بلوغ زودرس دخترانه، علت‌ها و اثرات

بلوغ، با تغییر هورمون‌ها و رشد ویژگی‌های جنسی مرد و زن آغاز می‌شود. به طور کلی، بلوغ برای دختران مابین سنین ۹ تا ۱۱ سال شروع می‌شود، با این حال، سن دقیق آن در میان افراد مختلف بسیار متفاوت است. نوجوانان معمولاً توجه بسیاری دارند به این موضوع که چگونه رشد آنها با همسالانشان مقایسه می‌شود. هر پیشرفتی که به صورت چشم‌گیر با شکل عادی آن تفاوت داشته باشد، می‌تواند منبع اضطراب زیاد همراه با کشمکش‌های اجتماعی و احساسی شود.

بلوغ زودرس یا دیررس و تاثیر آن بر دختران
گفته می‌شود که بلوغ، زودرس است اگر پیش از سن هشت سالگی آغاز شده و دیررس است اگر هیچ علامتی از بلوغ تا سن ۱۳ سالگی در دختران دیده نشود. هر کودکی با کودک دیگر متفاوت است. شروع بلوغ از یک کودک تا دیگر بسیار متفاوت است، حتی در کودکان یک خانواده. اما اعتماد به نفس و تصوری که کودک از بدن خود دارد، می‌تواند با بلوغ زودرس یا دیررس تحت تأثیر قرار گیرد. بنابراین می‌توانید نشانه‌های بلوغ زودرس یا دیررس را در کودک خود دنبال کرده و درباره‌ی آنها با یک پزشک مشورت کنید.

بلوغ زودرس: علت‌ها و اثرات
برای پدر و مادر، کشف این موضوع که کودک زود به بلوغ وارد شود، می‌تواند هشداردهنده باشد. چرا این اتفاق می‌افتد؟ آیا کودک می‌تواند اثرات بلوغ را واقعاً تحمل کند- هم از نظر فیزیکی و هم روانی؟
بسیاری از کودکانی که بلوغ زودرس دارند، به درمان نیازی ندارند. در کودکان نیازمند، درمان معمولاً در متوقف کردن فرایند، به خوبی عمل می‌کند.
در اینجا برخی از واقعیت‌های اساسی درباره‌ی بلوغ زودرس و چگونگی تأثیر آن بر کودک شما، آورده شده است.

بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ به صورت میانگین در سن بین ۸ تا ۱۳ سالگی در دختران و سن ۹ تا ۱۴ سالگی در پسران آغاز می‌شود. پزشکان بلوغ زودرس را در هنگامی تشخیص می‌دهند که این فرایند نرمال، به دلایلی که نمی‌دانیم، زود شروع شده و به پیشرفت خود از طریق جهش‌های رشدی و بلوغ استخوان‌ها ادامه دهد. دخترانی که علامت‌های چشم‌گیر بلوغ و پیشرفت آن را پیش از سن ۷ سالگی و پسرانی که علائم را پیش از سن ۹ سالگی نشان می‌دهند، به عنوان مبتلایان به بلوغ زودرس در نظر گرفته می‌شوند. تقریباً یک کودک از هر ۵۰۰۰ کودک دچار این حالت می‌شود. بلوغ زودرس دارای دو نوع اصلی است، مرکزی و محیطی.
بلوغ زود هنگام مرکزی، نوع شایع‌تر است. فرایند آن مشابه بلوغ عادی است، فقط زودتر اتفاق می‌افتد. غده‌ی هیپوفیز برای تولید هورمون‌هایی به نام گنادوتروپین‌ها برانگیخته می‌شود. این هورمون‌ها به نوبه‌ی خود باعث تحریک بیضه‌ها یا تخمدان‌ها برای ساختن هورمون‌های دیگر، تستسترون یا استروژن می‌شوند. این هورمون‌های جنسی هستند که باعث تغییرات بلوغ، مانند بزرگ شدن سینه‌های دختران، می‌شوند.
بلوغ زود هنگام محیطی یا بلوغ زود هنگام کاذب، یک عارضه‌ی متفاوت است. این حالت نادرتر نیز می‌باشد. هورمون‌های استروژن و تستسترون، باعث برانگیختن علائم این نوع می‌شوند. اما مغز و غده‌ی هیپوفیز درگیر نیستند. این حالت، معمولاً یک مشکل محلی در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غده‌ی آدرنال یا به دلیل غده‌ی تیروئید بسیار کم کار می‌باشد.
عارضه‌های دیگری نیز هستند که ممکن است به چشم والدین (و گاهی حتی متخصصان) به شکل بلوغ زودرس جلوه کنند، اما بلوغ زودرس نباشند.
تلارک زودرس، رشد زود هنگام پستان‌ها در سنین کودکی است. این عارضه بیشتر در دخترانی دیده می‌شوند که سن کمی دارند. در حالی که ممکن است این حالت برای پدر و مادر، مزاحمت ایجاد کند، اما به معنی بلوغ زودرس نیست. این حالت به درمان نیاز ندارد اما باید بررسی شود.
پوبارک زودرس، رشد زود هنگام قسمتی از موهای ناحیه‌ی شرمگاهی یا زیر بغل در سنین پایین است. این اتفاق ممکن است به دلیل آدرنارک زودرس رخ بدهد، زمانی که غدد آدرنال به صورت زود هنگام شروع به ترشح هورمون‌ها می‌کنند. مجدداً، با اینکه این حالت به نظر هشدار دهنده می‌رسد، اما عموماً یک مشکل محسوب نشده و علامتی از بلوغ زودرس نیست. با این حال، به این دلیل که به دلیل نشان دادن نخستین علامت‌های ترشح غیر طبیعی و زیاد از حد هورمون‌های آدرنال، باید مورد بررسی قرار گیرد.
بسیاری از کارشناسان بیان می‌کنند که به صورت میانگین، سن بلوغ در جهان، نسبت به گذشته پایین‌تر آمده است. سن میانگین قاعدگی زنان تقریباً یکسان باقی مانده است. با این حال، مطالعات بیان می‌کنند که علامت‌های زود هنگام (مانند رشد سینه‌ها) یک سال زودتر از آنچه در دهه‌های پیش اتفاق می‌افتاده، رخ می‌دهند.

علائم بلوغ زودرس در دختران
علائم بلوغ زودرس و بلوغ نرمال، معمولاً مشابه هستند. این زمان آنهاست که با هم فرق می‌کند. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
رشد پستان‌ها (که معمولاً اولین علامت است).
بروز قاعدگی (که معمولاً تا دو یا سه سال بعد از علائم اولیه شروع نمی‌شود).

دلایل بروز بلوغ زودرس مرکزی
در بسیاری از موارد، متخصصان نمی‌دانند که چه چیز باعث ایجاد بلوغ زودرس مرکزی، بخصوص در دختران می‌شود. برخی اوقات، بلوغ زودرس مرکزی به دلیل یک مشکل پزشکی ایجاد می‌گردد. دلایل زیربنایی آن بیشتر در پسران و بچه‌های کوچکتر از شش سال شایع هستند، بخصوص اگر بلوغ به سرعت پیشرفت کند. این دلایل در زیر آورده شده اند:
تومورها و دیگر توده‌ها که معمولاً بی خطر هستند.
آسیب مغزی، از جراحی یا از ناشی از ضربه به سر، که تعادل هورمون‌ها را به هم می‌زند.
التهاب مغزی، که گاهی اوقات از عفونت ناشی می‌شود.
این لیست، احتمالاً به نظر آزاردهنده می‌رسد اما به خاطر داشته باشید که تنها در تعداد بسیار کمی از موارد در پسران دارای بلوغ زودرس مرکزی، دلیل، مشکلات پزشکی است. در دختران، بسیار بسیار نادر است که علت، پزشکی باشد.

