یائسگی زودرس در زنان، چیست و چه دلایلی دارد؟

یائسگی زمانی برای یک خانم اتفاق می افتد که دوره قاعدگی او تمام شده باشد. سن متوسط برای یک یائسگی طبیعی ۵۱ سالگی است. بعضی اوقات، یائسگی به دلیل بیماری، عوامل ژنتیکی یا جراحی، زودتر از موعد رخ می‌دهد. در مورد زمان یائسگی طبیعی نیز تفاوت‌های زیادی در بین زنان وجود دارد. شروع زودرس یائسگی در حقیقت می‌تواند شما را از ابتلا به بیماری‌های دیگر محافظت کند. این بیماری‌ها شامل سرطان‌های حساس به استروژن مانند سرطان سینه می‌باشند. زنانی که دیر وارد دوران یائسگی می‌شوند (بعد از ۵۵ سالگی) نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. این به این دلیل است که بافت سینه آنها برای مدت طولانی‌تری در معرض استروژن قرار می‌گیرد.
نگرانی‌های خود را در مورد علائم یائسگی زودرس با متخصص در میان بگذارید. تست‌های تشخیصی می‌توانند سطح هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و سطح پایین استرادیول را نشان دهند. هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند از یائسگی زودرس پیشگیری کند یا شرایط یائسگی را به عقب بازگرداند. هورمون درمانی و سایر روش‌های درمانی تنها برای کمک به از بین بردن علائم یائسگی زودرس است. پیش بینی یائسگی زودرس برای زنان به شرایط و علت بیماری بستگی دارد.

علل
نارسایی زودرس تخمدان
یکی از علل علائم یائسگی زودرس، تحت عنوان نارسایی زودرس تخمدان شناخته می‌شود. از لحاظ فنی، نارسایی زودرس تخمدان و یائسگی زودرس به یک معنا نیستند. در نارسایی زودرس تخمدان، تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی به طور طبیعی متوقف می‌شوند. زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان ممکن است گاهی اوقات دوره قاعدگی داشته باشند اما معمولا به نازایی مبتلا می‌شوند. نارسایی زودرس تخمدان معمولا با علائم یائسگی زودرس همراه است.
شیمی درمانی و یا پرتودرمانی
یائسگی زودرس همچنین ممکن است در اثر روش‌های درمانی سرطان یا سایر شرایطی که دربرگیرنده شیمی درمانی و یا پرتودرمانی لگن هستند، ایجاد شود. این درمان‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب برسانند و منجر به نارسایی تخمدان شوند.
جراحی
جراحی برای برداشتن تخمدان، چه برای وضعیت خوش خیم و چه برای حالت بدخیم، در صورت برداشتن هر دو تخمدان، منجر به یائسگی زودرس می‌شود. این عبارت که جراحی برای حذف رحم منجر به یائسگی می‌شود تنها به این معنی است که خونریزی قاعدگی پس از جراحی دیگر رخ نمی‌دهد. در این مورد، تخمدان‌ها به تولید هورمون‌ها ادامه خواهند داد.
سایر عوامل پزشکی
سایر علل نادر که ممکن است منجر به نارسایی زودرس شوند عبارتند از: داروها، بیماری‌های مزمن، تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانپزشکی و سایر شرایط نسبتا نادر و نامشخص.
فاکتورهای شیوه زندگی
سیگار کشیدن اثرات آنتی استروژن دارد که می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود. تجزیه و تحلیل چندین مطالعه متعدد نشان می‌دهد که افراد سیگاری که به طور بلندمدت یا منظم سیگار می‌کشند، احتمالا یائسگی را زودتر تجربه می‌کنند. زنان سیگاری ممکن است یک یا دو سال قبل از زنانی که سیگار نمی‌کشند یائسه شوند. شاخص توده بدنی (BMI) نیز می‌تواند یکی از عوامل ابتلا به یائسگی زودرس باشد. استروژن در بافت چربی ذخیره می‌شود. زنان خیلی لاغر دارای ذخایر استروژن کمتری هستند که زودتر از بین می‌روند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که یک رژیم گیاه‌خواری، فقدان فعالیت بدنی و عدم وجود آفتاب در طول زندگی، می‌تواند منجر به شروع زودتر یائسگی شود.

عوامل خطر
یائسگی زودرس می‌تواند به عوامل ژنتیکی (ارثی) و به بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی، تیروئید، عفونت ویروسی، اختلالات هورمونی و اختلال در غذا خوردن مربوط باشد. خطر ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان در زنان دارای بستگان با این بیماری افزایش می‌یابد.

علائم
علائم یائسگی زودرس همانند یائسگی معمولی است. این علائم عبارتند از:
نوسانات خلقی
خشکی واژن
تغییرات شناختی و حافظه
گرگرفتگی
بی‌میلی جنسی
اختلالات خواب
افزایش وزن
عرق شبانه
درد واژن در طی مقاربت
قاعدگی‌های نامنظم اغلب پیش از یائسگی رخ می‌دهند و می‌توانند سال‌ها را قبل از یائسگی، شروع شوند.

