بیدار کردن جنین، هشت روش موثر

همه مادران باردار در انتظار لحظاتی هستند که بتوانند حرکت جنین را در رحم حس کنند. احساس کردن حرکت جنین برای مادر نه تنها لذت بخش است، بلکه او را از سلامت جنین نیز مطمئن می‌کند. نگرانی وقتی آغاز می‌شود که حرکت جنین کم شود یا مادر حرکت او را احساس نکند. برای تحریک جنین به حرکت کردن یا بیدار کردن جنین در رحم راه‌هایی وجود دارد که در سه ماهه دوم و سوم بارداری می‌توانید انجام دهید.

روش‌های بیدار کردن جنین در رحم
برخی از روش های ایمن بیدار کردن جنین در رحم عبارتند از:
۱. یک میان وعده بخورید
همان‌گونه که شما با خوردن یک میان وعده شارژ می‌شوید، جنین نیز به افزایش ناگهانی قند خون واکنش نشان می‌دهد. به همین دلیل برای شمردن تعداد لگد‌های جنین یا بیدار کردن جنین در رحم می‌توانید یک میان وعده سالم مانند نان و پنیر، نان و کره بادام زمینی، ماست یونانی، میوه یا آجیل بخورید. در کنار آن یک لیوان آبمیوه طبیعی نیز بنوشید. افزایش ناگهانی قند خون موجب می‌شود که جنین در رحم به تکاپو بیفتد. اندکی بعد قطعا ضربه‌های او را حس خواهید کرد.
۲. چند پرش انجام دهید، سپس بنشینید
اگر جنین شما خجالتی است و هنگام سونوگرافی برای انجام اندازه گیری‌ها دچار مشکل می‌شوید، این روش برای به حرکت درآوردن جنین بسیار موثر است. کمی پریدن و درجا زدن موجب می‌شود که جنین بیدار شود و تغییر موقعیت دهد. احتمالا پس از انجام این حرکات، نتیجه سونوگرافی قابل قبول خواهد بود!
۳. به آرامی با شکم خود را تکان دهید
حتما هنگام سونوگرافی دیده‌اید که پزشک تکان‌های آرامی به شکم می‌دهد تا جنین بیدار شود و تغییر موقعیت دهد. بدین ترتیب پزشک می‌تواند با دقت بیشتری اندازه‌های جنین را ثبت کند. اگر خودتان می‌خواهید از این روش برای بیدار کردن جنین در رحم استفاده کنید، به یاد داشته باشید که این کار را به آرامی انجام دهید تا خطری متوجه جنین نشود.
۴. نور چراغ قوه را روی شکم خود بیاندازید
از هفته ۲۲ بارداری، جنین قادر به تشخیص نور و تاریکی است؛ بنابراین اگر نور چراغ قوه را روی شکم خود بیاندازید، احتمال نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. جنین سعی می‌کند، رویش را برگرداند، یا از منبع نور فاصله بگیرد.
۵. دراز بکشید
تمام حرکات و فعالیت های روزانه، مانند پیاده روی، راه رفتن و ماشین سواری، به جنین در رحم احساسی شبیه به تاباندن گهواره می‌دهد. این حرکت یکنواخت موجب خوابیدن جنین می‌شود. به همین دلیل مادران باردار وقتی که دراز می‌کشند، متوجه می‌شوند که جنین تازه شروع به حرکت در رحم می‌کند؛ بنابراین یکی از روش‌های بیدار کردن جنین در رحم دراز کشیدن است. اگر پزشک به شما توصیه کرده که طاقباز نخوابید، می‌توانید به پهلو بخوابید، اگر حرکتی احساس نکردید، به پهلوی دیگر بچرخید. پزشکان توصیه می کنند برای بیدار کردن جنین به پهلوی چپ بخوابید.
۶. با جنین صحبت کنید
رشد قوای شنوایی جنین از ۱۶ هفتگی آغاز می‌شود و در ۲۲ هفتگی جنین قادر به شنیدن صدای شما خواهد بود. در این زمان او نسبت به صدا‌های بلند با حرکات سر، دست و پا واکنش نشان می‌دهد؛ بنابراین می‌توانید در دوران بارداری با جنین صحبت کنید. حرف زدن روش موثری برای بیدار کردن جنین در رحم است.
۷. فعالیتی انجام دهید که شما را عصبی و مضطرب می‌کند! (در حد معقول)
آن مقدار آدرنالین که در هنگام خشم یا اضطراب در رگ‌های شما جاری می‌شود، تاثیرش به جنین نیز می‌رسد. بنابراین، اگر مشاهده فیلم‌های هیجانی، یا فکر کردن به زایمان موجب اضطراب شما می‌شود، می‌توانید از آن برای تحرک جنین استفاده کنید. قرار نیست خودتان را به وحشت بیاندازید، تنها کمی اضطراب کافی است تا جنین کوچک شما شروع به حرکت کند.