بلوغ زودرس: فاکتورهای مرتبط
با اینکه این فاکتورها لزوماً دلیل ایجاد بلوغ زودرس نیستند، اما به نظر با بروز این عارضه، مرتبط می‌رسند. این فاکتورها شامل:
جنسیت: دختران ده مرتبه بیشتر از پسران دچار بلوغ زودرس مرکزی می‌شوند.
ژنتیک: گاهی اوقات، بلوغ زودرس می‌تواند با جهش‌های ژنتیکی، که ترشح هورمون‌های جنسی را باعث می‌شوند، تحریک شود. در اغلب موارد، این کودکان دارای یک والد یا برادر و خواهری با مشکل ژنتیکی مشابه می‌باشند.
نژاد: محققان نمی‌دانند چرا، اما به طور میانگین، به نظر می‌رسد که دختران آفریقایی امریکایی یک سال زودتر از دختران سفید پوست، بالغ می‌شوند. برخی از متخصصان بیان می‌کنند که بلوغ تنها در زمانی باید در دختران آفریقایی امریکایی زود هنگام در نظر گرفته شود، که پیش از سن شش سال باشد.
فرزندخواندگی‌های بین المللی: یک مطالعه نشان داده است، که کودکانی که از خارج از کشور به فرزند خواندگی پذیرفته می‌شوند، ۱۰ تا ۲۰ مرتبه بیشتر در معرض بلوغ زود هنگام می‌باشند. مجدداً متخصصان دلیل آن را نمی‌دانند، اما عدم قطعیت سن دقیق کودکان اتخاذ شده، ممکن است باعث نتایج این مطالعه شده باشد.
چاقی: تعدادی از مطالعات، ارتباطی را میان چاقی در دختران جوان و ریسک فزاینده‌ی بلوغ زودرس، نشان داده اند. با این حال، محققان هنوز نمی‌دانند که این ارتباط چقدر مستقیم است. به نظر نمی‌رسد که چاقی، موجب بلوغ زودرس در پسران بشود.

عواقب بلوغ زودرس
برای کودکان، بلوغ زودرس می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فیزیکی و روانی شود. این مشکلات عبارتند از:
قد کوتاه: با اینکه بچه‌های دارای بلوغ زودرس معمولاً برای سن خود بلند قد هستند، اما برخی از آنها نهایتاً بزرگسالان کوتاه قدی می‌شوند. چرا؟ زمانی که بلوغ کامل می‌شود، رشد متوقف می‌گردد. از آنجا که بلوغ زودرس، زودتر از بلوغ نرمال پایان می‌یابد، این کودکان رشد را در سنین پایین‌تری متوقف می‌کنن و گاهی اوقات، نتیجه‌ی نهایی ممکن است قد کوتاه‌تر نسبت به وقتی باشد که بلوغ آنها کامل است.
مشکلات رفتاری: برخی از مطالعات، ارتباطی را میان بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری، بخصوص در کودکانی که دارای تأخیرهای رشدی هستند، یافته اند. با این حال، بسیاری از متخصصان، شواهد این ارتباط را ضعیف ارزیابی کرده اند.
فعالیت جنسی زود هنگام: با اینکه والدین درباره‌ی این مورد نگران هستند، اما گواهی قوی وجود ندارد که کودکان دارای بلوغ زود هنگام، احتمالاً در سنین پایین‌تری از نظر جنسی فعال شوند.
استرس: حتی زمانی که در سن ۱۲ سالگی اتفاق می‌افتد، بلوغ می‌تواند یک دوره‌ی گیج کننده باشد. استرس این دوره احتمالاً برای بچه‌هایی که دچار بلوغ زودتر می‌شوند، بیشتر است. آنها ممکن است از اینکه ظاهری متفاوت با دیگر همسالان خود دارند، احساس نامتناسب بودن داشته باشند. قاعدگی زودرس می‌تواند برای دخترانی که در سن ۹ سالگی یا پایین‌تر هستند یا کسانی که از نظر رشدی دچار تأخیر بوده اند، مغشوش کننده باشد. والدین می‌توانند با آموزش کودکان خود پیرامون تغییراتی که باید در انتظار آنها باشند، به این موضوع کمک کنند.
خطرات دیگر: برخی از مطالعات ارتباطی را میان بلوغ زودرس در دختران و کمی افزایش خطر سرطان پستان را در آینده، یافته اند. با این حال، شواهد این موضوع روشن نیستند و نیاز است که تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.

