نکات قبل از بارداری، چیزی هست که ندانم؟
وقتی تصمیم می‌گیرید مادر شدن را تجربه کنید، باید قبل از اقدام به بارداری، یک یا چند ماه دیگر صبوری کنید!
وقتی تصمیم می‌گیرید مادر شدن را تجربه کنید، باید قبل از اقدام به بارداری، یک یا چند ماه دیگر صبوری کنید! برای اینکه دوران بارداری سالمی داشته باشید و صاحب فرزند سالمی شوید، نکات مهمی وجود دارد که باید قبل از اقدام به بارداری به آنها دقت کنید و انجام‌شان دهید.
قبل از اقدام به بارداری به پزشک مراجعه کنید
نیازی نیست در طول بارداری تا زایمان مدام به متخصص زنان یا ماما مراجعه کنید اما قبل از اقدام به بارداری حتما سری به مطب پزشک خانوادگی، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان یا یک ماما بزنید تا معاینات و کنترل‌های پیش از بارداری را انجام دهد.
در این معاینات، پزشک سابقه بیماری‌های خانوادگی و فردی شما را بررسی کرده، وضعیت سلامت فعلی‌تان را می‌سنجد و تمام مکمل‌های دارویی یا داروهایی که مصرف می‌کنید بررسی می‌کند. بعضی از داروها و مکمل‌ها در دوران بارداری مضر هستند و به بعضی مکمل‌ها و داروها، حتی قبل از اقدام به بارداری نیاز خواهید داشت چراکه این مواد در چربی بدن‌تان ذخیره می‌شوند تا در مواقع نیاز مصرف شوند.
همچنین پزشک در مورد رژیم غذایی، وزن، میزان ورزش و عادات ناسالمی که در زندگی دارید (سیگار کشیدن و ...) سوالاتی از شما می‌کند و برایتان مولتی‌ویتامین‌هایی را تجویز می‌کند تا مطمئن شود سیستم ایمنی بدن‌تان وضعیت مناسبی دارد. وضعیت ایمنی بدن‌تان در برابر بیماری‌های دوران کودکی مثل آبله مرغان و سرخجه را بررسی می‌کند و هر سوالی که داشته باشید، پاسخ می‌دهد.
همچنین اگر بیماری یا وضعیت پزشکی خاصی مثل آسم، دیابت یا فشار خون بالا داشته باشید، شما را به متخصص مربوط ارجاع می‌دهد تا کنترل‌های لازم قبل از بارداری انجام شود.
اگر حداقل یکسال از آخرین چکاپ‌تان می‌گذرد، باید معاینات لگنی و تست پاپ اسمیر هم انجام دهید و اگر فکر می‌کنید در معرض خطر بیماری‌های آمیزشی بوده‌اید، باید آزمایشی هم برای بررسی این بیماری‌ها بدهید.
بررسی وضعیت ژنتیکی
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که قبل از اقدام به بارداری، آزمایش ژنتیک بدهید تا مشخص شود شما یا همسرتان حامل بیماری ژنتیکی جدی مثل فیبروز کیستیک، بیماری سلول داسی و ... هستید یا خیر. اگر هر دوی شما حامل باشید، فرزندتان با احتمال یک به ۴ از احتمال ابتلا به بیماری روبرو خواهد بود.
در این صورت می‌تواند با متخصصان ژنتیک صحبت کنید تا در مورد شرایطی که با آن روبرو هستید، اطلاعات بیشتری کسب کرده و در انتخاب روش‌های باروری به شما کمک کند.
برای آزمایش ژنتیک یک نمونه بزاق یا خون از شما و همسرتان می‌گیرند اما همین کار ساده، مهم‌ترین کاری است که می‌تواند شما را از سلامت فرزندتان مطمئن کند.
فولیک اسید میل کنید و مراقب ویتامین A باشید!
مصرف فولیک اسید پیش از بارداری بسیار ضروری است. شما باید حداقل یک ماه قبل از اقدام به بارداری و طی ۳ ماهه اول باردرای، روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کنید تا احتمال بروز نواقص لوله عصبی و بیماری‌هایی مثل اسپینابیفیدا در فرزندتان بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش یابد. البته که مصرف فولیک اسید می‌تواند به پیشگیری از بسیاری نواقص دیگر مادرزادی کمک کند.
می‌توانید از داروخانه مکمل فولیک اسید یا مولتی ویتامین «پری ناتال» (prenatal) یا مولتی ویتامین‌های معمولی تهیه کنید. فقط روی برچسب مولتی ویتامین را کنترل کنید تا مطمئن شوید که هر قرص مولتی ویتامین حاوی ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید باشد.
