شیر ندادن به نوزاد، چه عواقبی دارد؟

زیبا محمدی، کارشناس کودکان مرکز بهداشت بجنورد با اشاره به اینکه تغذیه با شیرمادر برای سلامت مادر و هم شیرخوار مفید است، اظهار کرد: شیرمادر علاوه بر آنکه یک غذای زنده، تازه و حاوی مواد مغذی است، آنتی اکسیدان های فراوان، مواد ضد میکربی،پره بیوتیک ،پروبیوتیک و مواد تقویت کننده سیستم ایمنی را داراست.
وی ادامه داد: با توجه به اهمیت تغذیه با شیرمادر و حفظ و تداوم شیردهی؛ آموزش به مادران و آمادگی برای تغذیه با شیرمادر در دوران بارداری امری مهم است و نباید تصور کنیم که مادران به عنوان یک عمل طبیعی می تواند بدون آمادگی یا حمایت از عهده آن برآیند.
این کارشناس کودکان مهمترین راه های حفظ و تداوم شیردهی را عنوان کرد و گفت: مکیدن مکرّر و صحیح پستان توسط شیرخوار یکی از مهمترین عوامل در افزایش شیرمادر است، اگر شیر ترشح شده در پستان ها مرتباً تخلیه نشود، به تدریج تولید و ترشح شیر کاهش یافته و سپس متوقف می شود.
این مقام مسئول وضعیت درست شیردادن و گرفتن درست پستان را از دیگر عوامل تداوم در شیردهی دانست و ادامه داد: به طوری که بیش از 90 درصد مشکلات شیردهی؛ ناشی از رعایت نکردن این دو عامل مهم است و با انجام دادن صحیح این عمل می توان از بروز احتقان و درد پستان، ترک خوردن نوک پستان، ماستیت و آبسۀ پستان جلوگیری کرد.
وی به عدم استفاده از بطری(شیشه شیر) و پستانک و شیرمصنوعی تاکید کرد و ادامه داد: اختلال در تغذیه با شیرمادر، محرومیت از رابطه عاطفی با مادر، خطرآلودگی و فاسد بون، خطر ابتلا به بیماری های تنفسی و گوارشی و...، ابتلا به چاقی، بیماریهای قلبی عروقی و دیابت در بزرگسالی از جمله عواملی است که توصیه می شود شیر مادر از تغذیه کودک حذف نشود.

رشد دندانی نامناسب نتیجه استفاده از پستانک و شیشه شیر
محمدی بیان داشت: استفاده از شیشه شیر و پستانک باعث اختلال در پستان گرفتن، قطع زودرس تغذیه با شیرمادر، رشد دندانی نامناسب، اثرات سوئ بر تکامل اجتماعی و تکلم کودک دارد و توصیه نمی شود.
این کارشناس کودکان خاطر نشان کرد: اگر زمان شیرخوردن در ماه های اول هربار از حدود 10 دقیقه کوتاه تر باشد ممکن است نشانه عدم دریافت کافی شیر توسط شیرخوار باشد، در نتیجه با خالی نشدن کامل شیر از پستان ، تحریک تولید شیر نیز کاهش می یابد.
وی ادامه داد: همچنین اگر زمان شیر خوردن، عموماً طولانی تر از ۵۰ دقیقه باشد ممکن است نشانۀ دریافت ناکافی شیر به علت مکیدن های غیر مؤثر ( غیر تغذیه ای) یا به علت تولید کم شیر باشد که نهایتاً شیرخوار وقت بیشتری را در زیر پستان می گذراند.
این مقام مسئول یادآور شد: باید این مسأله را در نظر گرفت که خصوصیات فردی نوزادان در گرفتن پستان مادر و نحوه و مدت شیرخوردن متفاوت است و رفتارهای تغذیه ای شیرخواران در این زمینه به پنج دسته شیرخوار هیجانی، شیرخوار عجول، شیرخوار سخت، شیرخوار وسواسی و شیرخوار تنبل تبدیل می شود و مادر باید تشخیص دهد کودکش در کدام گروه از شیرخوران از نظر رفتارهای تغذیه ای قرار می گیرد.
محمدی اضافه کرد: در شرایط مختلفی از قبیل جدایی مادر و شیرخوار مثل مادر شاغل، نوزاد بستری که نتواند مستقیم از پستان شیر بخورد و یا احتقان پستان و به منظور افزایش تولید شیر، مادر باید شیرش را بدوشد، و تمام مادران اعم از شاغل یا خانه دار روش صحیح دوشیدن شیر را بدانند.
وی عنوان کرد: مادران شاغل از دو الی سه ماه قبل از شروع به کار می توانند شیر خود را دوشیده و در فریزر(فریزرهای جدا از یخچال) ذخیره کنند. مادران خانه دار نیز اگر به دلایلی قرار باشد چند ساعت در خانه نباشند، می توانند شیرشان را از قبل دوشیده و برای تغذیه شیرخوار نگهداری کنند.