نام‌های دیگر بلوغ دیررس
شایع‌ترین علت بلوغ دیررس، تأخیر در رشد و بلوغ است، که گاهی به آن به نام CDGP ارجاع می‌شود.

بلوغ دیررس چیست؟
بلوغ دیررس چیست؟اولین نشانه‌ی بلوغ در دختران، بزرگ شدن سینه‌هاست. بزرگ شدن سینه‌ها در نتیجه‌ی فعال شدن تخمدان‌ها و تولید استروژن اتفاق می‌افتد. در پسران، یکی از اولین نشانه‌های بلوغ، رشد بیضه‌ها می‌باشد، که به دلیل افزایش تولید غدد تحریک کننده‌ی هورمون از غده‌ی هیپوفیز، می‌باشد. بلوغ دیررس زمانی تشخیص داده می‌شود، که هیچ علامتی از بزرگ شدن پستان‌ها در دختران تا سن ۱۳ سالگی یا رشد بیضه‌ها در پسران تا سن ۱۴ سالگی دیده نشود.

چه چیزی باعث بلوغ دیررس می‌شود؟
در بیش از ۹۰% موارد، بلوغ دیررس به دلیل چیزی است که به نام تأخیر سرشتی در رشد و بلوغ نامیده می‌شود. به این معنا که این اتفاق در کودکانی می‌افتد که سالم هستند اما به سادگی دارای نرخ پایین‌تری از رشد فیزیکی، نسبت به میانگین می‌باشند. معمولاً این بچه‌ها دارای قد کوتاهتری نسبت به دیگر کودکان همان سن بوده، معمولاً لاغر هستند و سابقه‌ی خانوادگی بلوغ دیررس را دارند. گاهی اوقات، بلوغ و رشد دیر هنگام می‌تواند نتیجه‌ی ثانویه‌ی یک بیماری مزمن، سوء تغذیه، فعالیت فیزیکی شدید و حتی استرس باشد. برای مثال، دیابت، فیبروز کیستیک و بیماری سلیاک می‌توانند رشد مربوط به بلوغ را به تأخیر بیندازند. فعالیت بیش از حد و بی اشتهایی نیز، به این دلیل که نسبت چربی بدن در آنها خیلی پایین است، می‌توانند باعث عقب افتادن بلوغ بشوند. دلایل نادر تأخیر در بلوغ یا عدم بروز بلوغ، می‌توانند فقدان ترشحات هورمونی از غدد هیپوتالاموس و هیپوتیز یا وجود اختلالاتی در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها باشند. بلوغ با افزایش تولید هورمون لوتئینه کننده و هورمون تحریک کننده‌ی فولیکول (گنادوتروفین‌ها) از غده‌ی هیپوفیز آغاز می‌شود، که با افزایش ترشح هورمون آزاد کننده‌ی گنادوتروپین از هیپوتالاموس ایجاد می‌گردد. زمانی که چیزی در این روند اشتباه پیش می‌رود، تأخیر بلوغ هیپوگنادوتروپیک اتفاق می‌افتد؛ هیپوگنادوتروپیک به معنی سطوح پایین گنادوتروفین می‌باشد. برخی از شکل‌های نقص گنادوتروفین به دلیل نقص‌های ژنتیکی اتفاق می‌افتند، برای مثال، سندورم کالمن، یا به صورت متناوب، نقص می‌تواند در نتیجه‌ی یک تومور، آسیب، جراحی یا پرتودرمانی سر اتفاق بیفتد. اختلالات بیضه‌ها یا تخمدان‌ها می‌توانند موجب تأخیر در بلوغ هایپرگنادوتروپیک شوند. در این مورد، سطوح گنادوتروفین بالا هستند، اما توانایی بیضه‌ها یا تخمدان‌ها در یافتن این هورمون‌ها ضعیف بوده و بنابراین این ارگان‌ها نمی‌توانند با تولید تستسترون یا استروژن به گنادوتروفین‌ها پاسخ دهند. اختلالات کروموزومی مانند سندروم کلاینفلتر در پسران و سندروم ترنر در دختران باعث ایجاد رشد غیر طبیعی بیضه‌ها و تخمدان‌ها و کاهش یا فقدان تولید تستسترون یا استروژن می‌شود. دیگر اختلالات هورمون جنسی شامل نارسایی بیضه‌ها در غدد جنسی (کریپتورکیدیسم)، پیچش بیضه‌ها، پرتو درمانی در ناحیه‌ی لگن یا پایین تنه، جراحی غدد جنسی و اوریون (اوریون به ندرت باعث ایجاد آسیب قبل از بلوغ به بیضه‌ها می‌شود)، می‌باشند.

