پستانک برای نوزاد، آیا مضر است؟

زمانی که مادر نمی‌تواند با شیر خودش کودکش را تغذیه کند ممکن است مجبور شود از شیشه پستانک استفاده کند. اما نباید بیشتر از یک تا دو سال از این وسیله استفاده کنید.
استفاده از پستانک و شیشه پستانک بسیار متداول است. پدر‌ها و مادر‌هایی هستند که انتخاب می‌کنند از هر دوی این‌ها برای کودک خود استفاده کنند، در حالی که عده‌ای دیگر ترجیح می‌دهند این کار را نکنند.
چیز‌های زیادی در مورد نحوه‌ی تغذیه‌ی کودک وجود دارند که ما هنوز نمی‌دانیم، اما قطعا می‌دانیم که در مورد تاثیر این وسیله بر سلامت کودک بحث‌های زیادی وجود دارد. به طور کلی بگومگو‌هایی در این زمینه وجود دارند که درمورد تغذیه کردن کودک و آرام کردن او، اساسی و مهم‌اند، اما نظر‌های متناقضی نیز وجود دارد.
مادران امروز با دو وسیله‌ی بسیار پُرکاربرد در بچه داری روبرو هستند که مطمئنا از جهاتی می‌توانند بسیار مفید باشند، اما مصرف آن‌ها تاثیری بسیار منفی خواهد داشت. با ما همراه باشید تا از واقعیت‌های استفاده از پستانک و شیشه پستانک بیشتر بدانید.

نحوه‌ی عملکرد پستانک و شیشه پستانک
استفاده از پستانک و شیشه پستانک با رفلکس طبیعی مکیدن کودک مرتبط است. این رفلکس طبیعی از هفته‌ی سی و دوم دوره‌ی جنینی ظاهر می‌شود، اما در هفته‌ی سی و ششم به تکامل می‌رسد.
رفلکس مکیدن همراه با رفلکس بلعیدن، لازمه‌ی بقای کودک است. نوزاد با این دو رفلکس می‌تواند خودش را تغذیه کند و ضمنا عمل مکیدن، او را وقتی که مضطرب و بیقرار است آرام می‌نماید. به همین علت است که بچه‌ها برای آرام شدن انگشت خود را می‌مکند.
این رفلکس‌ها معمولا در حدود شش ماهگی ناپدید می‌شوند. یک کودک برای تغذیه شدن و احساس آرامش، پستان مادر را در دهان می‌گیرد. اگر کودک به هر دلیلی با شیر مادر تغذیه نشود، با کمک پستانک از رفلکس‌های طبیعی خود برای آرام شدن و تغذیه شدن با شیر استفاده می‌کند.
مادرانی که با شیر خود کودک را تغذیه می‌کنند، در صورت استفاده از پستانک، نتیجه‌ی خوبی نخواهند گرفت. بدون تردید بچه‌ها پستان مادر را نه فقط برای شیر خوردن بلکه برای آرامش پیدا کردن ترجیح می‌دهند. در مورد کودکانی که نمی‌توانند از شیر مادر تغذیه کنند، شیشه پستانک می‌تواند جای پستان مادر را بگیرد. پستانک نیز برای مکیدن بدون بلع شیر است که خاصیت آرامشبخشی دارد.
متخصصین کودک بر سر این موضوع که چه سنی برای استفاده‌ی کودک از پستانک و شیشه پستانک مناسب است اختلاف نظر دارند. برخی از آن‌ها عقیده دارند این اتفاق باید طی اولین سال زندگی کودک روی بدهد، اما برخی دیگر می‌گویند شیشه پستانک باید از ۱۸ ماهگی استفاده شده و استفاده از پستانک نیز تا ۱۸ یا ۲۴ ماهگی مجاز است و بعد از آن ضرورتی ندارد.

استفاده از پستانک و شیشه پستانک چگونه می‌تواند مضر باشد؟
برای کودک، مکیدن شیر از شیشه پستانک راحت‌تر از مکیدن شیر از پستان مادر است. شیر از شیشه پستانک به راحتی بیرون می‌آید، بنابراین کشیدگی عضله (هیپوتونی) زبان و لب‌ها کاهش یافته و گونه‌ها ممکن است بیش از حد رشد کنند.
اما وقتی کودک از پستان مادر شیر می‌مکد، حرکت و فعالیت بیشتری وجود دارد. نوک شیشه پستانک در عقب دهان کودک قرار می‌گیرد که نیاز به هماهنگی حرکات میان فک و زبان دارد تا شیر را حرکت بدهد.

