بارداری در سن پایین، چه خطراتی دارد؟

برای حاملگی‌های سنین ۱۵ تا ۱۹ سال اصطلاح حاملگی نوجوانی به کار برده می‌شود. طبق آمارهای مرکز ملی بهداشت، حاملگی‌های این دوران ۱۳ درصد کل تولدها را تشکیل می‌دهند. زنان نوجوان معمولا در حال رشد و تکامل هستند. نیاز آنها به انرژی و تغذیه مناسب نسبت به افراد مسن‌تر بیشتر است، بنابراین چنین کمبودهایی با وقوع حاملگی نه تنها به مادر بلکه به جنین نیز آسیب وارد می‌کند.در نوجوانی بلوغ کامل فکری اتفاق نمی‌افتد، در نتیجه این افراد آمادگی لازم را برای تشکیل خانواده ندارند. حال اگر ازدواج کرده و پرورش یک کودک به مسوولیت‌های آنان افزوده شود، مشکل چند برابر خواهد شد. این افراد در نوجوانی هنوز نیاز به حمایت‌های خانواده دارند. تغییرات خلقی که در نتیجه بلوغ رخ می‌دهد، نظیر حساس شدن و زودرنجی نشان‌دهنده آماده نبودن این زنان برای پرورش بچه است. علاوه بر این بارداری زنان در سن کم به صلاح نیست، زیرا احتمال تولد فرزند نارس یا بچه کم وزن در این نوع از بارداری ها زیاد است. در برخی روستاها و شهرهای کوچک بعضی دختران کم سن و سال زود باردار می شوند و در نوجوانی خانواده تشکیل می دهند. این مسأله مرگ کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به طوری که کودکان مادران نوجوان بیشتر در معرض مرگ و میر هستند. پیش‌گیری از این رخدادها از اهداف مهم سلامت جامعه است.

دلایل حاملگی در سن کم
اعتقادات و ارزش‌های فرهنگی از مسائل مهمی هستند که جان مادران را به مخاطره می‌اندازند.وضعیت زنان در بسیاری از کشورهای در حال توسعه با ازدواج و مادر شدن تثبیت می‌شود. طبق آمارهای صندوق کودکان سازمان ملل متحد unicef،‌ در بیش از ۵۰ کشور جهان اجازه ازدواج در سن ۱۶ سالگی و پایین‌تر و در ۷ کشور جهان از سن ۱۲ سالگی صادر می‌شود. موارد زیر از دلایل عمده حاملگی در نوجوانی است:
کمبود اطلاعات و خدمات بهداشتی
کمبود یا دسترسی نداشتن به وسایل تنظیم خانواده.

اگر در سن پایین مادر شوید
یکی دیگر از خطراتی که بارداری های سنین پایین را تهدید می کند و درواقع از پیامدهای ناگوار سقط جنین است، ناخواسته بودن بارداری است که درواقع به بدون برنامه بودن بارداری اشاره می کند. به طورکلی مشاوره در مورد خطرهای بالقوه بارداری و راهکارهای مربوط به پیشگیری از آن ها باید قبل از بارداری انجام شود و فرد موردنظر باید تحت توصیه های بهداشتی فعلی پزشک متخصص قرار گیرد. وقتی خانمی قصد باردار شدن دارد باید یک سال قبل از بارداری تحت نظر پزشک قرار بگیرد؛ از طرف دیگر وقتی مادر متوجه بارداری خود می شود، معمولا یک یا ۲ هفته بعد از موعدی است که فرد باید عادت ماهانه شود ولی این اتفاق نمی افتد در این صورت طناب نخاعی جنین تشکیل شده و قلب او درحال تپش است بنابراین بسیاری از راهکارهای پیشگیری مانند مصرف اسیدفولیک برای جلوگیری از نقایص طناب عصبی در صورتی که در این زمان شروع شوند دیگر موثر نخواهند بود، به همین دلیل توصیه می کنیم اگر فردی به هردلیلی در سنین نوجوانی ازدواج می کند باید در ابتدا درحدامکان از روش های جلوگیری از بارداری استفاده کند و درصورتی که تمایل به بارداری دارد باید حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کند که هم از نظر تغذیه بررسی شود و هم از لحاظ دریافت مکمل هایی مثل اسیدفولیک قبل از بارداری راهنمایی شود و درطول بارداری نیز حتما تحت نظر پزشک متخصص باشد تا درصورت بروز هرگونه مشکل تشخیص داده شود و راه حل مناسب و روش درمانی صحیح به کار گرفته شود.