۸. لالایی بخوانید یا صدای موسیقی را بلند کنید (نه خیلی بلند)
اگر صحبت کردن با جنین، در بیدار کردن او موثر نبود، می‌توانید خواندن لالایی، آواز کودکانه یا بلند کردن صدای موسیقی را امتحان کنید. اگر سن بارداری بیش از ۲۲ هفته باشد، جنین به این صدا‌ها پاسخ خواهد داد و حرکات او را احساس خواهید کرد. البته در نظر داشته باشید که صدای موسیقی را بیش از حد بلند نکنید تا به گوش جنین آسیب نرسد.

پاسخ به پرسش های متداول
در ادامه به برخی از سوالات رایج کاربران پیرامون حرکت جنین در رحم پاسخ می دهیم:
۱. مادر از چه زمانی حرکت جنین در رحم را احساس می‌کند؟
به طور معمول مادران برای اولین بار در هفته‌ی ۲۴ بارداری، حرکات جنین را تشخیص می‌دهند. البته جنین از مدت‌ها قبل از آن در رحم حرکت می کرده، اما حرکت او برای مادر مشخص نبوده است. حرکت جنین در مراحل اولیه بارداری چندان شدید نیست؛ برخی از مادران حرکات جنین در مراحل اولیه را مانند حرکت حباب یا باد در شکم خود احساس می‌کنند. اگر جفت در جلوی رحم (قدامی) باشد، ممکن است حرکات جنین دیرتر و کمتر احساس شود. برخی از مادرانی که فرزند دوم یا سوم خود را باردارند، ادعا می کنند که حرکات جنین را از ۱۲ هفتگی احساس می‌کنند، که به نظر دور از واقعیت می آید.
۲. چرا جنین لگد می‌زند؟
جنین در واکنش به اتفاق های محیط پیرامون خود حرکت می‌کند. صدای بلند، نور زیاد یا حتی غذا‌های ادویه دار، جنین را تحریک می‌کنند که لگد بزند و حرکت کند. همچنین آن‌ها به فضایی برای کشش عضلات و استراحت کردن نیاز دارند. هنگامی که در حال حرکت هستید، جنین با حرکت یکنواخت شما به آرامش می‌رسد و گاهی به خواب می‌رود. مادرانی که در جلسات تن آرامی، ریلکسیشن یا یوگا بارداری شرکت می‌کنند، جنین‌های آرام تری دارند. نتایج پژوهشی نشان داده است، زنان بارداری که ورزش‌های آرامش‌بخش انجام می‌دهند، حرکت جنین‌شان کاهش می‌یابد.
همچنین پژوهش‌ها نشان داده ورزش‌هایی که موجب آرامش فیزیولوژیک مادر می‌شوند، ضربان قلب، میزان تنفس و هدایت پوست جنین را کاهش می‌دهند. کاهش ضربان قلب جنین منجر به کاهش حرکات او در رحم می‌شود.
۳. چه تعداد حرکت جنین در رحم طبیعی است؟
تعیین مقدار دقیق آن ممکن نیست، زیرا هر جنین رفتار متفاوتی دارد. برخی روز‌ها در خوابند و شب‌ها حرکت می‌کنند و برخی دیگر تمام ساعات شبانه روز در حال حرکت و لگد زدن هستند!
معمولا جنین در رحم، ۱۷ ساعت شبانه روز را به خواب و استراحت می‌گذراند. بازه‌های خواب و بیداری او ۴۰-۵۰ دقیقه‌ای است. اگر در طول روز در حال حرکت و جنب و جوش باشید، معمولا حرکت‌های جنین را احساس نمی‌کنید.
بیشتر زنان باردار، پس از خوردن غذا، پس از فعالیت جسمی و پیش از خواب حرکات جنین را احساس می‌کنند. اگر احساس کردید جنین نسبت به قبل حرکاتش کمتر شده، حتما مساله را با پزشک در میان بگذارید.
۴. از چه زمانی باید تعداد حرکات جنین را بشمارم؟
به طور کلی به زنان باردار پیشنهاد می‌شود که از هفته ۲۸ بارداری به بعد توجه ویژه‌ای به حرکات جنین داشته باشند. برای این منظور می توانید زمان مشخصی از روز انتخاب کنید که جنین حرکت بیشتری دارد و شما توانایی استراحت و تمرکز کردن دارید.
هر روز در آن زمان مشخص تعداد حرکات جنین را شمارش و یادداشت کنید (می توانید مدت زمانی که ۱۰ حرکت جنین را احساس می کنید یادداشت کنید). با گذشت زمان، الگوی حرکات او را به دست خواهید آورد. با بزرگتر شدن جنین و کاهش فضای حرکت او، احساس شما به حرکات او نیز تغییر خواهد کرد.
