آزمایش اسپرم مرد، چه فاکتورهایی بررسی میشود؟

آزمایش نطفه که آزمایش تعداد اسپرم هم نامیده می‌شود، سلامت و زیست پذیری اسپرم مرد را اندازه می‌گیرد. نطفه مایعی است شامل اسپرم (پروتئین‌ها، قند و سایر مواد) که در جریان انزال از آلت تناسلی مرد خارج می‌شود. در آزمایش نطفه سه معیار سلامت آن اندازه گیری می‌شود:
تعداد اسپرم‌ها؛
شکل اسپرم؛
جابجایی اسپرم‌ها که تحت عنوان تحرک اسپرم‌ها شناخته می‌شود.
پزشکان برای بررسی دقیق سلامت اسپرم‌ها ۲ تا ۳ نمونه از نطفه را آزمایش می‌کنند. آزمایش‌ها باید حداقل به فاصله ۷ روز و در طی ۲ تا ۳ ماه انجام شود. تعداد اسپرم‌ها به طور روزانه تغییر می‌کند.

علت انجام آزمایش نطفه چیست؟
آزمایش نازایی مردان. معمولا زمانی که زوج‌ها به مشکلات بارداری بر می‌خورند انجام آزمایش نطفه توصیه می‌شود. با استفاده از این تست پزشک می‌تواند نازایی مرد را بررسی نماید. همچنین با استفاده از این آزمایش تعداد کم اسپرم یا اختلالات اسپرم مشخص می‌شود که آیا این دلیل نازایی بوده است.
تست موفقیت وازکتومی. آقایانی که عمل وازکتومی انجام داده‌اند بعد از آن باید آزمایش نطفه بدهند تا مشخص شود هیچ اسپرمی در نطفه آنها وجود ندارد. در عمل وازکتومی لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی می‌رسانند قطع شده و به صورت دائمی بسته می‌شوند. بعد از وازکتومی توصیه پزشکان آن است که 3 ماه متوالی و به فاصله یک ماه آزمایش نطفه داده شود.

نحوه آمادگی برای آزمایش نطفه چیست؟
پزشکان قبل از آزمایش نطفه به شما توصیه های لازم را یادآوری می‌نمایند. برای داشتن بهترین نمونه:
24 تا 72 ساعت قبل از آزمایش نباید انزال داشته باشید؛
از مصرف الکل و کافئین، خودداری نمایید؛
از داروهای گیاهی نخورید؛
از مصرف داروهایی که پزشک ممنوع کرده، خودداری نمایید.
ضمنا باید در مورد داروهایی که از قبل مصرف می‌کنید به پزشک توضیح دهید.

آزمایش نطفه چگونه انجام می‌شود؟
نمونه نطفه باید به صورت‌های زیر جمع آوری شود:
خودارضایی؛
رابطه جنسی با کاندوم؛
رابطه جنسی و بیرون کشیدن آلت قبل از انزال؛
تحریک الکتریکی انزال.
اما راه حل اول مناسب‌تر است.

برای داشتن یک نمونه مناسب چه کاری باید انجام داد؟
دو نکته در مورد نطفه اهمیت دارد. اول آنکه دمای نطفه باید هم اندازه دمای اتاق باشد. اگر نمونه خیلی گرم یا سرد باشد نتایج مخدوش و غیر دقیق خواهد شد. نمونه باید حداکثر ظرف ۶۰ دقیقه به آزمایشگاه تحویل شود.

چه عواملی جواب آزمایش اسپرم را مخدوش می‌کند؟
بعضی از عوامل می‌توانند بر نتایج آزمایش تاثیر منفی اثر بگذارند:
نطفه در تماس با اسپرم کش قرار بگیرد؛
آزمایش دادن در زمان بیماری یا استرس؛
خطای آزمایشگاهی؛
آلودگی نمونه.

خطرات آزمایش نطفه چیست؟
تا بحال خطر خاصی در مورد آزمایش نطفه تا بحال گزارش نشده است.
اگر جواب آزمایش نطفه در محدوده نرمال نباشد و آزمایشگاه هم مورد اعتماد باشد پزشک عوامل زیر را بررسی می‌کند تا مطمئن شود در اثر اینها تعداد اسپرم‌ها کم نشده باشد:
الکل؛
کافئین؛
داروهای گیاهی؛
داروهای کم کننده تعداد اسپرم‌ها مثل سایمتیدین؛
استفاده از داروهای مخدر تفریحی؛
تنباکو.