همچنین مولتی ویتامین انتخابی‌تان نباید بیش از ۷۷۰ میکروگرم (۲۵۶۵ IU) ویتامین A داشته باشد، مگر اینکه بیشترش در قالب «بتاکاروتن» باشد. چراکه دریافت بیش از حد انواع دیگر ویتامین آ (انواعی غیر از بتاکاروتن) می‌تواند باعث بروز نواقص مادرزادی شود.
اگر نمی‌توانید در مورد مولتی‌ویتامین تصمیم درستی بگیرید، حتما با پزشک مشورت کنید.
مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر را کنار بگذارید
اگر سیگاری یا معتاد به مواد مخدر هستید، قبل از اقدام به بارداری باید این اعتیادها را کنار بگذارید. مطالعات بسیار زیادی نشان داده‌اند که سیگار و مواد مخدر می‌تواند منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و تولد نوزادان کم وزن شود.
یادتان باشد بعضی از مواد تا مدت‌ها پس از اینکه عوارض واضح‌شان از بین می‌رود، همچنان در سیستم گردش خون می‌مانند.
ضمنا، محققان احتمال می‌دهند که تنباکو می‌تواند بر باروری شما موثر بوده و میزان اسپرم‌های همسرتان را کاهش دهد. در واقع پژوهش‌ها نشان داده‌اند کسانی که در معرض دود سیگار هستند هم، قدرت باروری‌شان کمتر می‌شود.
البته کنار گذاشتن عادات ناسالم می‌تواند سخت باشد و اگر احساس می‌کنید برای ترک سیگار و مواد مخدر و هر نوع مواد مضر دیگر خودتان به تنهایی از عهده برنمی‌آیید، حتما از کمک مشاوران استفاده کنید. در مورد روش‌ها و ابزارهای ترک سیگار بپرسید و ببینید چه روشی برای ترک مواد مخدر یا سیگار، برای شما مناسب‌تر است؛ از گروه‌درمانی و سایر روش‌های کمکی گروهی و مشاوره‌ای هم غافل نشوید.
یخچال را پر از خوراکی‌های مفید کنید
در دوران پیش از اقدام به بارداری که هنوز فرزندتان شریک غذایتان نیست، باز هم باید حواس‌تان باشد که انتخاب‌های غذایی درستی داشته باشید تا مواد مغذی به اندازه کافی به بدن‌تان برسد و نیازهای شما برای گذراندن یک بارداری سالم را تامین کند.
پس خوب است روزی حداقل دو پیمانه میوه و ۲.۵ پیمانه سبزیجات میل کنید، از مصرف غلات کامل و غذاهای سرشار از کلسیم- مثل شیر، آب پرتقال غنی شده با کلسیم و ماست- غافل نشوید. از منابع مختلف پروتئین شامل حبوبات، آجیل، دانه‌ها، محصولات سویا، گوشت سفید و قرمز بهره ببرید.
مصرف کافئین را کنترل کنید
با اینکه محققان هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که دقیقا چه مقدار کافئین در دوران بارداری بی‌ضرر است، اما همه پژوهشگران با این نظریه موافقند که کافئین زیاد در دوره بارداری و همین‌طور در دوره اقدام به بارداری می‌تواند مضر باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند کافئین زیادی با افزایش ریسک سقط جنین مرتبط است.
معمولا به خانم‌های باردار توصیه می‌شود مصرف کافئین خود را به کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در روز برسانند؛ تقریبا همان مقدار کافئین موجود در یک فنجان قهوه. همین میزان در زمان اقدام به بارداری هم مناسب است.
وزن‌تان را کنترل کنید
اگر وزن‌تان در محدوده «سالم» باشد، احتمالا راحت‌تر باردار خواهید شد. کمتر یا بیشتر بودن شاخص توده بدن (BMI) از حد نرمال می‌تواند بارداری را برای خانم‌ها سخت‌تر کند.
معمولا بارداری برای خانم‌هایی که شاخص BMI بالایی دارند، مشکلات و پیچیدگی‌هایی خواهد داشت و زنان با BMI کمتر از نرمال هم، که نمی‌توانند وزن کافی بگیرند، با احتمال تولد نوزاد کم وزن روبرو هستند.
بنابراین قبل از اقدام به بارداری با مشاوران و متخصصان تغذیه مشورت کنید تا به وزن طبیعی و سالم خود برسید.
ماهی خوب است اما ...