مادران نوجوان
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی وقتی می‌گوییم نوجوان یعنی به دختران ۱۰ تا ۱۹ سال اشاره می‌کنیم. همانطور که می‌دانیم دختران در این سال‌ها در سنین رشد قرار دارند با این‌که سن بلوغ در کل دنیا به علت بهبود وضعیت تغذیه کم شده اما دختران از زمانی که علائم بلوغ در آ‌ن‌ها آغاز می‌شود تا حدود ۱۸ یا ۱۹ سالگی درحال رشد، استخوان‌سازی و تکامل اعضا و اندام‌ها هستند. احتمال کم‌خون بودن زنان زیر ۱۹سال بیشتر است و باتوجه به این‌که در بارداری نیازهای آهن و کلسیم جنین که برای خون‌سازی و استخوان‌سازی لازم است از بدن مادر تامین می‌‌شود کاملا مشخص است اگر ذخایر بدن نوجوانی از این مقادیر کامل نشده باشد بخواهد موجود دیگری را نیز تغذیه کند به‌شدت دچار مشکل می‌شود. این مسئله کمترین عارضه‌ای است که بارداری در این دوران نوجوان‌‌ها را تهدید می‌کند و ممکن است تاحدودی با مکمل‌های تغذیه‌ای قابل جبران باشد مثلا به مادر نوجوان مقادیر بیشتری ‌آهن و کلسیم تجویز می‌شود تا کمترین ضرر و زیان متوجه او و جنین شود.

خطر مرگ مادران نوجوان
مادران نوجوان به دلیل قرار داشتن درسنین رشد نیاز به کالری بیشتری نسبت به زنان باردار در سایر سنین دارند و اگر پزشک برای خانم‌های باردار ۳۰۰ کالری اضافه بر ذخیره روزانه‌شان توصیه کند، در خانم‌های نوجوان این مقدار حداقل ۴۰۰ کالری اضافه بر میزان کالری مصرفی روزانه آن‌ها توصیه می‌شود. مشکل دیگری که بارداری در سنین نوجوانی زنان را تهدید می‌کند افزایش مر‌گ‌ومیر مادران باردار است. همانطور که می‌دانید میزان مرگ‌و‌میر مادران باردار یکی از شاخص‌های مهم کیفیت بهداشتی هر کشور است و هرمورد از مرگ مادر باید مورد بررسی قرار گیرد و اگر میزان مرگ و میر مادران باردار در کشوری بالا باشد نشان‌دهنده ناکارآمد بودن سیستم بهداشتی آن کشور است.

زایمان طبیعی یا سزارین؟
مشکل دیگری که در این مورد وجود دارد مشکلات زایمان طبیعی یا سزارین برای خانم‌های نوجوان باردار است. از آن‌جایی که بدن یک دختر نوجوان هنوز قدرت و استحکام لازم را پیدا نکرده و به احتمال زیاد لگن او به اندازه کافی رشد نکرده است عمل زایمان طبیعی برای چنین فردی مشکل‌زا می‌شود و عمل سزارین نیز به هرحال یک عمل جراحی محسوب می‌شود و طبیعتا مانند هرعمل جراحی دیگری می‌تواند در نوجوانان عوارض بیشتری داشته باشد. گذشته از معضلات و عوارضی که برای مادر و نوزاد به وجود می‌آید متاسفانه مشکلات اجتماعی بسیاری را نیز به دنبال بارداری نوجوانان داریم و از جمله آن‌ها این است که چون خود نوجوان هنوز به بلوغ جسمی و فکری کامل نرسیده از لحاظ فیزیکی و عقلانی توانایی تربیت نوزاد سالم را ندارند.