درباره دوران بارداری، آنچه لازم است بدانید

انتظار تولد فرزند برای بسیاری از زوجهای جوان هیجان انگیز است. اما گاه این هیجان لذت بخش با ترس و اضطراب همراه می شود. اما مسئولیت مادر در این میان سنگین تر است زیرا سلامت موجودی که در درونش در حال شکل گیری است، به طورکامل، به توجه او بستگی دارد. در زیر به چند نکتهٔ کلی که لازم است زنانِ باردار به آنها توجه داشته باشند اشاره می شود.
۱. از قرار گرفتن در معرض مواد سمی نظیر پاک کننده های شیمیایی، سرب، جیوه، حشره کشها و رنگها بپرهیزید. همچنین، بهتر است زنان باردار از استنشاق بخار رنگ خودداری کنند.
۲. به محض اطلاع از بارداری خود، برای دریافت مراقبتهای دوران بارداری به ماما و متخصص زنان مراجعه کنید. باید در تمام این دوران زیر نظر باشید تا در صورت لزوم، اقدامات لازم برای حفظ سلامت شما و جنین انجام شود. در مورد برنامه های پس از تولد کودک با متخصص مشورت کنید.
۳. تحقیقات علمی نشان داده است که سیگار کشیدن مادر باعث کم وزنی نوزاد می شود. از جمله آثار سوء احتمالی مصرف سیگار، نازایی، سقط، حاملگی خارج رحمی و مرگ و میر نوزادان است. نتایج مطالعات اخیر نشان می دهد که سیگار کشیدن ممکن است باعث بروز ناتوانیهای یادگیری در کودک شود. اگر سیگار می کشید، بهتر است هرچه زودتر آن را ترک کنید. استشمام دود سیگار نیز ممکن است به رشد جنین صدمه وارد کند. از دیگران بخواهید که از سیگار کشیدن در اطراف شما خودداری کنند، حداقل تا زمانی که نوزادتان به دنیا بیاید.
۴. تا می توانید آب بیاشامید. مصرف زیاد مایعات در طول بارداری به بدن شما در تحمل افزایش حجم خونِ در گردش کمک می کند. حداقل روزی ۶ تا ۸ لیوان آب، آبمیوه یا شیر بنوشید. یکی از نشانه های مصرف کافی مایعات، رنگ ادرار است. ادرار زن باردار باید بیرنگ یا به رنگ زرد بسیار کمرنگ باشد.
۵. اگر از رژیم غذایی درستی پیروی کنید، مواد غذایی مورد نیاز بدن خود و جنین را تأمین خواهید کرد. وعده های غذایی زن باردار باید شامل هر پنج گروه مادهٔ غذایی اصلی باشد. رژیم غذایی روزانهٔ شما باید شامل ۶ تا ۱۱ سهم حبوبات، ۳ تا ۵ سهم سبزی، ۲ تا ۴ سهم میوه، ۴ تا ۶ سهم شیر و لبنیات، و ۳ تا ۴ سهم مواد پروتئینی باشد. بهترین رژیم غذایی دارای میزان چربی پایین و میزان فیبر بالاست.
۶. در دوران بارداری، روزانه حداقل ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید. بهتر است مصرف این میزان از دوران قبل از بارداری آغاز شود. به این ترتیب، احتمال ایجاد نقص دستگاه عصبی در جنین کاهش می یابد. برای تمام زنانی که در سن باروری هستند و احتمال باردار شدن در آنها وجود دارد، مصرف روزانه یک عدد قرص اسید فولیک توصیه می شود. آب پرتقال، انواع سبزی، بادام زمینی، کلم بروکلی، و نخود و لوبیا منابع طبیعی تأمین این ماده هستند و مصرف آنها ضروری است.
۷. مشاورهٔ ژنتیکی برای همهٔ زنان لازم است. ناهنجاریهای مادرزادی و بیماریهای ژنتیکی باید به تمام خانواده ها معرفی شود تا در صورت وجود سابقهٔ هرکدام از این بیماریها در خانواده، به پزشک متخصص مراجعه کنند.
۸. شستن دستها در طی روز بسیار اهمیت دارد، بخصوص بعد از دست زدن به گوشت خام یا استفاده از توالت. شست و شوی دستها شیوه ای ساده و کارآمد برای جلوگیری از انتشار ویروسها و باکتریهاست.
۹. در دوران بارداری، به توصیهٔ پزشک خود و به منظور کاهش احتمال ابتلا به کمخونی فقر آهن، حداقل از ۳۰ میلیگرم آهن در روز استفاده کنید. به تمام زنان در سنین باروری توصیه می شود که رژیم غذایی غنی از آهن داشته باشند.
۱۰. نسبت به وضعیت خود هوشیار باشید. اگر دچار علائمی نظیر درد، انقباضات شدید رحمی به فاصلهٔ هر ۲۰ دقیقه، خونریزی از واژن، آبریزش از واژن، سرگیجه، غش، تنگی نفس، تپش قلب، تهوع و استفراغ مداوم، سختی راه رفتن، ورم مفاصل و کاهش حرکت جنین شدید، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید.