آیا استفاده از پستانک و شیشه پستانک برای بچه‌ها مضر است
با رشد کودک، مکیدن و بلعیدن دیگر یک رفلکس نیست و تدریجا تبدیل به حرکاتی آگاهانه می‌شود، زیرا نیاز به جویدن و خوردن به وجود می‌آید. ضمنا قسمت‌هایی که در تکلم درگیرند نیز رشد می‌کنند و کامل می‌شوند.

عوارض استفاده‌ی طولانی مدت از پستانک
کودکی که با شیشه پستانک تغذیه می‌شود ناچارا باید الگو‌های مکیدن، بلعیدن و تنفس کردن را یاد بگیرد تا آن‌ها را با هم هماهنگ کرده و بدون خفه شدن بلعیدن را انجام دهد. اما استفاده از شیشه پستانک در دراز مدت، بیشتر از پستانک برای کودک عوارض منفی در رشد کودک دارد:
خطر ورود غذا به راه تنفس کودک: حرکات عضلات ممکن است سبب شود کودک غذا را بالا آورده و ذرات وارد راه تنفسی‌اش شوند.
آپنه‌های بلند مدت در خواب: نوزادانی که شیر خشک مصرف می‌کنند معمولا خواب عمیق‌تری دارند، اما ممکن است دچار اختلال تنفس در خواب شوند یا تنفس سطحی حین خواب داشته باشند.
بزرگ شدن لوزه‌ها: به دلیل بلع غیر طبیعی، لوزه‌ها بزرگ می‌شوند، در نتیجه ریسک عفونت گوش میانی یا اوتیتیس و یا سایر عوارض تنفسی بیشتر خواهد شد.
عادت به تنفس دهانی: عادت کردن به تنفس با دهان موجب عفونت‌های تنفسی، کاهش شنوایی، تغییر در قفسه سینه یا توراکس و ابتلا به ناهنجاری‌های فکی خواهد شد.
سندروم مهره سرویکال و تغییر محور عمودی بدن: عملکرد نادرست زبان و فک موجب وضعیت نامناسب سر و گردن نسبت به کمر و محور عمودی بدن می‌شود.
تحت تاثیر قرار گرفتن رشد ماکسیلو دندانی: کودکی که از شیشه پستانک استفاده می‌کند، تلاش زیادی برای مکیدن انجام نمی‌دهد. مکیدن برای تعدیل فشار عضلات درونی (زبان و کام نرم دهان) و عضلات بیرونی (لب‌ها و گونه‌ها) بسیار اهمیت دارد.
افزایش احتمال پوسیدگی دندان: کودکانی که از شیشه پستانک استفاده می‌کنند، مخصوصا پیش از خواب شیر می‌مکند، بیشتر مستعد پوسیدگی دندان هستند. شیر خشک دارای قند اضافی است که به دندان‌ها می‌چسبد. وقتی که کودک هنگام شیر خوردن به خواب می‌رود این احتمال بیشتر می‌شود، زیرا نمی‌تواند دندان‌ها را تمیز کند.

چه باید کرد وقتی امکان تغذیه کودک از پستان مادر وجود ندارد؟
اگر نمی‌توانید با شیر خود کودک را تغذیه کنید، بهترین کاری که می‌توانید بکنید این است که از شیشه پستانک در کوتاه‌ترین زمان ممکن استفاده کنید. بعضی از مادران پیش از اینکه از شیشه پستانک استفاده کنند لیوان و نی و یا حتی قاشق‌های کوچک را امتحان می‌کنند و اگر از نتیجه راضی نبودند، از شیشه پستانک استفاده می‌کنند. خوب است شما نیز این روش را امتحان کنید.
به هر حال مهم این است که کودک پیش از زمان خواب از شیشه پستانک یا پستانک استفاده نکند، چون ممکن است وابستگی به آن‌ها پیدا کند که تا چند سال ادامه بیابد.
استفاده‌ی زیاد از پستانک می‌تواند باعث شود کودک در سال‌های بعد برای اصلاح مشکلات احتمالی جویدن و بلع و دفرمه شدن استخوان فک و دندان‌ها نیاز به ارتودنسی پیدا کند.