نحوه تشخیص بارداری، توسط کدام آزمایش ها؟

بارداری یا حاملگی دورانی است که هر زنی برای به دنیا آوردن نوزاد تجربه می‌کند. در ادامه در مورد بارداری و نحوه‌ تشخیص بارداری اطلاعاتی ارائه می‌کنیم.
آزمایش بارداری یا حاملگی می‌تواند مشخص کند زنی باردار است یا خیر. برای تشخیص بارداری روش‌های متعددی وجود دارد که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این مقاله سعی داریم به سوالات رایج درباره آزمایش بارداری پاسخ دهیم.

آزمایش بارداری چیست؟
آزمایشات بارداری برای تعیین اینکه آیا در ادرار یا خون شما هورمونی به اسم اچ‌سی‌جی (hCG) یا گنادوتروپین جفتی انسان (human chorionic gonadotropin) وجود دارد، انجام می‌شود. این هورمون درست بعد از لانه‌گیری تخم بارورشده در دیواره‌ رحم زن تولید می‌شود. این روند معمولا (اما نه همیشه) ۶ روز بعد از لقاح اتفاق می‌افتد. اگر باردار باشید، سطح هورمون hCG به سرعت بالا می‌رود و هر دو یا سه روز، دو برابر می‌شود.

انواع آزمایش یا تست برای تشخیص بارداری
دو نوع اصلی تست بارداری می‌تواند مشخص کند که شما باردار هستید یا خیر: آزمایش ادرار و آزمایش خون.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار می‌تواند در خانه یا مطب پزشک انجام شود. بسیاری از خانم‌ها معمولا یک هفته بعد از تاخیر در قاعدگی، اولین تست بارداری را در خانه انجام می‌دهند. آزمایش خانگی بارداری خصوصی و راحت‌تر است و در نتیجه یکی از دم دستی ترین روش‌ها برای تشخیص بارداری به شمار می‌رود.
معمولا دستگاه‌های آزمایش بارداری در خانه با دستورالعمل همراه هستند. برای گرفتن نتیجه‌ای دقیق‌تر، کاملا باید طبق دستورالعمل، آزمایش را انجام دهید. بعد از آزمایش، می‌توانید نتیجه را با مراجعه به پزشک تایید کنید؛ پزشک حتی می‌تواند آزمایش‌های بارداری دقیق‌تر و حساس‌تری را هم انجام دهد.
آزمایش خون
آزمایش خون در مطب پزشک یا آزمایشگاه انجام می‌شود؛ اما معمولا این نوع تست نسبت به آزمایش ادرار، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند بارداری را زودتر از آزمایش خانگی، یا در حدود ۶ تا ۸ روز پس از تخمک‌گذاری تشخیص دهد؛ اما نتیجه آزمایش خون، دیرتر از آزمایش بارداری در خانه مشخص می‌شود.
نکته جالب توجه در مورد نحوه تشخیص بارداری با استفاده از آزمایش خون این است که دو نوع آزمایش بارداری خون وجود دارد که در ادامه به این دو نوع اشاره می کنیم.
آزمایش کیفی hCG
این آزمایش به سادگی تشخیص می‌دهد که هورمون hCG در بدن شما وجود دارد یا خیر. آزمایش کیفی hCG به این سوال که «آیا باردار هستید؟» پاسخ مثبت یا منفی می‌دهد. پزشکان معمولا این آزمایش را برای تایید بارداری بعد از ۱۰ پس از تاخیر قاعدگی تجویز می‌کنند. بعضی از این آزمایشات می‌توانند وجود هورمون hCG را خیلی زودتر از این زمان نیز تشخیص دهند.
آزمایش کمی hCG (بتا اچ‌سی‌جی)
این آزمایش میزان دقیق هورمون hCG موجود در خون را مشخص می‌کند. این آزمایش حتی می‌تواند زمانی که سطح هورمون hCG بسیار پایین است هم بارداری را تشخیص دهد، چون می‌تواند به‌طور دقیق میزان هورمون hCG خون را اندازه‌گیری کند؛ به همین دلیل می‌تواند در تشخیص و پیگیری مشکلات به وجود آمده در دوران بارداری، کمک بسزایی کند.
این آزمایش در کنار آزمایشات دیگر می‌تواند برای جلوگیری از بارداری خارج از رحم یا کنترل مادر بعد از سقط جنین، زمانی که سطح hCG به سرعت افت می‌کند، موثر باشد.

