علل افتادگی رحم، چیست و چه درمان هایی دارد؟

رحم یک اندام عضلانی است که توسط عضلات و رباط‌های حمایت و نگهداری می‌شود. اگر این عضلات یا رباط‌ها کشیده یا ضعیف شوند، دیگر قادر به حمایت از رحم و نگه داشتن رحم در جای خود نیستند و باعث بروز پرولاپس می‌شوند. پرولاپس رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم دچار افتادگی و از حالت طبیعی خود خارج شود و به واژن یا کانال زایمان پیشروی کند. پرولاپس رحم ممکن است ناقص یا کامل باشد. پرولاپس ناقص زمانی اتفاق می‌افتد که رحم تنها به مقدار کمی به سمت واژن پیشروی کرده باشد. پرولاپس کامل توصیف وضعیتی است که در آن رحم به قدری دچار افتادگی می‌شود که در برخی موارد، مقداری از بافت آن از واژن خارج می‌شود.
اکثر زنان مبتلا به پرولاپس رحم خفیف، علائمی که نیاز به درمان داشته باشند را ندارند. ممکن است پرولاپس رحم منجر به بروز عوارض شدید مانند زخم و عفونت دهانه رحم و دیواره واژن شود. تشخیص زودهنگام و درمان توسط متخصص زنان و زایمان می‌تواند از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کند. برای درمان پرولاپس مزمن رحمی، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد. اولین قدم درمانی می‌بایست شامل تمرینات تقویت عضلات کف لگن باشد.استفاد از پساری واژن می‌تواند برای حفاظت از رحم و کاهش علائم مرتبط با پرولاپس، مفید باشد. انجام تمرینات تقویت عضلات لگن در عین استفاده از پساری نیز مفید می‌باشد. ممکن است در موارد شدید نیاز به عمل جراحی باشد.

علل
بارداری و زایمان
بارداری اصلی‌ترین عامل بروز پرولاپس محسوب می‌شود. پرولاپس می‌تواند بلافاصله پس از زایمان و یا تا یک ماه پس از زایمان رخ دهد. بسیاری از عوامل مانند وزن نوزاد، آسیب‌های فیزیکی در حین زایمان و استرس زایمان، می‌تواند عضلات و رباط‌های لگن را تحت فشار قرار دهند. برخی از رباط‌ها وعضلات آسیب دیده هیچگاه به طور کامل قدرت و انعطاف پذیری اولیه خود را به دست نمی‌آورند.
فیبروئید بزرگ یا تومور
زنان مبتلا به فیبروئید بزرگ یا تومورهای لگنی در معرض خطر افزایش احتمال ابتلا به پرولاپس هستند.
پیری و یائسگی
فرایند پیری عضلات لگن را تضعیف می‌کند و کاهش طبیعی استروژن در یائسگی باعث کاهش الاستیسیتی عضلات می‌شوند.
چاقی زنان دارای اضافه وزن زیاد در معرض خطر پرولاپس هستند.
سرفه مزمن، یبوست یا فشار
سرفه مزمن ناشی از سیگار کشیدن، آسم یا برونشیت و یا زور زدن همراه با یبوست، ریسک ابتلا به پرولاپس را افزایش می‌دهد؛ زیرا ممکن است در نهایت ساختارهای پشتیبانی لگن را ضعیف کند.
بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین نیز می‌تواند باعث وارد شدن فشار و آسیب به عضلات لگن شود. زنان دارای مشاغلی که نیازمند انجام کار بدنی زیاد یا بلند کردن اجسام سنگین - مانند پرستاری- هستند، در معرض افزایش خطر ابتلا به پرولاپس می‌باشند.
شرایط ژنتیکی
زنان مبتلا به کمبود کلاژن ژنتیکی (سندرم مارفان یا سندرم اهلرز- دنلوس) در معرض ریسک بالای ابتلا به پرولاپس هستند حتی اگر دارای هیچ یک از عوامل خطر دیگر نباشند.
انجام عمل جراحی در ناحیه لگن
عمل جراحی در ناحیه لگن، به عنوان مثال عمل جراحی برای درمان ناراحتی‌های مثانه، ممکن است به اعصاب و بافت ناحیه لگن آسیب برساند و خطر پرولاپس را افزایش دهد.
آسیب نخاعی و سایر شرایط آتروفی عضلانی
آسیب نخاعی و شرایطی مانند دیستروفی عضلانی و مولتیپل اسکلروزیس (بیماری MS) خطر ابتلا به پرولاپس را افزایش می‌دهد. اگر عضلات لگن فلج شوند یا دامنه حرکات آن‌ها محدود شود، عضلات ضعیف می‌شوند و دیگر قادر به پشتیبانی از اندام‌های ناحیه لگن نیستند.