علائم و نشانه‌های بلوغ دیررس چه چیزهایی هستند؟
نشانه‌های تعریف شده از بلوغ دیررس شامل عدم رشد سینه‌ها در دختران تا ۱۳ سالگی و بیضه‌های کوچک یا کوچکتر از چهار میلی لیتر در پسران تا سن ۱۴ سالگی می‌باشند. علامت دیگر می‌تواند رشد خط آهسته باشد گرچه این مورد، لزوماً بلوغ دیررس را نشان نمی‌دهد.

بلوغ دیررس چقدر شایع است؟
به طور تقریبی، تخمین زده می‌شود که بلوغ دیررس در ۳% از بچه‌ها رخ بدهد، که ۹۰% این موارد به دلیل تأخیر سرشتی می‌باشند. تأخیر سرشتی در پسران ده مرتبه بیشتر از دختران شایع است.

آیا بلوغ دیررس ارثی است؟
تأخیر سرشتی در رشد و بلوغ تمایل به جمع شدن در خانواده‌ها دارد گرچه این عارضه به شکلی ساده به ارث نمی‌رسد. برخی از موارد بسیار نادر بلوغ دیررس به دلیل جهش ژنتیکی اتفاق می‌افتد که می‌تواند از والدین به ارث برسد، اما بیشتر موارد به صورت خود به خود، افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

بلوغ دیررس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص بلوغ دیررس نسبتاً سرراست و ساده است، چرا که یک معاینه‌ی فیزیکی روشن خواهد کرد که آیا بلوغ اتفاق افتاده است یا خیر. مرحله‌ی بلوغ کلید تشخیص است: پنج مرحله از بلوغ با درجه‌ی رشد سینه‌ها، رشد موهای ناحیه‌ی تناسلی یا زیر بغل، و اندازه‌ی بیضه‌ها و طول آلت مردان، تعریف می‌شود. این مراحل به عنوان مراحل تانر مورد ارجاع قرار می‌گیرند، که شماره‌ی یک آن به عنوان مرحله‌ی قبل از بلوغ و بدون هیچ رشدی در سینه‌ها و بیضه‌های کوچکتر از ۴ میلی لیتر است (می‌توان بیضه‌ها را با استفاده از آرکیدومتر اندازه‌گیری کرد). تشخیص علت دقیق بلوغ دیررس دشوارتر است. آیا علت تأخیر سرشتی است و با گذشت زمان و بدون درمان حل می‌شود یا اینکه مشکل زیربنایی وجود دارد؟ یک سابقه‌ی کامل پزشکی برای یافتن هرگونه جزئیاتی درباره‌ی بیماری‌های مزمن، جراحی‌ها، پرتودرمانی‌ها، اوریون، پیچش‌های بیضه و فاکتورهای دیگری که ممکن است ایجاد بلوغ دیررس کرده باشند، مورد نیاز است. بررسی‌های معینی هستند که می‌توانند به صورت سرپایی و در کلینیک انجام شده و میان بیماران بر اساس علائم منحصر بفرد آنها، تفاوت بگذارند. این بررسی‌ها شامل ارزیابی سن استخوان با انجام آزمایش اشعه‌ی ایکس از مچ دست و مقایسه‌ی آن با تصاویر کتاب اطلس یا بلوغ نرمال استخوان است. سن استخوان ممکن است در تأخیر سرشتی رشد و بلوغ، دچار تأخیر باشد. آزمایشات خون ممکن است برای اندازه‌گیری سطح هورمون لوتئینیزه و هورمون تحریک کننده‌ی فولیکول، استرادیول، تستسترون و دیگر هورمون‌ها، انجام شود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص این که آیا بلوغ دیررس به دلیل فقدان گونادوتروفین‌ها یا نارسایی اولیه‌ی بیضه‌ها و تخمدان‌ها است، کمک کند. اگر سندروم ترنر یا کلاینفلتر مورد تردید باشند، آنگاه یک تحلیل کروموزومی، تشخیص را تصدیق خواهد کرد. تصویربرداری نیز می‌تواند به این تشخیص کمک کند. این کار می‌تواند شامل سونوگرافی لگن در دختران باشد یا ام آر ای یا سی تی اسکن غده‌ی هیپوفیز و ساختارهای اطراف، در صورتی که وجود تومور یا آسیب به این ناحیه مورد تردید باشد.