ایجاد اعتماد به نفس در مادر از ثمرات مهم شیردهی
محمدی ایجاد آرامش خاطر و اعتماد به نفس در مادر را از عوامل مهم شیردهی بیان کرد و گفت: این در حالی است که، نگرانی و اضطراب می تواند در کاهش جاری شدن شیر یا به اصطلاح رگ نکردن پستان بسیار مؤثر باشد.
این کارشناس کودکان مرکز بهداشت بجنورد افزود: از مهمترین عواملی که ممکن است در روزهای اول تولد نوزاد، باعث نگرانی مادر شود، تصور کم بودن حجم شیر است، در حالیکه این مقدار به اندازه ای است که نیاز نوزاد را برطرف کند و متناسب با حجم معدۀ او است و دلیل کمبود شیر مادر نیست و بتدریج که نوزاد به دفعات بیشتر و مکرّر پستان را می مکد، بر حجم شیر هم افزوده می شود و نیازهای بعدیِ او را تأمین می کند .
محمدی خاطر نشان کرد: بدیهی است تلاش دولت، مؤسسات حمایتی و بیمه ها از نظر فراهم کردن اطمینان خاطر و تأمین اقتصادی و شغلی مادر و خانواده در تداوم شیردهی مادران نقش بسزایی دارند.
وی ادامه داد: همچنین حمایت همه جانبۀ اعضای خانواده ( کمک در کارهای منزل، تشویق مادر به شیردهی و ...) بویژه حمایت توسط همسر باعث احساس شادی و سلامت مادر شده و در موفقیت شیردهی مؤثر است.

دوری کردی از رژیم گرفتن و کم خوری در دوران شیردهی
محمدی گفت: در دوران شیردهی مادر باید از خستگی مفرط پرهیز کند و از خواب و استراحت کافی برخوردار باشد، ضمن انجام فعالیت جسمی مناسب، به تغذیۀ خود نیز توجه کند و از کم خوردن، رژیم گرفتن و کاهش غیرعادی وزن دوری کند.
این مقام مسئول عنوان داشت: مادر در دوران شیردهی احتیاج به کالری(انرژی) بیشتری برای ساختن شیر مورد نیاز کودک دارد که این انرژی باید از طریق غذاهای کافی و متنوع تأمین شود ،توجه شود که نوشیدن بیش از حد مایعات و چای، تولید شیر را بیشتر نمی کند بلکه مایعات به اندازه نیاز طبیعی مادر مصرف شود و چایی نیز به خصوص چای پررنگ اگر زیاد خورده شود نه تنها شیر را زیاد نمی کند بلکه به علت وجود کافئین، باعث بیقراری کودک می شود.
وی علایم گرسنگی در کودک شیرخوار به دو دسته گرسنگی زودرس و گرسنگی دیررس بیان کرد و ادامه داد: حرکات دهان و جستجوی پستان، مکیدن و لیس زدن لب و انگشت، نق زدن و صداهای ظریف،بیرون آوردن زبان یا بردن هر چیزی به دهان ، حرکات سریع چشمی حتی قبل از اینکه چشمهایش را باز کند، علایم گرسنگی زودرس هستند.
محمدی افزود: در مقابل علایم گرسنگی دیررس شامل گریه، جیغ زدن و کمانه کردن(سرش را به جلو و عقب می برد)،اخم کردن، است که در این مورد مهم است اجازه ندهید گرسنگی شیرخوار به این مرحله برسد.
این کارشناس کودک ادامه داد: توقف صدای بلع، توقف بیشتر بین دفعات مکیدن،رفع نشانه های گرسنگی ،افزایش مکیدنهای غیر تغذیه ای پستان، رها کردن پستان و ریلاکس شدن(شل شدن) و به خواب رفتن از علائم سیری نوزاد به شمار می رود.
وی در انتها گفت: توصیه می شود که در صورت وجود هرگونه مشکل در شیردهی در اسرع وقت جهت بررسی به مراکز خدمات جامع سلامت،پایگاه بهداشت، خانه بهداشت ،بیمارستانهای دوستدار کودک، مشاورین شیردهی و ... مراجعه کنید.