بیماری آزواسپرمی در مردان، باعث ناباروری میشود؟

زوج نابارور به زوج هایی گفته می شود که یکسال از هیچ روش پیشگیری بارداری استفاده نکنند و با این حال بارداری رخ ندهد؛ البته این مدت زمان برای زنان بالای ۳۵ سال به مدت ۶ ماه کاهش می یابد. اولین گام برای درمان ناباروری مشخص کردن این موضوع است که علت ناباروری از جانب خانم است یا آقا؟
اغلب اولین آزمایشی که برای مشخص کردن این موضوع انجام می شود آزمایش اسپرموگرام مردان است. چرا که این آزمایش ساده و کم هزینه است و اطلاعات خوبی در اختیار پزشک قرار می دهد.

آزمایش اسپرموگرام چیست؟
طبق آمارهای به دست آمده حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زوج ها نابارور هستند که در ۵۰ درصد موارد، ناباروری به علت مشکلات خانم و در ۵۰ درصد موارد دیگر ناباروری به علت مشکلات آقا بروز پیدا می کند. آزمایش اسپرموگرام تمامی شبهات در مورد ناباروری مرد را از بین می برد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علل ناباروری مردان اینجا کلیک کنید.
این آزمایش به سادگی در محیط خانه یا آزمایشگاه قابل انجام است. از آن جایی که مدت زمان زنده بودن و فعالیت اسپرم ها در خارج از دمای بدن زیاد نیست؛ اسپرم جمع آوری شده باید در مدت حداکثر ۳۰ دقیقه به آزمایشگاه رسانده شود.

چه زمانی نتیجه آزمایش اسپرم نگران کننده است؟
اگر تعداد اسپرم ها حداقل ۲۰ میلیون در یک میلی لیتر باشد و ۳۰ درصد آنها حرکت رو به جلو و ۵۰ درصد شکل طبیعی داشته باشند، جواب آزمایش نرمال است. کم بودن این مقادیر مشکل الیگواسپرمی نام دارد. البته این مشکل اساسی نخواهد بود؛ تنها زمانی فرد دچار مشکل خواهد شد که در آزمایش هیچ اسپرمی وجود نداشته باشد و اصطلاحاً فرد دچار آزواسپرمی شده باشد.

آیا آزواسپرمی یعنی ناباروری مطلق؟
تمام افراد مبتلا به آزواسپرمی دچار ناباروری مطلق نیستند. برخی از این افراد قابل درمان بوده و حتی می توانند به روش های طبیعی پدر شدن را تجربه کنند.
طبق آمارهای بدست آمده، از هر ۵ مرد نابارور یک نفر به این مشکل مبتلا می باشد؛ یعنی حدود ۲۰ درصد از مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی هستند.
به طور کلی علل آزواسپرمی به سه دسته بزرگ تقسیم می شوند:
علل قبل از بیضه
علل بیضوی
علل بعد از بیضه

علل قبل از بیضه
دو فعالیت اصلی بیضه ها عبارتند از:
-تولید هورمون مردانه یا همان تستوسترون
-تولید اسپرم یا همان نطفه
تولید هرکدام از موارد بالا تحت تأثیر هورمون خاصی است که از غده هیپوفیز ترشح می شود. تولید تستوسترون تحت کنترل هورمون LH و تولید اسپرم یا همان نطفه تحت کنترل هورمون FSH است. اگر غده هیپوفیز به هر علتی هورمون FSH ترشح نکند، تعداد اسپرم کاهش یافته و در نهایت فرد دچار آزواسپرمی خواهد شد. اغلب در این موارد با تزریق هورمون FSH تولید اسپرم را افزایش می دهند.

علل بروز اختلال در ترشح FSH
غده هیپوفیز به دلایل زیادی دچار اختلال در تولید هورمون FSH می شود. اما سه دلیل عمده بروز این مشکل عبارتند از:
کم کاری غده هیپوفیز
افزایش هورمون پرولاکتین خون
تزریق هورمون تستوسترون

خطرات تزریق تستوسترون
هورمون تستوسترون دارای اثر مهاری بر غده هیپوفیز می باشد. در صورتی که فرد به این هورمون نیازی نداشته باشد ولی از این هورمون استفاده کند، در دراز مدت نه تنها سبب مهار تولید هومون FSH و آزو اسپرمی خواهد شد بلکه سبب تحلیل رفتن بیضه نیز می شود.
برخی از ورزشکاران و افرادی که بدنسازی کار می کنند از این هورمون استفاده می کنند تا هیکل تنومندی داشته باشند. جالب است بدانید معاینات پزشکی این افراد نشان می دهد با اینکه افراد مذکور هیکلشان به اندازه دو نفر آدم عادی است اما بیضه هایی به اندازه هسته خرما دارند!

علل بیضوی
در این موارد بیماری بیضه سبب عدم تولید اسپرم می شود. از جمله عللی که سبب بروز مشکلات بیضوی می شود عبارتند از:
عفونت اریونی
پرتو درمانی
شیمی درمانی
برخی از داروها
ضربه به بیضه ها
بیضه نزول نکرده

علل بعد از بیضه
زمانی که اسپرم در بیضه تولید می شود از طریق لوله های منی بر، از بیضه خارج می شود. هرگونه انسداد در این مسیر سبب صفر شدن اسپرم در مایع منی خواهد شد. اصطلاحاً به این نوع از آزواسپرمی، آزواسپرمی انسدادی می گویند.
پزشک در اولین گام به تشخیص انسدادی بودن یا نبودن آزواسپرمی می پردازد. علل قبل از بیضه و علل بیضوی سبب آزواسپرمی غیر انسدادی و علل بعد از بیضه سبب آزواسپرمی انسدادی خواهد شد.
اسپرم تولید شده در بیضه، پس از عبور از لوله ای به نام اپیدیدیم وارد لوله منی بر و سپس وارد مجرای انزالی شده که منی را داخل مجرای ادرار می ریزد. بروز انسداد در طول این مسیر سبب آزواسپرمی انسدادی خواهد شد که وجود انسداد در طول این مسیر به سادگی با معاینه قابل تشخیص می باشد.

تشخیص آزواسپرمی
در ابتدا پزشک با تکرار آزمایش اسپرم ، از ابتلای فرد به آزواسپرمی اطمینان پیدا می کند. در مرحله بعدی باید نوع آزو اسپرمی مشخص شود. بطور کلی برای تشخیص موارد فوق از روش های زیر استفاده می شود:
بررسی شرح حال بیمار (شغل بیمار، داروهای مصرفی، اعتیاد)
ویزیت بیمار
بررسی آزمایش های اسپرموگرام
بررسی های رادیولوژیک
نمونه برداری از بیضه ها (بیوپسی)

درمان آزواسپرمی
در اغلب موارد علل قبل و بعد از بیضه قابل درمان می باشد ولی علل بیضوی معمولاً غیر قابل درمان است. روش های زیادی برای درمان آزواسپرمی وجود دارد اما بطور کلی از روش های دارو درمانی و جراحی استفاده می شود که گاهی با استفاده از این روش ها بیمار به حدی از کمیت و کیفیت اسپرم خواهد رسید که می تواند از روش های کمک باروری مانند IVF استفاده کند؛ اما لازم به ذکر است که باز هم با استفاده از این روش ها فرد توانایی باروری به روش طبیعی را ندارد.