علائم
زنان مبتلا به پرولاپس جزئی زایمان، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. پرولاپس متوسط و شدید ممکن است باعث بروز علائمی مانند علائم زیر شوند:
بیمار حس می‌کند روی یک توپ نشسته است.
خونریزی واژینال
افزایش ترشحات غیر طبیعی
بروز مشکلات در مقاربت جنسی
خروج رحم یا گردنه رحم از واژن
احساس کشش یا سنگین در لگن
یبوست
عفونت ادرار مکرر

عوارض
عوارض پرولاپس رحم عبارتند از:
زخم
در موارد شدید پرولاپس رحم، ممکن است ساختار داخلی رحم دچار جابجایی و تغییر شود که این ممکن است منجر به ایجاد زخم در واژن شود که احتمال عفونی شدن آن وجود دارد.
محبوس شدن رحم
اگر بیمار یک زن جوان و باردار باشد، مهم است قبل از اینکه رحم افزایش حجم پیدا کند و در فضای کوچک لگن یا واژن گیر کند، جابجا شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است ادم باعث محبوس شدن رحم و حتی از دست رفتن خون در رحم شود.
پرولاپس از اندام‌های دیگر لگن
اگر پرولاپس رحم رخ دهد، احتمال بروز پرولاپس سایر اندام‌های ناحیه لگن، از جمله مثانه و رکتوم وجود دارد. پرولاپس مثانه در قسمت قدامی واژن، باعث ایجاد سیستوسل می‌شود که می‌تواند ایجاد مشکل در تخلیه مثانه و افزایش خطر ابتلا به عفونت ادراری را به همراه داشته باشد. ضعیف بودن بافت همبند پوشاننده رکتوم ممکن است منجر به بروز پرولاپس رکتوم شود (رکتوسل)، که ممکن است سبب ایجاد اختلال در عمل دفع شود.

مراحل
پرولاپس رحم در مراحل مختلف توصیف می‌شود و که نشانگر این است که بیماری تا چه حد پیشرفت کرده است. سایر ارگان‌های ناحیه لگن (مثلا مثانه یا روده) نیز ممکن است به سمت واژن دچار پرولاپس شوند.
مراحل مختلف پرولاپس رحم عبارتند از:
مرحله I - رحم در نیمه بالایی واژن قرار دارد.
مرحله II - رحم تقریبا به دهانه واژن نزدیک شده است.
مرحله III - رحم از واژن خارج می‌شود.
مرحله IV - رحم به طور کامل از واژن خارج شده است.

تشخیص
دکتر آزمایش لگن انجام خواهد داد. از بیمار خواسته می‌شود که ماند زمان زایمان، تا جایی که می‌تواند به سمت پایین فشار بیاورد. با انجام این کار می‌توان تشخیص داد که رحم بیمار تا چه حد پایین آمده است.
پرولاپس خفیف رحم توصیف وضعیتی است که دهانه رحم به قسمت پایینی واژن پیشروی ‌کند.
پرولاپس متوسط ​​رحم توصیف وضعیتی است که دهانه رحم از دهانه واژن خارج شده است.
موارد دیگر آزمایش لگن عبارتند از:
مثانه و دیواره قدامی واژن به سمت واژن برآمده شده‌اند(سستو سیل).
رکتوم و دیواره خلفی واژن به سمت واژن برآمده شده‌اند (رکتوسل).
مثانه و پیشابراه در لگن پایین‌تر از حد معمول خود قرار دارند.

