خلق و خو در دوران بارداری، دلایل و درمان تغییرات آن

تغییرات خلق‌ و خو و نوسانات خلقی مادران در دوران بارداری مسئله‌ای شایع است و معمولاً دلیل اصلی آن تغییرات هورمونی‌ است که در دوران بارداری ایجاد می‌شود و بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد. هر فرد به شکل متفاوتی به این تغییرات واکنش نشان می‌دهد. برخی زنان باردار دچار غلیان احساسی خوب و بد می‌شوند و برخی دیگر بیشتر احساس افسردگی یا اضطراب می‌کنند. اکثر افراد معتقدند که تغییرات خلق‌وخو در هفته‌های شش تا ۱۰ بارداری به اوج خود می‌رسد، در سه ماهۀ دوم کاهش می‌یابد و در اواخر دوران بارداری دوباره بروز می‌کند. در این مطلب با دلایل تغییرات خلقی و راه‌های کنترل آن آشنا شوید.

دلایل تغییرات خلق‌وخو
دوران بارداری می‌تواند دورۀ پراسترس و طاقت‌فرسایی باشد. ممکن است از تصور بچه‌دار شدن هیجان‌زده باشید، اما همزمان در مورد این تصمیم خود دچار تردید شوید. شاید پرسش‌هایی نظیر اینها فکر شما را مشغول کند که آیا مادر خوبی خواهید شد، آیا فرزند شما سالم خواهد بود، آیا قادر به تأمین هزینه‌های نوزاد خود خواهید بود، آیا بچه‌دار شدن شما بر رابطۀ شما با همسر و دیگر فرزندان تأثیرگذار است، آیا قادر خواهید بود مثل گذشته به آنها توجه کنید.
حتی اگر همیشه بچه می‌خواسته‌اید، ممکن است گاهی نسبت به بچه‌دار شدن و آینده، احساس دوگانه‌ای پیدا کنید. با توجه به اینکه امروزه توقع از والدین بالا رفته و حتی سطح توقع‌ها پیش از تولد نوزاد نیز از آنها بسیار زیاد است، این مسئله کاملاً طبیعی است. شاید همواره از خود بپرسید که آیا تمام کتاب‌های لازم را در این مورد مطالعه کرده‌اید؟ آیا محصول‌های درستی را انتخاب کرده‌اید؟ آیا من به درستی قادر به پرورش فرزندم از لحاظ جسمی و روانی خواهم بود؟ در عین حال بدن شما در این دوران دچار تغییراتی می‌شود و ممکن است احساس کنید که دیگر زیبایی گذشته را برای خودتان یا از دید همسرتان ندارید.
شاید اضافه وزن یا چاق شدن که در دوران بارداری مسئله‌ای طبیعی است، باعث نگرانی شما شود و احساس کنید که نمی‌توانید همان اندازه که می‌خواهید یا قبلاً می‌توانستید با اطرافیان معاشرت کنید. در نهایت علائم بارداری نظیر سوزش معده، خستگی مفرط و تکرر ادرار به مشکلات شما اضافه می‌کند. عجیب نیست اگر حس می‌کنید که کنترل بدن و زندگی خود را از دست داده‌اید. تمامی این عوامل می‌تواند باعث شود تا شما طیف وسیعی از احساسات خوب و بد را تجربه کنید.

