ارهاش خون مادر، وقتی ناسازگار باشد

ناسازگاری Rh خون بیماری است که در دوران بارداری، زمانی که خون مادر Rh منفی و خون نوزاد Rh مثبت دارد، رخ می‌دهد. عامل Rh پروتئینی در سلول‌های قرمز خون است. اگر در خون فردی عامل Rh وجود داشته باشد یعنی فرد Rh مثبت است. اگر نداشته باشد یعنی Rh منفی هستند. عامل Rh ارثی است و از طریق ژن به نوزادان منتقل می‌شود. اکثر افراد Rh مثبت هستند. عدم وجود این پروتئین در خون سلامت فرد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد اما می تواند مشکلاتی در دوران بارداری ایجاد کند.

آزمایش تعیین فاکتور Rh
وقتی خانمی برای اولین بار حامله می‌شود تعدادی تست‌های آزمایشگاهی برای او انجام می‌شود. یکی از این تست‌ها آزمایش تعیین گروه خونی-یعنی اینکه تعیین شود که گروه خونی او ممکن است کدامیک از گروه‌های A ، B ، AB یا O باشد- و تعیین فاکتور یا عامل Rh است.
نتایج آزمایش گروه خونی به صورت زیر در برگ جواب آزمایش یا به صورت جداگانه روی کارت گروه خونی درج می‌شود:
'A Negative' (or 'A Neg')، 'O Positive' (O Pos)، 'B Negative' (B Neg) ، A Positive (A Pos) ، 'AB Negative' (AB Neg)و ... .

ناسازگاری Rh یعنی سقط جنین؟
حدود ۱۵ درصد زنان دارای گروه‌های خونی Rh منفی هستند (یعنی A منفی، B منفی، AB منفی یا O منفی) اگر خانمی که دارای گروه خونی با عامل Rh منفی است دچار سقط شود یا به علت خونریزی در هفته‌های اول حاملگی در معرض خطر سقط باشد، ممکن است تزریق ایمونوگلوبولین ضد Rh آنتی D در فاصله ۷۲ ساعت بعد از سقط ( یا تا ۷۲ ساعت بعد از خونریزیی که حاملگی را تهدید کرده است) به او لازم باشد. هدف از تزریق ایمونوگلوبولین مذکور جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh در جریان خون مادر است. این امکان وجود دارد که مادری که دارای گروه خونی با عامل Rh منفی است در رحم خود جنین دارای گروه خونی Rh مثبت داشته باشد.
در چنین مادرانی اگر سقط در سیزده هفته اول حاملگی اتفاق افتد به میزان 7درصد و اگر بعد از هفته سیزدهم بارداری واقع شود تا میزان 20درصد ممکن است آنتی‌بادی ضد عامل Rh در جریان خون خود تولید کنند. زنان با گروه خونی Rh مثبت A مثبت، B مثبت، AB مثبت و یا O مثبت باچنین خطری مواجه نیستند.

تزریق آمپول رگام
ایمونوگلوبولین آنتیD یا رگام به صورت تزریقی استفاده می‌شود و اساسا یک فرآورده است که از خون‌های اهدا شده افرادی که آنتی‌بادی برعلیه Rh تولید کرده‌اند، به دست می‌آید. هدف از به کار بردن آن جلوگیری از تشکیل آنتی بادی ضد Rh در جریان خون مادر است. این عمل باعث پیشگیری از مشکلات مربوط به Rh در حاملگی‌های بعدی خواهد شد. تزریق آمپول رگام حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد از شروع یک خونریزی قابل توجه یا بعد از عمل سقط جنین باید انجام می‌گیرد.
البته باید بدانید که تزریق به موقع آمپول رگام احتمال تولید آنتی‌بادی‌های مخرب را تا میزان 5/1 درصد کاهش می‌دهد و به معنای تضمین کامل مبنی بر عدم تولید آنتی‌بادی به طور مطلق نخواهد بود.

عوارض ناسازگاری فاکتور Rh مادر و جنین
یکی از موارد ناسازگاری‌های خونی بین مادر و نوزاد که ممکن است موجب بروز مشکلاتی از قبیل کم خونی و زردی، مرگ داخل رحمی یا تولد نوزاد زنده با زردی شدید شود، ناسازگاری مربوط به فاکتور Rh است و این در مواردی است که مادر دارای گروه خونی Rh منفی و جنین دارای گروه خونی Rh مثبت باشد.