روانشناسی تربیت کودکان، نحوه صحیح نوازش

فرزندان ما، همیشه به "نوازش بدنی" ما محتاج هستند و ما به عنوان پدر یا مادر، موظفیم همان گونه که سایر نیازهای آنان را برآورده می کنیم نیازشان به نوازش بدنی را نیز تأمین کنیم؛ نیازی هر چند بی هزینه ولی بسیار مهم و به معنای واقعی کلمه "سرنوشت ساز".
نوازش بدنی یعنی هر گونه ارتباط بدنی غیرجنسی با کودک که حامل پیام "محبت و حمایت" والدین به فرزند باشد: ناز کردن، ماساژ دادن، قلقلک دادن، دست او را گرفتن، کشیدن ملایم پوست و مخصوصاً لپ،شستن بدن، بغل کردن و بوسیدن.
نوازش بدنی فرزند - از تولد تا دوران بلوغ - را می توان به سه مقطع سنی تقسیم کرد:

لحظه تولد
بلافاصله بعد از تولد نوزاد باید او را روی سینه مادر قرار داد تا اولین تماس پوست به پوست نوزاد و مادر برقرار شود.
در یک آزمایش که گروهی از نوزادان در همان یک ساعت اول تولد در آغوش مادر قرار گرفتند و گروهی دیگر دور از مادر، مشخص شد قند کودکان گروه دوم، پایین تر و دمای بدن شان نامناسب بوده است؛ همچنین بیشتر گریه کرده اند و کمتر به خوردن شیر مادر راغب بوده اند.
حتی کودکان نارس نیز که در دقایق اول در روی شینه مادر قرار گرفته اند، وزن گیری بهتری داشته اند.

از تولد تا شش سالگی
اریک اریکسون - روان شناس - در نظریه مراحل هشتگانه رشد انسان می گوید که در یک سال اول زندگی، مشخص می شود که فرد تا آخر عمر تا چه میزان از عنصر اعتماد به محیط و اعتماد به نفس برخودار می شود. هر چه کودک در محیط آرام تری رشد کند و نوازش و حمایت بیشتری کسب نماید، به همان اندازه در طول زندگی اش فرد قوی تر خواهد بود و برعکس.
بنابراین در این یک سال، مدام او را بغل کنید، ببوسید و ارتباط پوست به پوست با او داشته باشید. پدرها نیز باید مدام کودک شان را در آغوش بگیرند، حتی گاه بدون پیراهن.
نوازش بدنی به کودک این اطمینان را می دهد که بعد از خارج شدن از محیط امنی به نام رحم مادر، در محیط امن دیگری قرار گرفته است به نام خانواده.
به ویژه در این دوره، فریب خرافه ای به نام "بغلی شدن" کودک را نخورید و تا می توانید او را بغل کنید.
با رسیدن کودک به سن یک سالگی و آغاز برخی حرکات مستقل، بهانه های جدید برای ارتباط بدنی با او دارید؛ گرفتن دست او برای کمک کردن به راه رفتن های اولیه، کمک کردن به او در لمس وسایل و در دست گرفتن آنها، کمک کردن به او برای بالا رفتن از یک جایی مثل مبل، لمس او حین بازی ، ناز کردن او حین گفتن قصه شبانه، نوازش کردن پشت کودک هنگامی که با هم یک کارتون نگاه می کنید و ... .
نکته اینجاست که کودک از دو سه سالگی به بعد که تمرین استقلال می کند، دوست ندارد شانه به شانه همراهش باشید. بنابراین با بزرگ شدنش ، باید بهانه های جدیدتری برای نوازش بدنی اش بیابید مانند کشتی گرفتن و با همدیگر حمام رفتن و ... مخصوصاً درباره پسرها که کمتر از دخترها در آغوش والدین آرام و قرار می گیرند.

از شش سالگی تا دوران بلوغ
زمانی می رسد که کودک شما می خواهد یک پیام جدید به دنیا بدهد: "من دیگر بزرگ شده ام."
اگر قبل از این دوره، کودک بی هیچ پیش شرطی نوازش شما را می پذیرفت، الان برای پذیرش آن، یک شرط مهم دارد: مرا طوری نوازش نکن که احساس "نی نی بودن" بکنم.
هر چه سن کودک بالاتر می رود، این شرط پر رنگ تر می شود. بنابراین باید با ظرافت بیشتری فرزندمان را نوازش بدنی کنیم.
یکی از نکات ظریفی که باید بدانیم این است که هر چه سن فرزندان مان بالاتر می رود دوست ندارند در حضور دیگران به خصوص بستگان و دوستان شان، مانند کودک رفتار شود. بنابراین اگر تا پیش از این، دست مان را روی گردنش می انداختیم و قاشق غذا را دهانش می گذاشتیم، اکنون او چنین حرکتی را نشانه این می داند که ما بزرگ شدنش را به رسمیت نمی شناسیم.
جالب این جاست که همین فرزند هنگامی که با او تنها هستیم، با مهری کودکانه به آغوش مان پناه می آورد ولی دوست ندارد این صحنه "والد فرزندی" را کس دیگری ببیند. بنابراین، یکی از زمان های نوازش فیزیکی فرزندمان زمانی است که با او تنهاییم و او نگران قضاوت دیگران نیست.
نوازش های بدنی هر دوره باید مناسب همان دوره باشد. مثلاً اگر در اوایل زندگی کودک، او را در آغوش خود می خوابانیم، فرزند نوجوان مان را موقع بدرقه کردن به مدرسه ببوسیم و هنگام برگشتن در آغوش بکشیم یا گاهی به او بگوییم "بزن قدش" یا بعضی وقت ها عصر که به خانه برگشتیم به او بگوییم که خیلی دلمان برایش تنگ شده بود و با این جمله دقیقه ای او را به آغوش بکشیم یا مادر موهای دخترش را ببافد یا وقتی می گوید امروز خیلی خسته شده، پاهایش را ماساژ دهد.
یکی از نگرانی های والدین، دوران بلوغ فرزند است؛ اکثراً پدرها درباره دختران شان و مادرها درباره پسران شان نگرانی بیشتری دارند و نمی دانند نوازش بدنی فرزندان شان چگونه باشد.
هم والدین و هم فرزندان، تفاوت نوازش جنسی و غیر جنسی را می دانند. بنابراین والدین
باید با قید عدم لمس نقاط جنسی فرزندان در همه سنین و به ویژه در سنین بلوغ، همچنان نوازش بدنی آنها را ادامه دهند و حواس شان به این نکته باشد که در توفان بلوغ، فرزندان به حمایت و محبت بیشتری نیاز دارند هر چند که در رفتارشان خلاف این را نشان می دهند.
خلاصه آن که پدر و مادر باید همواره زمینه ای منطقی برای نوازش بدنی فرزندشان داشته باشند و با این نوازش های مستمر، سطح هورمون های شادی زا و استرزس زدا در بدن او را بالا نگه دارند و امنیت روانی اش را تضمین کنند.
تحقیقات متعدد ثابت کرده است بزرگسالانی که سلامت روانی بهتری دارند، در دوران کودکی بیشتر در آغوش پدر و مادر بوده و از آنها محبت دیده اند.
فراموش نکنیم اگر ما به فرزندان مان ابزار محبت نکنیم، احتمالاً افراد دیگری با نیاتی دیگر آنها را در آغوش خواهند کشید.