اگر عاشق ماهی هستید، حتما مراقب باشید که چه نوع ماهی‌هایی را انتخاب می‌کنید. با اینکه ماهی منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا۳ (که برای مغز فرزندتان و رشد چشم‌هایش بسیار مهم است)، پروتئین، ویتامین D و دیگر مواد مغزی است، اما حاوی جیوه است که خطر دارد.
بیشتر متخصصان معتقدند مصرف ماهی در دوران بارداری ضروری است اما بهتر است از مصرف ماهی‌هایی که میزان جیوه در گوشت‌شان زیاد است، پرهیز شود و مصرف تمام انواع ماهی‌ها را قبل از اقدام به بارداری محدود کنید. به گزارش سازمان غذا و دارو، بهتر است خانم‌هایی که در سن باروری هستند، مصرف کوسه ماهی، شمشیرماهی، خالخالی شاهی یا کاشی ماهی را کنار گذاشته و هفته‌ای ۱۷۰ گرم بیشتر تن ماهی نخورند.
اما توصیه بهتر این است که خانم‌های بارداری هفته‌ای ۲ بار (نهایتا ۳۴۰ گرم) از ماهی‌هایی مصرف کنند که جیوه کمی دارد. بهترین گزینه‌ها ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان پرورشی، سالمون، ساردین و شاه ماهی است.
یک برنامه ورزشی منظم ترتیب دهید
قبل از اقدام به بارداری یک برنامه تناسب اندام را دنبال کنید تا در دوره بارداری هم متناسب و زیبا بمانید. یک برنامه سالم ورزشی شامل ۳۰ دقیقه (یا بیشتر) ورزش متوسط مثل پیاده‌ری یا دوچرخه سواری و وزنه‌برداری در بیشتر روزهای هفته (مثلا ۵ روز) است.
برای افزایش انعطاف بدن‌تان، از ورزش‌های کششی یا یوگا کمک بگیرید تا برنامه تناسب اندام جامعی داشته باشید. این برنامه‌تان را تا بعد از بارداری و حتی زایمان ادامه دهید؛ مگر اینکه به خاطر مشکل خاصی، پزشک توصیه کند
ورزش نکنید!
اگر به ورزش عادت ندارید، با روزی ۱۰-۲۰ دقیقه پیاده روی شروع کنید و به مرور آن را به نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه برسانید.
دندانپزشکی بروید
یکی دیگر از مواردی که قبل از اقدام به بارداری نباید فراموش کنید، بهداشت دهان و دندان‌هایتان است. تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌تواند لثه‌هایتان را مستعد بیماری کند. افزایش سطح پروژسترون و استروژن می‌تواند باعث واکنش متفاوت لثه‌ها به باکتری‌های موجود در پلاک‌های دندانی شود و در نتیجه، ورم کرده، قرمز شده، نازک می‌شوند و به سادگی موقع مسواک زدن و کشیدن نخ دندان، خونریزی می‌کنند.
خبر خوب این است که با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشکی قبل از بارداری می‌تواند احتمال بروز مشکلات دندان و لثه در دوران بارداری را کاهش داد. ضمن اینکه اگر ظرف ۶ ماه اخیر به دندانپزشک‌تان مراجعه کرده‌اید، حتما قبل از اقدام به بارداری سری به مطبش بزنید!
به سلامت روان‌تان رسیدگی کنید
زنان افسرده دو برابر دیگر زنان در برابر مشکلات باروری قرار دارند. ضمن اینکه اگر فردی به لحاظ بالینی افسرده باشد، نمی‌تواند از خودش مراقبت کند و مسلما فرزندش هم در معرض خطر است.
اگر قبل از اقدام به بارداری متوجه نشانه‌های افسردگی شدید ، مثلا اینکه دیگر از علاقمندی‌های سابق‌تان خوشحال و هیجان زده نمی‌شوید، الگوی اشتها یا خواب‌تان تغییر کرده، بی‌انرژی هستی یا احساس ناامیدی و بی‌ارزشی می‌کنید، حتما به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید.
روان‌درمانی و دارو دو درمان موثر افسردگی هستند که بسیاری از بیماران از ترکیب این دو روش بهره می‌گیرند. روانکاو می‌تواند آرامبخشی به شما معرفی کند که مصرفش حتی در دوران بارداری برای شما و جنین ضرری نداشته باشد. شما همچنین می‌توانید با استفاده از تکنیک‌هایی مثل یوگا و مدیتیشن، استرس خود را کنترل کنید که به گفته محققان، این روش‌ها در باروری زنان افسرده موثر هستند.