راه‌هایی برای کنترل تغییرات خلق‌وخو
تغییر شدید احساس و خلق‌وخو در این دوران کاملاً طبیعی است، بنابراین تلاش کنید تا در شرایط سخت و احساسی، ثبات شخصیت خود را حفظ و به موارد زیر عمل کنید:
مسائل را آسان بگیرید
با وسواس برای انجام تمام کارها، پیش از تولد نوزاد مقابله کنید. افکار وسواس‌گونه را کنار بگذارید؛ افکاری مثل رنگ‌آمیزی و طرح‌های اتاق کودک، مشخص کردن دقیق جای تمام وسایل در کمدها یا نگرانی از کارهای باقی‌ماندۀ قبل از مرخصی زایمان. خودتان را پیش از هر کاری در اولویت قرار دهید. پیش از اینکه بتوانید از فرزند خود مراقبت کنید باید بتوانید از خودتان مراقبت کنید.
ارتباط خود را با همسرتان بیشتر کنید
احساس خود را راحت و واضح با همسرتان در میان بگذارید. به او اطمینان دهید که هنوز او را بسیار دوست دارید. این اطمینان‌ها باعث می‌شود همسرتان از بدخلقی‌های شما دلخور نشود. با یکدیگر زمان بیشتری را بگذرانید و رابطۀ خود را محکم‌تر کنید، حتی در صورت امکان با یکدیگر به سفر بروید. تقویت رابطه، پیش از تولد فرزندتان باعث می‌شود پس از تولد او، همسرتان حمایت بیشتری از شما کند. همچنین رابطۀ خود را با دوستان و خانواده بیشتر کنید تا در دوران بارداری و پس از تولد فرزندتان، آنها حامی شما باشند.
سعی کنید به شما خوش بگذرد
همراه همسرتان، دوستان یا به تنهایی کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید. از لذت‌های سادۀ زندگی مثل پیاده‌روی، ماساژ گرفتن، رفتن به خرید، نوشتن یادداشت‌های روزانه، رفتن به تئاتر، کنسرت یا سینما استقبال کنید.
با یک نفر درددل کنید
دربارۀ نگرانی‌هایتان در مورد آینده با دوستان صمیمی خود صحبت کنید. حتی صحبت کردن دربارۀ نگرانی و مشکلات می‌تواند به از بین رفتن آنها یا پیدا کردن حداقل یک راه‌حل کمک کند. سعی کنید با همسرتان راحت و دور از کشمکش صحبت کنید؛ درحالی‌که احساس خود را نشان می‌دهید، به او نیز اجازۀ ابراز احساس‌هایش را بدهید.
استرس خود را کنترل کنید
به جای جمع کردن مشکلات روی هم، راهی برای برطرف کردن آنها بیابید. به اندازۀ کافی بخوابید، تغذیۀ مناسب داشته باشید، ورزش و تفریح کنید. عوامل استرس‌زا را در زندگی خود پیدا کنید و تا آنجا که در توان شماست تغییرشان دهید. کارهای غیرضروری را از برنامۀ روزانه کم کنید. اگر با وجود تمام این کارها هنوز هم دچار اضطراب هستید، با شرکت در کلاس‌های یوگای بارداری، مدیتیشن یا مشاوره با یک متخصص بر این مشکل غلبه کنید.
اگر تغییرات خلق‌وخوی شما طولانی‌تر از دو هفته شد و هنوز نشانه‌ای از بهبود شرایط ندیده‌اید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید و از او بخواهید تا شما را به یک مشاور ارجاع دهد. شاید شما یکی از زنان بارداری باشید که دچار افسردگی خفیف تا متوسط پس از زایمان می‌شوند. اگر همواره احساس عصبی یا مضطرب بودن می‌کنید، شاید به نوعی اختلال اضطراب دچار شده باشید.
در صورتی‌ که تغییرات خلق‌وخوی شما به دفعات و شدت بیشتری ادامه پیدا کرد، ممکن است به اختلال شخصیت دوقطبی مبتلا باشید؛ در این اختلال، فرد به صورت دوره‌ای دچار افسردگی یا هیجان‌های غیرقابل‌کنترل می‌شود. چنین عارضه‌هایی باید در دوران بارداری درمان شود. تحقیقات نشان می‌دهد که مشکلات روحی در صورت درمان نشدن می‌تواند بر سلامت جسمی جنین تأثیر بگذارد و خطر زایمان زودرس و افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد. مشاوره، روان‌درمانی یا درمان دارویی می‌تواند در بهبود چنین مشکلاتی مؤثر باشد و سلامت شما و فرزندتان را در دوران بارداری و پس از آن تضمین کند.