آزمایش نطفه در خانه چگونه انجام می‌شود؟
وسایل تست خانگی نطفه موجود است. اما اینها فقط می‌توانند تعداد اسپرم‌ها را اندازه بگیرند و تحرک و شکل اسپرم را نشان نمی‌دهند. نتیجه آزمایش خانگی نطفه را می‌توان ظرف ۱۰ دقیقه مشخص کرد. تعداد اسپرم نرمال (بالای ۲۰ میلیون اسپرم در یک میلی لیتر نطفه) در تست خانگی، ضرورتا به آن معنا یست که قدرت باروری مرد خوب است چون این روش نمی‌تواند تمامی علت‌های نازایی مرد را در نظر بگیرد.
اگر در خصوص قدرت باروری خود نگرانی دارید بهتر است زیر نظر یک آزمایشگر باتجربه و در آزمایشگاه تست نطفه را انجام دهید.

جواب نرمال آزمایش نطفه چیست؟
بعد از آزمایش نطفه نتایج آن ظرف ۲۴ تا ساعت تا یک هفته آینده آماده خواهد شد. پزشک برای بررسی آزمایش عوامل زیادی را زیر نطر می‌گیرد. در آزمایش نطفه بعد از وازکتومی او به دنبال وجود اسپرم می‌گردد. اما آزمایش نطفه برای بررسی نازایی دقت بیشتری دارد. او تمامی عوامل زیر را در نظر می‌گیرد:
شکل اسپرم. در حالت نرمال، باید شکل حداقل 50 درصد اسپرم‌ها نرمال باشد. آزمایشگاه، ناهنجاری سر، قسمت میانی و دم اسپرم را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ بوده و نتواند تخمک را بارور کند.
حرکت. در حالت نرمال، حداقل ۵۰ درد صد اسپرم‌ها یک ساعت بعد از گرفتن نمونه باید حرکت مناسب داشته باشند. حرکت اسپرم یا تحرک آن، خیلی مهم است چون اسپرم برای بارور کردن تخمک باید به سمت آن حرکت کند. یک سیستم خودکار تحرک اسپرم‌ها را بین ۰ تا ۴ نمره‌دهی می‌کند. عدد صفر به معنای آن است که اسپرم‌ها حرکت نمی‌کنند و عدد ۳ و۴ به معنای تحرک مناسب اسپرم‌ها است.
سطح پی هاش. سطح pH باید بین 7.2 تا 7.8 باشد. عدد بیشتر از 8 به معنای وجود عفونت است. عدد کمتر از 7 به معنای آلودگی نمونه یا بسته بودن مجاری انزال است.
حجم. حجم نطفه در حالت نرمال باید بیش از ۲ میلی‌لیتر باشد. میزان زیاد مایع به معنای آن است که میزان اسپرم موجود در مایع کم شده است.
مایع شدن. مایع شدن نطفه باید 15 تا 30 دقیقه طول بکشد. در حالی که اسپرم در ابتدا غلیظ است قابلیت مایع شدن یا تبدیل شدن به حالت آبکی به تحرک اسپرم کمک می‌کند.
تعداد اسپرم. تعداد اسپرم‌ها در حالت نرمال بیاید بین ۲۰ تا ۲۰۰ میلیون باشد. این عدد چگالی اسپرم هم عنوان می‌شود.
ظاهر. ظاهر اسپرم باید به رنگ سفید یا خاکستری و شیری رنگ باشد. اسپرم قرمز و قهوه‌ای نشانگر وجود خون است در حالیکه زمینه زرد نشانگر زردی یا عوارض جانبی مصرف دارو است.

جواب غیر نرمال آزمایش به چه معنا است؟
اسپرم غیر نرمال برای باور کردن تخمک مشکل خواهد داشت و نشانگر موارد زیر است:
نازایی؛
عفونت؛
عدم تعادل هورمونی؛
بیماری مثل دیابت؛
نقص ژنتیک؛
قرار گرفتن در معرض اشعه.
در این حالت معمولا پزشک آزمایش‌های دیگری را تجویز می‌کند:
آزمایش ژنتیک؛
آزمایش هورمون؛
آزمایش ادرار بعد از انزال؛
برداشتن بافت بیضه‌ها؛
آزمایش سلول‌های ایمنی ضد اسپرم.