۵. چگونه حرکات جنین را بررسی کنم؟
اگر در طول روز سرگرم و مشغول باشید؛ احتمالا متوجه حرکات جنین نمی‌شوید. اگر فکر می‌کنید حرکات جنین کاهش یافته است، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
برای بررسی حرکات جنین به زنان باردار توصیه می‌شود که آرام باشند، به پهلوی چپ دراز بکشند. کافی است بر حرکات جنین تمرکز کنید و پس از حس کردن ۱۰ حرکت جنین، زمان آن را ثبت کنید.
با گذشت زمان، نسبت به الگوی حرکات جنین آگاهی کامل پیدا خواهید کرد، اگر پس از گذشت دو ساعت، ۱۰ حرکت جنین را احساس نکردید، بلافاصله به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید. در این شرایط بایستی سلامت جنین در اسرع وقت بررسی شود.
۶. آیا کاهش تحرک جنین غیرطبیعی است؟
کاهش تحرک جنین همواره به معنی بروز مشکل نیست. کاهش حرکت می‌تواند نشانه کمبود مواد غذایی یا اکسیژن جنین باشد.
پزشک برای بررسی علل کاهش تحرک جنین آزمون‌هایی انجام می‌دهد. این آزمون‌ها شامل سونوگرافی برای بررسی جریان خون جفت، سلامت جنین و نیز نحوه پاسخ دادن او به محرک هاست.
گاهی اوقات با تشخیص علت کاهش تحرک جنین، پزشک با شما درباره لزوم زایمان زودرس برای حفظ سلامت جنین صحبت خواهد کرد.
۷. آیا حرکات جنین باید هر روز شمرده شود؟
یادداشت روزانه تعداد حرکات جنین، برای اطمینان از سلامت او بسیار موثر است. به ویژه اگر پزشک به شما توصیه کرده که تعداد حرکات را ثبت کنید، هر روز در ساعت مشخصی (معمولا پس از صرف غذا) مدت زمان ۱۰ ضربه او را یادداشت کنید.
۸. آیا جنین پس از ۳۶ هفتگی کمتر حرکت می‌کند؟
جنین در طول روز دائما در حال حرکت است. پس از هفته ۳۶ بارداری، جنین فضای کافی برای حرکات بزرگ مانند لگد زدن و غلتیدن ندارد. البته این بدان معنا نیست که شما کاهش حرکات او را احساس کنید. جنین در این زمان از دستانش برای کشف صورت و بدن خود استفاده می‌کند، با بند ناف بازی می‌کند و سعی می‌کند در آن فضای محدود بدنش را کش و قوس بدهد.
به حرکات منظم و ریتمیکی که در این زمان احساس می‌کنید، سکسکه جنین می‌گویند. برخی از آنها، هر روز در زمان مشخصی سکسکه می‌کنند.
۹. آیا میزان تحرک جنین نشان دهنده رفتار او در آینده است؟
الگوی تحرک جنین در رحم اغلب سبب گمانه زنی درباره رفتار او در آینده می‌شود. باور عامه این است که نوزادانی که در دوران بارداری پر جنب و جوش هستند، در زمان کودکی نیز بسیار فعال و پر تحرکند. اما آیا شواهد علمی نیز آن را تایید می‌کند؟
دکتر جین دی پیترو، یکی از اساتید دانشگاه جان هاپکینز، ارتباط بین فعالیت جنین و رفتار آینده او را مورد بررسی قرار داده است. در این مطالعه فعالیت بیش از ۵۰ جنین در دوران بارداری بررسی شده، سپس با رفتار آن‌ها در سن یک و دو سالگی مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج این پژوهش ارتباطی بین تحرک جنین در رحم و رفتار او در اوایل کودکی و نوپایی را نشان می‌دهد.

سخن آخر
احساس حرکت جنین در رحم مادر یکی از به یاد ماندنی‌ترین خاطرات بارداری است. هرگاه احساس کردید حرکت جنین کم است، از روش‌های بالا برای بیدار کردن جنین در رحم استفاده کنید. این روش‌ها سرگرم کننده و ایمن هستند. اگر هیچ یک از آن‌ها موثر نبود، نگران نشوید. نوزادان با یکدیگر متفاوت هستند. تا زمانی که در سه ماهه سوم بارداری، در طول یک ساعت ۱۰ حرکت جنین را حس کنید، مشکلی نخواهد بود. گاهی تنها خوردن یک میان وعده پرانرژی جنین را به تحرک وا می‌دارد. با این وجود، هرگاه نسبت به کاهش حرکات جنین نگران شدید، با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که جنین در سلامت کامل به سر می‌برد.