عوارض
زنانی که در معرض یائسگی زودرس قرار دارند با چالش‌های ناباروری مواجه می‌شوند. یائسگی زودرس ممکن است با احساسات پریشانی و افسردگی همراه باشد. همچنین احتمال افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان با سطوح پایین استروژن وجود دارد. زنان مبتلا به یائسگی زودرس، دوره قاعدگی طولانی‌تری در طول زندگی خود از کاهش تولید استروژن دارند و این به نوبه خود باعث افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می‌شود. این خطر با مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، مصرف زیاد کلسیم در رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی تناسب اندام، جبران می‌شود.

تشخیص
برای تعیین فقدان دوره قاعدگی نیازی به آزمایش خاصی نیست، اما گاهی اوقات زنان به نشانه‌های یائسگی و قاعدگی‌های نامنظم مبتلا می‌شوند. در آن زمان، زنان می‌توانند برای تعیین عملکرد تخمدانشان آزمایش بدهند. برای مثال، ممکن است در شرایطی مانند بارداری یا سایر عواملی که ممکن است سبب توقف قاعدگی شود، مانند برخی اختلالات تیروئیدی، آزمایشات انجام شود. سطح هورمون محرک فولیکول (FSH)، نیز اغلب در خون اندازه‌گیری می‌شود که این تست مشخص می‌کند آیا خانم نزدیک به مرحله یائسگی است و تخمدان‌هایش چگونه عمل می‌کند. هورمون FSH، تخمدان‌ها را تحریک می‌کند تا استروژن بسازند، بنابراین زمانی که میزان هورمون استروژن کم شود، مقدار هورمون FSH افزایش می‌یابد. میزانFSH، اگر بیش از ۴۰ mIU/ml باشد فرد در معرض یائسگی است. میزان هورمون‌های تخمدان مانند استرادیول نیز ممکن است اندازه‌گیری شود، میزان کم این هورمون (کمتر از ۳۲ pg/ml) نیز می‌تواند نشان دهنده یائسگی باشد.

درمان
هیچ درمانی برای پیشگیری از یائسگی زودرس و یا معکوس کردن آن وجود ندارد. زنانی که دچار یائسگی می‌شوند فقط می‌توانند علائم ناخوشایند ناشی از یائسگی را تخفیف دهند.
انواع درمان‌ها برای تسکین علائم عبارتند از:
هورمون درمانی
یکی از راه‌های درمان یائسگی هورمون درمانی می‌باشد که این نوع درمان (HT، یا استروژن درمانی، ET) به اشکال مختلفی اعم از قرص‌ها، پچ، اسپری ترانس درمال، یا ژل یا کرم‌ها وجود دارد. درمان هورمونی موضعی نیز برای مصارف درون واژینالی دردسترس هستند. روش HT/ET یا هورمون درمانی، موثرترین راه برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. از آن جایی که این روش خطراتی به دنبال دارد ( حمله‌ی قلبی، سکته، سرطان سینه)، متخصصین توصیه می‌کنند از کمترین دوز موثر هورمون‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن استفاده کرد.

داروهای ضد افسردگی
مهار کننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) و داروهای مربوط به آن در بیش از ۶۰% زنان در کنترل گرگرفتگی، موثر بوده است.
درمان‌های دیگر عبارتند از:
ژل، کرم و روان کننده‌های واژینال غیر هورمونی می‌توانند به جلوگیری از نشانه‌های خشکی واژن کمک کنند.
تکنولوژی‌های کمک کننده به باروری: در موارد انتخاب شده، حاملگی با استفاده از تخمک‌های اهدا شده در زنان مبتلا به یائسگی زودرس که قصد دارند باردار شوند، ممکن است مناسب باشد.
قرص‌های ضد بارداری خوراکی: قرص‌های ضد بارداری از جمله درمان HT هستند که برای درمان یائسگی استفاده می‌شوند، و استفاده از این دارو‌ها شکلی از هورمون درمانی است که گاهی به تخفیف علائم یائسگی کمک می‌کند.

تغییر سبک زندگی
می‌توان برخی علائم یائسگی زودرس را با تغییرات در شیوه زندگی کاهش داد، تغییر رو به پیشرفت نیز در محیط پیرامون و زن می‌تواند به دنبال برخی اطلاعات درمورد جایگزینی درمان‌های طبیعی و مکمل‌ها با هورمون درمانی، انجام شود.‌
رژیم غذایی سالم و تغذیه
ورزش و فعالیت بدنی
محیط زیست زن
درمان‌های طبیعی و گیاهی
ریلکسیشن و تمرین تنفس برای گرگرفتگی و تمرین تمرکز ذهنی