مراقب عفونت‌ها و خطرات محیطی باشید
در زمان اقدام به بارداری بسیار مهم است که از عفونت‌ها دور بمانید؛ به خصوص عفونت‌هایی که برای بچه خطرناک هستند. مصرف بعضی غذا مثل پنیر و سایر لبنیات غیر پاستوریزه، گوشت و ماهی خام (سوشی و ...) را کنار بگذارید که می‌توانند باعث سقط یا مرده زایی شوند. دست‌هایتان را قبل از هربار آشپزی و غذا خوردن تمیز بشویید و قبل از دست زدن به خاک باغچه یا سطل زباله حیاط و ... دستکش بپوشید که ممکن است دچار «توکسوپلاسموز» شوید؛ عفونتی که می‌تواند رشد بچه را به خطر بیندازد.
ضمنا واکسن آنفلوانزا را فراموش نکنید که ابتلا به آنفلوانزا در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی مثل ذات الریه و زایمان زودرس را به دنبال داشته باشد.
البته طبیعی است که نمی‌توان تمام خطرات محیطی را کنترل کرد اما می‌توانید تا حد امکان از خطرات دور بمانید و کارهایی که برای شما و جنین خطرناک است، کنار بگذارید. مثلا اگر در محیط کار مرتب در معرض مواد شیمیایی و امواج رادیویی هستید، باید قبل از باداری کارتان را تغییر دهید.
یادتان باشد پاک کننده‌ها، حلال‌ها، آفت کش‌ها و نشتی از لوله‌کشی‌های قدیمی در آب آشامیدنی می‌توانند برای رشد جنین خطرآفرین باشند.
تاریخ تخمک گذاری را مشخص کنید
بعضی خانم‌ها به محض قطع کردن قرص‌های پیشگیری از بارداری برای حاملگی اقدام می‌کنند. اما بعضی‌ها ترجیح می‌دهند برنامه منظم‌تری داشته باشند و با تنظیم کردن جدولی که در آن روزهای قاعدگی نوشته شده، روزهای تخمک‌گذاری را مشخص کنند که احتمال باروری‌شان افزایش یابد.
می‌توانید با اندازه گیری درجه پایه بدن‌تان و توجه به تغییرات مخاط رحمی، روزهای تخمک‌گذاری‌تان را محاسبه کنید. کیت‌های تخمک‌گذاری هم برای این کار مناسبند.
روش‌های پیشگیری را کنار بگذارید
بعضی‌ها به سادگی دیگر از کاندوم و دیافراگم استفاده نمی‌کنند اما اگر شما از قرص، آمپول یا پچ‌های ضدبارداری استفاده می‌کردید، شاید فکر کنید باید تا پایان دوره ماهانه‌تان صبر کنید.
اما روش پیشگیری‌تان هرچه که هست، کافیست مصرفش را قطع کنید؛ حتی نیازی نیست صبر کنید تا به انتهای بسته قرص‌هایتان برسید. چند روز بعد از قطع کردن این روش‌های هورمونی، شما پریود خواهید شد و می‌توانید برای بارداری اقدام کنید.
بعضی خانم‌ها به محض توقف روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، سریعا قدرت باروری خود را به دست می‌آورند اما بعضی‌ها یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد تا تخمک‌گذاری‌هایشان دوباره شروع شوند. زمانی تخمک گذاری شما به حالت طبیعی برگشته که پریودهایتان منظم شده باشد.
بعضی متخصصان زنان توصیه می‌کنند که بعد از قطع روش‌های پیشگیری، بهتر است صبر کنید یکی دو دوره پریود طبیعی داشته باشید و بعد اقدام به باردرای کنید؛ چراکه این کار به پیشبینی بهتر و دقیق‌تر تاریخ زایمان کمک می‌کند.
اما در صورت تمایل، می‌توانید همزمان با قطع روش‌های پیشگیری اقدام به بارداری کنید و مشکلی وجود ندارد. اگر پیش از اینکه پریودهایتان منظم شود، باردار شدید، نگران نباشید. با یک سونوگرافی ساده می‌توان تاریخ بارداری را مشخص کرد.
اگر از آمپول‌های ضدبارداری استفاده می‌کرده‌اید، ممکن است بیش از یکسال بعد از آخرین تزریق، تخمک‌گذاری‌تان دوباره شروع شود؛ حتی اگر پریودهایتان در این مدت منظم شده باشد. درباره سایر روش‌های پیشگیری از بارداری مثل IUD هم می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