درمان
به جز مواردی که موجب ایجاد ناراحتی در بیمار می‌شوند، نیاز به اقدام درمانی خاصی نیست. بسیاری از زنان زمانی که رحم به دهانه واژن می‌رسد، درمان می‌شوند.
تغییرات سبک زندگی
رعایت موارد زیر می‌تواند برای کنترل علائم، به بیمار کمک کند:
اگر دارای اضافه وزن هستید، وزن خود را کاهش دهید.
از بلند کردن اجسام سنگین و زور زدن زیاد خودداری کنید.
اگر مبتلا به سرفه مزمن هستید، برای درمان اقدام کنید.
مصرف هورمون استروژن
هورمون استروژن به جلوگیری از تضعیف بیشتر عضلات پشت لگن کمک می‌کند، اما دارای تعدادی عوارض جانبی منفی است.
پساری واژینال
ممکن است پزشک تجویز کند که داخل واژن بیمار یک جسم حلقه‌ای شکل، از جنس لاستیک یا پلاستیک قرار داده شود. این وسیله پساری نام دارد که رحم را در جای خود نگه می‌دارد. پساری ممکن است به صورت کوتاه مدت یا بلند مدت استفاده شود. این وسیله برای واژن بیمار بطور مناسب طراحی شده است. برخی از پساری‌ها شبیه به دیافراگمی هستند که به منظور جلوگیری از بارداری استفاده می شود.
پساری‌ها باید مرتبا تمیز شوند. در برخی موارد، آن‌ها باید توسط پزشک تمیز شوند. می‌توان به بسیاری از زنان چگونگی کارگذاری، تمیز کردن و برداشتن پساری را آموزش داد.
عوارض جانبی پساری عبارتند از:
تخلیه ترشحات بدبو از واژن
سوزش دیواره داخلی واژن
ایجاد زخم در واژن
ایجاد اختلال در روابط جنسی معمولی
هیسترکتومی
اغلب، هیسترکتومی واژن برای اصلاح پرولاپس رحمی استفاده می‌شود. هرگونه افتادگی دیواره واژن، پیشابراه، مثانه یا رکتوم می‌تواند به صورت همزمان، با عمل جراحی اصلاح شود. هیسترکتومی ممکن است برخی از مشکلات ناشی از پرولاپس رحم را از بین ببرد، اما از بین بردن تمامی این مشکلات مقدور نیست. ممکن است درد لگن، کمر درد یا درد در حین مقاربت جنسی(دیسپارونیا) پس از جراحی ادامه داشته باشد. در بعضی موارد ممکن است علائم پس از جراحی دوباره برگردد. اگر بیمار قبل از انجام عمل جراحی، پرتودرمانی ناحیه لگن یا عمل جراحی لگنی انجام داده باشد، میزان موفقیت درمان کاهش می‌یابد.
جراحی
تا زمانی که علائم پرولاپس بیشتر از عوارض عمل جراحی نشده باشد، نباید عمل جراحی انجام شود.
نوع عمل جراحی به عوامل زیر بستگی دارد:
شدت پرولاپس
تصمیم بیمار برای بارداری‌های آینده
سن، سلامتی و دیگر مشکلات پزشکی بیمار
تمایل بیمار برای حفظ عملکرد واژن
برخی از روش‌های جراحی وجود دارند که می‌توانند بدون برداشتن رحم انجام شوند، مانند تثبیت ساکرواسپینوس. این روش به معنی استفاده از رباط‌های مجاور برای نگهداری از رحم می‌باشد. روش‌های دیگری نیز برای درمان وجود دارند.

پیشگیری
پرولاپس رحم در همه وضعیت‌ها قابل پیشگیری نیست. با این حال، هر کس می‌تواند اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به پرولاپس انجام دهد. از جمله:
ورزش فیزیکی منظم
نگه داشتن وزن در یک وضعیت مناسب
انجام تمرینات کگل
استفاده از داروی جایگزین استروژن در دوران یائسگی