بلوغ دیررس چگونه درمان می‌شود؟
تعداد بسیار بیشتری از پسران نسبت به دختران در مورد بلوغ دیررس به دنبال درمان و مواظبت پزشکی هستند، و دلیل آن معمولاً این است که پسران بیشتر نگران قد کوتاه نسبت به همسالان خود می‌باشند. به صورت نرمال، بیماران مبتلا به تأخیر سرشتی در طول بلوغ پیشرفت می‌کنند، گرچه کمی دیرتر و در نهایت به قد نرمالی می‌رسند. درمان معمولاً شامل تنها انتظار و نظارت با انجام بررسی‌های منظم بر روی قد، وزن و اندازه‌گیری‌های مرحله‌ی بلوغ تانر و همچنین اندازه گرفتن سطح هورمون‌های مرتبط است. با این حال، اگر دغدغه‌ی روانی قضیه قابل توجه باشد، دوره‌ی کوتاهی از استروئید آنابویک می‌تواند رشد را افزایش داده و بلوغ می‌تواند با دادن تستسترون به پسران یا دوره‌ی کوتاهی از استروژن به دختران، تحریک شود. اگر تأخیر بلوغ به دلیل یک بیماری مزمن باشد، آنگاه درمان بر آن بیماری متمرکز می‌شود. درمان هورمونی معمولاً برای موارد صحیح نقص گونادوتروفین (هایپوگونادوتروفیک هایپوگنادیسم) و نارسایی بیضه‌ها و تخمدان‌ها مانند سندروم کلاینفلتر، سندروم ترنر یا هر گونه آسیب دائمی دیگر به بیضه‌ها و تخمدان‌ها، رزرو می‌شود. در این موارد، دوز بیشتری از تستسترون یا استروژن برای تحریک بلوغ داده می‌شود، اگر هنوز نقصی در هورمون‌های جنسی وجود داشت، اگر پس از تکمیل بلوغ هنوز نقص هورمون‌های جنسی وجود داشت، آنگاه درمان استروئیدی جنسی در طول زندگی، مورد نیاز خواهد بود.

آیا درمان‌ها دارای عوارض جانبی می‌باشند؟
عوارض جانبی استروئیدها معمولاً خفیف است یا آنها اصلاً دارای عارضه‌ای نمی‌باشند. تستستسرون ممکن است باعث به وجود آمدن آکنه یا تغییر در میل جنسی شود، در حالی که استروژن و پروژسترون ممکن است باعث ایجاد علائم خفیفی شود که در طول چرخه‌ی نرمال قاعدگی اتفاق می‌افتند مانند حساسیت سینه‌ها، تغییرات خلقی و احساس نفخ.

مفاهیم بلند مدت بلوغ دیررس چه چیزهایی هستند؟
تأخیر سرشتی رشد و بلوغ، طبیعتاً باعث ایجاد هیچ گونه عواقب بلند مدت نمی‌شود، اما دیگر دلایل مانند نارسایی غدد جنسی می‌تواند باروری را کاهش داده یا باعث ناباروری کامل شود. در چنین مواردی، گزینه‌های جایگزین مانند فناوری‌های کمک باروری (ART) برای کمک به زوج‌ها به منظور داشتن بچه، موجود هستند. اگر بیماران هرگونه دغدغه‌ای دارند بهتر است آنها را با پزشک یا متخصص در میان بگذارند.