلب فقط بالای استخوان شرمگاهی)
- نیاز مکرر و غیر قابل کنترل برای دفع ادرار، حتی زمانی که ادرار کمی در مثانه وجود دارد.
- ادرار کدر، بدبو و یا ادرار خونی
اگر دچار هر یک ازعلائم زیر شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، چون عفونت می تواند به کلیه نیز منتقل شود:
- تب شدید، اغلب همراه با لرزش، احساس سرما، یا عرق کردن
- درد در قسمت پایین پشت، شکم، یا طرفین بدن درست زیر دنده ها
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود چرک یا خون در ادرار
7- سایر علل دردهای شکمی در دوران بارداری
بسیاری دیگر از بیماری ها می تواند باعث بروز دردهای شکمی در دوران بارداری شود، چه شما باردار باشید یا نه برخی از علل عموما شایع دردهای شکمی در دوران بارداری شامل موارد زیر است:
- ویروس
- مسمومیت غذایی
- آپاندیسیت
- سنگ کلیه
- مشکلات کیسه صفرا
- التهاب لوزالمعده
- انسداد روده
بیماری های کیسه صفرا و التهاب لوزالمعده اغلب نتیجه سنگ های صفرا هستند که در دوران بارداری شایع ترند. فشار ناشی از رشد رحم روی غده ها و زخم های قبلی روده، ممکن است باعث انسداد روده شود که احتمالا در سه ماهه سوم رخ می دهد.

روش های تسکین درد شکم در بارداری
اگر دردتان جزیی است و هیچگونه علائم خاص دیگری ندارید، برای تسکین درد شکم در بارداری روش های زیر را امتحان کنید:
- سعی کنید تحرک داشته باشید و یا چند حرکت ورزشی ملایم را انجام دهید تا درد حاصل از گاز شکم تسکین یابد.
دوش آب گرم ( نه داغ) بگیرید.
- بدنتان را به سمت قسمت دردناک خم کنید تا از بین برود.
- مایعات فراوان بنوشید (از دست رفتن آب بدن می تواند باعث انقباضات براکستون هیکس شود).
- سعی کنید دراز بکشید. این کار می تواند دردهای شکمی در دوران بارداری که ناشی از انقباضات براکستون هیکس هستند را تسکین دهد.