روش تشویق کودکان، شش راه عالی

جملات و کلمات تشویقی در زمانی که به درستی استفاده شوند می‌توانند تاثیرات مثبت قدرتمندی بر روی کودک داشته باشند. در این مطلب می‌خواهیم شما را با ۶ راه مواثر تشویق کودکان آشنا کنیم که تاثیرات منفی در آن‌ها وجود نداشته باشد.
تشویق کودکان اغلب در خانه و مدرسه صورت می‌گیرد. این تشویق‌ها اگر به درستی انجام شده باشند باعث خواهند شد تا کودک نسبت به تکرار مجدد کار خود انگیزه پیدا کند.
چه کودکتان دستاورد ورزشی یا درسی داشته باشد، عباراتی نظیر «آفرین»، «باریکلا» و «تو چقدر باهوشی!» جز عبارات تشویقی مرسومی هستند که در بین والدین و پرستاران کودکی که رابطه‌ای دوستانه و صمیمی با کودک دارند استفاده می‌شوند. ولی این جملات همیشه آن تاثیری که انتظارش را داریم را بر روی کودک نمی‌گذارند. در واقع گاهی اوقات می‌توانند حتی تاثیری منفی نیز داشته باشند.

مزایای تشویق کودکان
تشویق درست کودک می‌تواند:
اعتماد به نفس کودکان را افزایش دهد.
افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند زندگی شادتری داشته و از نظر روانی از سلامت بیشتری برخوردار هستند، در حالی که افرادی با اعتماد به نفس پایین معمولا به مشکلات روحی برخورد کرده یا حتی گاهی به افسردگی دچار می‌شوند.
انگیزه‌ی بیشتری برای دستاوردهای بزرگتر دارند.
پشت‌کار بهتری نسبت به دیگران دارند.

