تخصص پریناتولوژی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

دوره بارداری از شیرین‌ترین و البته پر چالش‌ترین دوران‌های زندگی یک زن به شمار می‌رود و برای آنکه این دوره ۹ ماهه با کمترین مشکلات و در امنیت کامل برای مادر و جنین سپری شود، باید از تخصص‌های مختلف رشته زنان و زایمان استفاده شود. هنگامی که یک مادر دچار بارداری‌ پیچیده‌ای می‌شود که نیاز به مراقبت‌ها و درمان‌های مختلف دارد، لازم است که تحت نظر یک متخصص پریناتولوژی قرار گیرد تا هم ماه‌های بارداری و هم زایمان با کم‌ترین میزان خطرات طی شود. ما در این متن به معرفی تخصص پریناتولوژی و کاربردهای آن می‌پردازیم.

پریناتولوژی چیست؟

در دوره بارداری ممکن مسائلی مثل بیماری‌های مزمن، شرایط جسمی مادر، اختلالات ژنتیکی و بیماری‌های زمینه‌ای، مادر و جنین را در شرایطی قرار دهد که در این دوره نه ماهه در معرض موارد پرخطری قرار گیرند. در این شرایط پیچیده شاخه‌ای از علم پزشکی به نام پریناتولوژی به کمک مادر و جنین می‌آید و با کنترل و مدیریت اوضاع باعث می‌شود که هم مادر و هم جنین به سلامت به نقطه پایان که همان تولد نوزاد است برسند. در واقع در پریناتولوژی شرایط پیچیده بارداری به کمک متخصص این رشته مدیریت می‌شود. پریناتولوژیست‌ها با کمک روش‌ها و ابزارهایی مانند آزمایش خون، سونوگرافی و دیگر روش‌های تشخیصی سعی می‌کنند سلامت جنین و مادر را در این دوران پایش کنند و در صورت بروز کوچکترین مشکل آن را رفع نمایند. در صورت نیاز ممکن است برنامه درمانی و دارویی خاصی برای مادر در نظر گرفته شود تا با کمترین میزان مشکل زایمان انجام گیرد.

فوق تخصص پریناتولوژی کیست؟

در یک جمله می‌توان گفت فوق تخصص پریناتولوژی کسی است که بارداری‌ پرخطر را کنترل می‌کند. بعضی از مشکلات مانند فشار خون بالا، نقص‌های جنینی، مشکلات کروموزومی، عفونت‌ها و دیگر عوامل خطرآفرین بارداری را سخت کرده و ممکن است موجب آسیب رسیدن به مادر و جنین شود. یک پریناتولوژیست در دوره نه ماهه تمامی موارد را کنترل کرده و با پیگیری و درمان درست از بروز خطر و مشکلات جدی پیشگیری می‌کند. به طور کلی می‌توان گفت که متخصصین زنان و زایمان می‌توانند با گذراندن دوره پریناتولوژی، مدرک فوق تخصص خود را در این زمینه دریافت کنند.

پریناتولوژیست‌ها چه کارهایی انجام می‌دهند؟

پریناتولوژیست‌ها آزمایش و نظارت پیشرفته‌تری را نسبت به متخصص زنان و زایمان انجام می‌دهند که شامل موارد زیر است:

انجام سونوگرافی‌های بسیار دقیق

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که جزو وظایق یک پریناتولوژیست است، انجام سونوگرافی‌های دقیق برای بررسی تمام مواردی است که می‌تواند جنین و مادر را دچار مشکل کند. از سونوگرافی‌های معمولی دوره بارداری گرفته تا سونوگرافی شکم، سونوگرافی واژینال، سونوگرافی ان تی، سونوگرافی داپلر، سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی و غیره، تمامی این موارد می‌توانند اطلاعات دقیقی را از وضعیت جنین در اختیار پزشک متخصص قرار دهد.

انجام آزمایش ناتوانی‌های مادر زادی

بعضی از نقایص و مشکلات مادرزادی را می‌توان در دوره جنینی تشخیص داد. در واقع در طول دوره بارداری با انجام بعضی از انواع سونوگرافی، آمینوسنتز و یا حتی نمونه برداری می‌توان به نتایج دقیقی در مورد وجود و یا عدم وجود بعضی از این بیماری‌ها مانند مشکلات قلبی و عروقی جنین و یا حتی سندروم داون دست پیدا کرد.

بررسی های جنینی با نمونه برداری

یکی از آزمایش‌هایی که در دوره بارداری و در موارد خاص انجام می‌شود، تست نمونه برداری از پرزهای جفت است که با نام CVS نیز شناخته می‌شود. در این آزمایش احتمال وجود بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی مانند سندروم داون، سندروم ادواردز و سندورم پاتو بررسی می‌گردد.

در چه شرایطی باید به متخصص پریناتولوژی مراجعه کرد؟

در صورت نیاز به ویزیت توسط پریناتولوژیست، متخصص زنان و زایمان معمولا شما را به این پزشک معرفی می‌کند. هر زنی که دارای بارداری پرخطر است ممکن است به فوق تخصص پریناتالوژی مراجعه کند. برخی از عواملی که احتمال عوارض احتمالی بارداری را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن کمتر از 18 یا بیشتری از 35

• اضافه‌وزن در طول باردای یا قبل از بارداری

• بارداری از طریق آی وی اف

• عوارض بارداری قبلی یا مشکلات باروری

• دیابت

• فشار خون بالا

• بیماری قلبی

• آسم کنترل‌نشده

• سرطان

• بیماری‌های خود ایمنی (مانند لوپوس)

• اختلالات خونی

• مشکلات کلیوی

گاهی اوقات، شرایطی در دوران بارداری ایجاد می‌شود که ممکن است خطر بیشتری برای مادر و جنین ایجاد کند:

• بارداری دوقلو یا چندقلو.