آزمایش خانگی تشخیص بارداری تا چه حد دقیق است؟
آزمایشاتی که یک هفته بعد از تاخیر در قاعدگی انجام می‌شوند، معمولا نتایج دقیق‌تری به شما ارائه کند. اگر آزمایش را صبح زود، (زمانی که ادرار غلیظ‌‌‌‌تر است انجام دهید)، نتیجه دقیق‌تر می‌شود.
آزمایش خانگی ادرار برای تشخیص بارداری معمولا ۹۹ درصد نتیجه دقیقی دارند. البته آزمایش خون از آزمایش ادرار دقیق‌تر است.
اینکه آزمایش ادرار بارداری در خانه چقدر می‌تواند دقیق باشد، به عوامل زیر بستگی دارد:
- چقدر از دستورالعمل‌ها پیروی می‌کنید؛
- تخمک‌گذاری چه زمانی انجام می‌شود و این عمل چطور رخ می‌دهد؛
- چه زمانی بعد از بارداری این آزمایش را انجام می‌دهید؛
- حساسیت آزمایش بارداری چقدر است.

آیا انجام آزمایش بارداری در خانه (HPT) پرهزینه یا دشوار است؟
شما می‌توانید دستگاه تست بارداری خانگی را از داروخانه‌ها و بدون نسخه تهیه کنید. قیمت این دستگاه‌ها بستگی به برند آن دارد.
استفاده از دستگاه‌های تست بارداری خانگی سریع و آسان است؛ اگر از دستورالعمل‌های آن‌ها با دقت پیروی کنید، نتیجه دقیقی خواهد داشت. این آزمایشات بارداری اغلب روش کار مشابهی دارند.
ادرار را با یکی از روش‌های زیر می‌توانید آزمایش کنید:
- روی دستگاه تست بارداری ادرار کنید؛
- داخل ظرفی مثل لیوان یک بار مصرف ادرار کنید و سپس دستگاه را داخل ادرار فرو ببرید؛
- در ظرفی ادرار کنید و برای انتقال آن به ظرف دیگر، از قطره چکان استفاده کنید.
- با استفاده از تمامی این تکنیک‌ها، برای دیدن نتیجه باید چند دقیقه صبر کنید. نتیجه ممکن است به شکل یک خط، رنگ، یا نمادی مثل «+» یا «-» باشد. آزمایش‌های دیجیتال ممکن است با نشان دادن کلمات «باردار» (pregnant) یا «باردار نیستید» (not pregnant) نتیجه را نشان دهند.
در نهایت اگر سوالی در مورد آزمایش بارداری یا نتیجه‌ی آن داشتید، می‌توانید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

نتیجه آزمایش بارداری به چه معنا است؟
مهم است که بدانید نتیجه مثبت یا منفی بارداری چه معنایی دارد. اگر نتیجه آزمایش مثبت بود، شما باردار هستید. مساله‌ای نیست که چقدر خط، رنگ یا علامت آزمایش ضعیف است. اگر از دستگاه آزمایش بارداری خانگی نتیجه‌ی مثبتی گرفتید، با پزشک خود تماس بگیرید تا ببینید قدم بعدی چیست.
در موارد بسیار نادر، ممکن است این نتیجه کاذب باشد. این بدین معنی است که شما باردار نیستید، اما آزمایش می‌گوید باردار هستید. اگر ادرار شما حاوی خون یا پروتئین باشد، آزمایش بارداری به شکل کاذبی مثبت می‌شود. البته برخی داروهای خاص مثل آرام‌بخش‌ها، ضد انعقاد‌ها یا خواب‌آورها هم می‌توانند باعث مثبت شدن آزمایش بارداری (کاذب) شوند.
اگر نتیجه منفی دریافت کردید، احتمالا باردار نیستید؛ با این حال ممکن است باردار باشید اگر:
- تاریخ انقضای دستگاه آزمایش بارداری گذشته باشد؛
- آزمایش را به درستی انجام نداده باشید؛
- آزمایش را خیلی زود انجام داده باشید؛
- به دلیل استفاده بیش از اندازه از مایعات، ادرار شما بیش از حد رقیق شده باشد؛
- داروهای خاصی مثل داروهای ادرارآور یا آنتی هیستامین مصرف کرده باشید.
اگر نتیجه آزمایش بارداری شما منفی باشد، حدود یک هفته بعد، دوباره این آزمایش را تکرار کنید؛ برخی آزمایش‌های بارداری خانگی پیشنهاد می‌کنند که بدون در نظر گرفتن نتیجه، این کار را انجام دهید.
اگر در هر بار آزمایش، دو نتیجه‌ی متفاوت به دست آوردید، باید به پزشک مراجعه کنید. در این صورت انجام آزمایش خون می‌تواند راه‌گشا باشد.