راه صحیح تشویق کودک چیست؟
زمانی که می‌گوییم تشویق کردن کودک بسیار کاربردی است، آیا این مساله به این معنا است که تشویق کردن باید با شدت زیاد انجام بگیرد؟ و آیا این کار باعث می‌شود که کودکتان به قدری انگیزه پیدا کند که دیگر هیچ جای نگرانی برای تلاش و سخت‌کوشی او در مدرسه و تحصیل نداشته باشید؟
در جواب این سوال‌ها باید بگوییم که تمام جملات تشویقی تاثیر برابری ندارند. اگر از جملات تشویقی به درستی استفاده نکنید، برخی از این تشویق‌ها می‌توانند حتی به کودک آسیب برسانند تا این که تاثیر مثبتی بر روی او بگذارند.
نکته‌ی مهمی که باید همیشه در نظر داشته باشید این است که کودک را چه زمانی و چگونه تشویق می‌کنید. در ادامه ۶ نکته برای تشویق موثر کودک آورده‌ایم که شما را به مطالعه‌ی آن‌ها دعوت می‌کنیم.
1. کودک خود را خالصانه و با رو راستی تشویق کنید
گاهی اوقات پیش می‌آید که از عمد برای افزایش اعتماد به نفس، انگیزه، تشویق یک رفتار خاص یا مراقبت از کودکان در مقابل احساسات شکننده دست به تشویق او می‌زنیم. با این حال اگر این تشویق‌ها به درستی، خالصانه و با رو راستی انجام نشود، تاثیر زیادی بر روی کودک نخواهد داشت.
اگر تشویق شما خالصانه نباشد، نه تنها تاثیری مثبتی نخواهد داشت، بلکه ممکن است تاثیری منفی نیز بر روی کودک بگذارد. برای مثال، تشویق‌هایی که از حقیقت دور باشند جز تشویق‌های ناخالصانه به حساب می‌آیند. زمانی که کودک به رفتاری که باعث تشویق او شده فکر می‌کند، این تشویق‌ها ارزش خود را از دست می‌دهند، چراکه کودک با خود فکر خواهد کرد که «حرفش درست نیست. کاری که کردم به اون خوبی هم نبود». این گونه تشویق‌ها ممکن است باعث شود که کودک در خود عیب جویی کند یا حتی از روی عمد دست به خرابکاری بزند تا این اختلاف نظر را از بین ببرد.
تشویق‌هایی که زیاد استفاده می‌شوند نیز ممکن است به عنوان تشویق‌های ناخالصانه به حساب بیایند، چراکه هر چه تشویق شما کلی‌تر باشد، احتمال این که با شرایط فعلی سازگار باشد کمتر خواهد بود. برای مثال زمانی که به کودک خود برای کاری که در این لحظه انجام داده است بگویید «فرشته»، کودک با خود فکر می‌کند که «من که فرشته نیستم. من مشق‌های دیشبم را ننوشتم».
همچنین اگر تشویق در سر جای خود انجام نشود یا با نیت گول زدن کودک به انجام کاری باشد نیز به عنوان تشویق‌های ناخالصانه به حساب می‌آید.
برای مثال:
تشویق غلط تشویق صحیح
تو یک نابغه‌ای که توانستی این مشکل را حل کنی! («من نابغه‌ام؟ من که فقط یک سوال را به درستی جواب دادم!» آفرین، به سوال آخر پاسخ خوبی دادی.
آفرین چه دختر خوبی! («به خاطر این که یک کیک تعارف کردم دختر خوبی هستم؟ پس دیشب که مشق‌هایم را ننوشتم چی؟» مرسی که بهم یک کیک دادی.
آفرین کارت خیلی خوب بود! مطمئنم دفعه بعد هم به همین خوبی خواهی بود.
جوابی که دادی خیلی خوب بود.
۲. مشخص و با توضیح کافی تشویق کنید
به جای این که تشویق‌های خود را خلاصه کنید، کودکان خود را با توضیحات کافی و مشخص تشویق کنید. هرچه تشویق شما مشخص‌تر باشد و از تشویق‌های کلی استفاده نکنید، تشویق شما خالصانه‌تر بوده و بهتر مورد قبول کودک قرار می‌گیرد.
به عملکرد مشخصی از کودک اشاره کنید و توضیح دهید که کدام رفتار او منجر به این نتایج خوب شده است. زمانی که به طور دقیق و با توضیحات او را تشویق می‌کنید، به او نشان خواهد داد که کاملا به رفتار او توجه کرده‌اید و واقعا اهمیت می‌دهید.
برای مثال:
تشویق غلط تشویق صحیح
ایول! از روشی که بر اساس رنگ‌های توپ‌ها انتخاب کردی خوشم آمد.
آفرین! جوابی که واسه اون سوال دادی عالی بود!
3. تلاش و عملکرد کودک را تشویق کنید و نه مهارت او را
یکی از دلایلی که انسان‌ها باهوش‌ترین حیوانات روی زمین هستند این است که دوست دارند دلایل و تاثیرهای یک اتفاق را یاد گرفته و بفهمند. نظریه انتساب می‌گوید که دلیلی که انسان‌ها به یک اتفاق واکنش نشان می‌دهند، بر روی نحوه‌ی تفکر و واکنش آن‌ها به حوادث آینده تاثیر می‌گذارد.
زمانی که یک کودک بابت تلاشی که برای انجام یک کار کرده است مورد تشویق قرار می‌گیرد، یاد خواهد گرفت که موفقیت را باید به تلاش‌های خودش نسبت دهد. تلاش در واقع کیفیتی است که ما قدرت کنترل و بهبود آن را از طریق سخت‌کوشی و تمرین داریم. کودکی که این گونه مورد تشویق قرار بگیرد به جای این که به دنبال نتایج باشد، به دنبال بهبود مهارت‌های خود خواهد رفت.
زمانی که کودک تشویق به بهبود مهارت خود شود، به یک ذهنیت رشد دست خواهد یافت که باعث می‌شود کودک به تمرین و بهبود مهارت باور پیدا کند. این نوع ذهنیت می‌تواند منجر به افزایش انگیزه‌ی ذاتی کودک، سخت‌کاری و لدت بردن از تلاش‌هایش شود. زمانی که این کودکان در کاری شکست بخورند، باور خواهند داشت که دلیل شکستشان این بوده است که به اندازه‌ی کافی تلاش نکرده‌اند. در نتیجه انگیزه‌ای خواهند داشت تا مجددا تلاش کرده و عملکرد خود را بهتر کنند.
در طرفی دیگر، زمانی که کودک را به خاطر مهارت‌هایش تشویق کنید، آن کودک موفقیت را به مهارت‌هایش نسبت خواهد داد و نه به تلاش‌هایش. این تشویق‌ها هم باعث می‌شوند تا کودکان تلاش خود را بیشتر کنند. در ظاهر این تشویق‌ها نیز می‌توانند انگیزه‌ی کودک را افزایش دهند، ولی زمانی که این کودکان با شکست روبه‌رو می‌شوند، زودتر تسلیم شده و دست از کار خود می‌کشند.
تشویق مهارت باعث می‌شود که فرد تصور کند که موفقیت او در آن زمان به علت مهارت‌هایش بوده است. در نتیجه زمانی که این کودک در جایی شکست بخورد، به این نتیجه خواهد رسید که مهارت‌هایش کافی نیستند. کودکی که چنین ذهنیتی را داشته باشد، در زمان سختی‌ها به سادگی تسلیم خواهد شد و دیگر به تلاش ادامه نخواهد داد. افرادی که نتوانند پس از شکست به تلاش خود ادامه دهند، پشت کاری که برای موفقیت در زندگی نیاز است را نخواهند داشت.
5 سوالی که پیش از تنها گذاشتن کودک در خانه باید پاسخ دهید.
با توجه به این نکات، تشویق مهارت مستقیما بر روی انگیزه‌ی کودک تاثیر می‌گذارد، ولی در بلند مدت هزینه‌ای در بر خواهد داشت و در زمانی که شرایط سخت‌تر باشند یا فرد با شکست روبه‌رو شود، تاثیری مخرب بر روی او خواهد گذاشت.
البته تفاوت بین مهارت و تلاش تنها عنصر موثر در این تشویق‌ها نیست. شاخص‌های دیگری نظیر سن کودک و مفهوم تشویق شما در این امر موثر هستند. برای مثال باید دید که آیا کودک به سنی رسیده است که بتواند تفاوت بین تلاش و مهارت را تشخیص دهد؟ یا آیا تشویق شما بعد از اتفاقی دیگر صورت گرفته است که ممکن است معنای آن را تغییر دهد؟
برای دوری از این مسائل، والدین می‌توانند فرایند را تشویق کنند که خود نیز نوعی دیگر از تشویق است که به تلاش ربط دارد. فرایند نه تنها شامل تلاش می‌شود، بلکه به نکات دیگری نظری استراتژی، نحوه تفکر، تمرکز و موارد دیگر نیز مربوط است.