• پره‌اکلامپسی، شروع ناگهانی فشار خون بالا در دوران بارداری.

• اکلامپسی، یک بیماری بسیار جدی که در صورت عدم درمان پره‌اکلامپسی ایجاد می‌شود.

• سندرم HELLP، یک عارضه نادر است که معمولا با فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی ایجاد می‌شود.

• دیابت بارداری، نوعی از دیابت است که فقط در دوران بارداری ظاهر می‌شود.

• جفت سرراهی ، جفتی است که دهانه رحم را به طور جزئی یا کامل می‌پوشاند.

• جدا شدن جفت، جفتی که زود از دیواره رحم جدا می‌شود.

• پارگی زودرس غشاها، هنگامی که مایع آمنیوتیک قبل از هفته 37 بارداری نشت می‌کند.

• عفونت‌ توکسوپلاسموز یا سیتومگالوویروس.

• اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس.

• زایمان زودرس که قبل از هفته 37 شروع می‌شود.

اگر هر یک از این شرایط در مورد شما صدق می‌کند، یک فوق تخصص پریناتالوژی می‌تواند به شما و سلامت نوزادتان کمک کند.

در طول ملاقات پریناتولوژی چه انتظاری باید داشته باشید؟

فوق تخصص پریناتالوژی در مورد سابقه پزشکی شما سئوال می‌کند و احتمالا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. بر اساس شرایط خاص شما، فوق تخصص پریناتالوژی ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را انجام دهد:

• سونوگرافی هدفمند، که نحوه رشد اندام‌های کودک را بررسی می‌کند.

• اکوکاردیوگرافی جنین ، که عکس‌هایی از قلب نوزاد می‌گیرد.

• آمنیوسنتز، نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک از رحم خارج می‌شود تا شرایط ژنتیکی و کروموزومی مشخص شود.

• نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) که مشابه آمنیوسنتز است با این تفاوت که در آن از نمونه کوچکی از سلول‌های جفت به جای مایع آمنیوتیک استفاده می‌شود.

• پزشک شما هر گونه آزمایش را زودتر با شما در میان می‌گذارد تا بدانید چرا باید آن را انجام دهید و قبل، حین و بعد از آن چه انتظاری باید داشته باشید.

تفاوت متخصص نازایی و پریناتولوژیست چیست؟

متخصص نازایی و پریناتولوژی هر دو مربوط به دوره بارداری هستند اما تفاوت‌های مهمی با هم دارند که این دو تخصص را از هم جدا می‌کند. مهم‌ترین تفاوت‌های آنها در زیر آمده است:

• متخصص نازایی به شناسایی و درمان مشکلات مربوط به نازایی می‌پردازد، اما فوق تخصص پریناتولوژی، متخصص در بارداری‌های پرخطر و مراقبت از جنین‌هایی است که دچار عوارض می‌شوند.

• متخصص نازایی با مراحل پیش از باردار شدن مادر درگیر است و سعی می‌کند موانع موجود بر سر راه باروری را رفع و مدیریت کند. 

• متخصص پریناتولوژی زمانی وارد میدان می‌شود که مادر درگیر بارداری پرخطر است و برای حل چالش‌ها و حتی بحران‌های پیش‌ آمده نیاز به مراقبت بیشتر و مدیریت اوضاع دارد.

• یک زن به کمک متخصص نازایی می‌تواند باردار شود، اما یک مادر با کمک پریناتولوژیست می‌تواند از شرایط دشوار به سلامت عبور کند و کودک خود را سالم به دنیا بیاورد.

آیا فوق تخصص پریناتالوژی نوزادان را به دنیا می‌آورد؟

این موضوع کاملا به شرایط بستگی دارد. برخی فوق تخصص‌های پریناتولوژی نوزادان را در بارداری‌های پرخطر به دنیا می‌آورند. برخی دیگر فقط مراقبت‌های قبل از زایمان را ارائه می‌دهند.
فوق تخصص‌های پریناتولوژی به طور خاص برای رسیدگی به بارداری‌های پرخطر آموزش دیده‌اند. بنابراین اگر پزشک شما را برای نظارت بیشتر به یکی از این فوق تخصص‌های پریناتولوژی ارجاع می‌دهد، بدانید که هم سلامتی شما، هم سلامتی نوزاد شما به یک فوق تخصص مجرب سپرده شده است.

چرا مراجعه به متخصص طب مادر و جنین اهمیت دارد؟

همانطور که می‌دانید گذراندن دوره 9 ماهه بارداری می‌تواند با چالش‌هایی برای مادر و جنین همراه باشد. یک زن پیش از بارداری و هنگامی که قصد باردار شدن پیدا کرد باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کند و در طول این دوره نیز تحت نظر او باشد. حال اگر به هر مشکل و یا مسئله غیر عادی برخورد نمود لازم است که نزد متخصص مربوط به بارداری‌های پر چالش یعنی پریناتولوژی برود تا هم سلامت خود و هم سلامت جنین را تحت نظر داشته باشد. متخصص طب مادر و جنین مراقبت‌های لازم در دوره بارداری را انجام می‌دهد تا نوزادی سالم به دنیا بیاد و سلامت مادر نیز به خطر نیوفتد.