۱۱. استفاده از الکل و کافئین در دوران بارداری مضر است. «سندروم مرگ الکل» عارضه ای است که نشانه های آن تأخیر رشد جنین در رحم، نقص ساختمانی اجزای صورت و دستگاه عصبی مرکزی در جنین است. مصرف قهوه، شکلات و چای نیز که حاوی کافئین هستند باید محدود شود.
۱۲. مادرانِ دچار بیماریهای مزمن نظیر دیابت، صرع و پرفشاری خون باید زیر نظر پزشک باشند. اگر دارویی مصرف می کنید، با پزشک خود مشورت کنید و مطمئن شوید که اثر سوئی بر سلامت جنین ندارد. داروهای گیاهی و انواع ویتامینها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
۱۳. هر سؤالی که در ذهن دارید از پزشک بپرسید. هیچ سؤالی وجود ندارد که ارزش پرسیدن نداشته باشد.
۱۴. داروهای سرماخوردگی یا داروهای ضد سرفه، حاوی الکل یا موادی هستند که برای زنان باردار مضرند. در صورت مصرف هرکدام از این داروها، پزشک متخصص را در جریان بگذارید.
۱۵. ورزش در دوران بارداری خستگی و احساس کسالت را برطرف می کند؛ در نتیجه، مادر و کودک احساس بهتری خواهند داشت. ورزش همچنین دوران نقاهت پس از زایمان را کوتاه می کند. با انجام حرکات ورزشی ملایم در دوران بارداری، عضلات پشت و شکم خود را قوی سازید. یوگا، پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری روی دستگاه ثابت از جمله ورزشهای مناسب برای زن باردارند. بهتر است پیش از شروع هر نوع ورزشی در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.
۱۶. مشکلات گوارشی و تهوع صبحگاهی در دوران بارداری بسیار شایع است. غذاهای محبوب شما ممکن است در دوران بارداریتان تهوع آور شوند. خوردن ۵ تا ۶ وعدهٔ غذایی مختصر در روز به جای ۳ وعدهٔ غذایی مفصل، به کاهش مشکلات گوارشی کمک می کند.
۱۷. رعایت نکات بسیار ظریفی می تواند محیط خانه را به مکانی مناسب برای رشد جنین تبدیل کند، مثل حفظ آرامش روحی مادر یا گوش دادن مادر به موسیقی ملایم.
۱۸. استفاده از سونا و حمام بخار در دوران بارداری ممنوع است.
۱۹. توکسوپلاسموز نوعی عفونت انگلی است که برای جنین مشکل ساز است.
در دوران بارداری، از خوردن گوشت خام و دست زدن به مدفوع گربه جداً خودداری کنید. برای کارهای باغبانی نیز حتماً از دستکش استفاده کنید.
۲۰. در طی بارداری، اندازهٔ رحم به تدریج افزایش می یابد. همچنین فعالیت کلیه ها بیشتر می شود. در نتیجه، میزان ادرار و تعداد دفعات دفع ادرار افزایش می یابد. ممکن است زن باردار با سرفه، عطسه یا خندیدن دچار دفع ادرار شود. علت این امر، بزرگ شدن رحم و افزایش فشار بر مثانه است. زیرا مثانه در ماههای اولیهٔ بارداری در ناحیهٔ جلو و زیر رحم قرار گرفته است. اگر دچار احساس سوزش هنگام دفع ادرار یا افزایش ناگهانی تعداد دفعات دفع یا تیره رنگ شدن ادرار شدید، فوراً پزشک را در جریان این تغییرات قرار دهید.
۲۱. تکمیل برنامهٔ واکسیناسیونِ پیش از بارداری در حفظ سلامت مادر و جنین نقش مؤثری دارد. بنابراین، واکسیناسیون پیش از بارداری را جدی بگیرید.
۲۲. افزایش یا کاهش زیاد وزن در دوران بارداری ممکن است خطرناک باشد. به یاد داشته باشید که بارداری زمان مناسبی برای شروع رژیم لاغری نیست. افزایش وزن در این دوران به دلیل وزن گیری جنین است. وعده های غذایی خود را کم نکنید. هم شما و هم جنین به کالری بیشتری نیاز دارید. اگر رژیم خاصی را پیش از بارداری شروع کرده اید، برای ادامهٔ آن با پزشک خود مشورت کنید.
۲۳. از قرار گرفتن در معرض اشعهٔ ایکس بپرهیزید. اگر برای درمانهای دندانپزشکی یا ارتوپدی مجبور به گرفتن عکس رادیولوژی شدید، حتماً پزشک را از بارداریتان مطلع سازید.
۲۴. نحوهٔ برخورد شما با موضوع بارداریتان بسیار اهمیت دارد. با فراهم ساختن محیط سالم در دوران بارداری، به کودک آیندهٔ خود ثابت کنید که برایتان ارزشمند است و دوستش دارید.
۲۵. به اندازهٔ کافی بخوابید. سعی کنید بیشتر روی پهلو قرار بگیرید، بخصوص پهلوی چپ. دراز کشیدن روی پهلوی چپ موجب بهتر شدن گردش خون جنین و کاهش ورم شما می شود.