علت واریکوسل در مردان، درمان به چه شکل است؟

واریکوسل به بزرگ شدن و پیچ خوردگی سیاهرگ‌های کیسه بیضه (اسکروتوم) گفته می‌شود. واریکوسل شبیه یک رگ واریسی است که ممکن است در پای خود مشاهده کنید. واریکوسل شایعترین علت تولید کم اسپرم و کاهش کیفیت اسپرم است که می‌تواند باعث ناباروری شود. با این حال، واریکوسل‌ همیشه بر تولید اسپرم تاثیر نمی‌گذارد. واریکوسل همچنین می تواند باعث کوچک شدن بیضه‌ها شود. بیشتر واریکوسل‌ها در طول زمان پیشروی می‌کنند. خوشبختانه، اغلب واریکوسل‌ها به آسانی تشخیص داده می‌شوند و بسیاری از آن‌ها نیز به درمان نیاز ندارند. اگر واریکوسل باعث ایجاد علائم شوند، اغلب می‌تواند با جراحی ترمیم شود.
در واقع سیستم تولید مثل مردانه تولید، ذخیره و حرکت اسپرم را بر عهده دارد. اسکروتوم، کیسه‌ای است که بیضه ها را در خود نگه می‌دارد.اسپرم و هورمون تستوسترون در بیضه‌ها ساخته می‌شوند. اسپرم در حالی که از طریق یک لوله‌ی پیچ خورده (اپیدیدیم) که در پشت هر بیضه قرار دارد حرکت می‌کند نیز بالغ می‌شود. اسپرم‌ها در مجرای اپیدیدیم حرکت کرده و از طریق مجرای وازدفران به پروستات منتقل می‌شود. هنگام انزال، مایع منی با اسپرم در پروستات ترکیب می‌شود و هنگام انزال خارج می‌شود. مایع منی از طریق مجرای ادرار حرکت کرده و از انتهای آلت تناسلی فرد خارج می‌شود. طناب اسپرماتیک حاوی مجرای وازدفران و شریان بیضه است که خون را به بیضه‌ها می‌رسانند. همچنین شبکه‌های پامپینی فرم، که در واقع گروهی از سیاهرگ‌های متصل شده هستند که خون را از بیضه‌ها تخلیه می‌کنند. شبکه‌های پامپینی فرم قبل از ورود به بیضه‌ها خون را در شریان بیضه سرد می‌کنند. این کار کمک می‌کند تا دمای مورد نیاز برای ساخت اسپرم را فراهم کند.
واریکوسل هنگامی رخ می‌دهد که شبکه سیاهرگی پامپینی فرم، بزرگ می‌شوند. این رگ‌ها مانند رگ‌های واریسی در پا هستند. واریکوسل در دوران بلوغ ایجاد می‌شود و می‌تواند بزرگتر شود و در طول زمان قابل تشخیص شود. واریکوسل غالبا در سمت چپ رایج‌تر است و به این دلیل است که آناتومی بیضه های مرد در هر دو طرف یکسان نیست. واریکوسل می تواند در هر دو طرف به صورت هم‌زمان نیز ایجاد شود، اما نادر است. حدود ۱۰ تا ۱۵ مردان در طول زندگی خود دچار واریکوسل می‌شوند. گاهی اوقات واریکوسل هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و بی‌ضرر است. اغلب واریکوسل‌ها می‌توانند درد یا مشکلات باروری ایجاد کنند یا به تدریج باعث کوچکتر شدن بیضه‌ها شوند.

علائم واریکوسل
اغلب مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی ندارند و به ندرت واریکوسل ممکن است باعث ایجاد درد شود. درد در واریکوسل ممکن است به صورت‌های زیر باشد:
- درد ممکن است متفاوت بوده از درد تیز تا درد مبهم و خسته کننده
- دردی که با ایستادن یا اعمال سنگین فیزیکی، به خصوص در طول دوره‌های طولانی، افزایش می‌یابد.
- دردی که در طول روز بدتر می‌شود.
- دردی که با دراز کشیدن بهتر می‌شود.
- با گذشت زمان، واریکوسل ممکن است بزرگتر و قابل توجه تر شود.
- واریکوسل ممکن است باعث ایجاد یک بیضه متورم شود، و اغلب همیشه در سمت چپ دیده می شود.
- همچنین واریکوسل می‌تواند موجب ناباروری و رشد آهسته بیضه چپ در دوران بلوغ نیز شود.

علل واریکوسل چیست؟
علت دقیق واریکوسل مشخص نیست. با این حال، بسیاری از محققان بر این باورند که واریکوسل زمانی شکل می‌گیرد که دریچه‌های داخل سیاهرگ‌های طناب اسپرماتیک(طناب اسپرماتیک خون را به بیضه‌های شما منتقل می‌کند) از جریان خون به درستی جلوگیری می‌کنند و این امر باعث می شود خون در سیاهرگ‌ها تجمع یابد و متسع شوند و سبب آسیب به بیضه و کاهش میزان باروری شوند. همچنین به ندرت، غدد لنفاوی متورم یا سایر توده‌های غیر طبیعی در پشت شکم جریان خون را مسدود می‌کنند که به دنبال آن می‌تواند منجر به تورم ناگهانی سیاهرگ‌های اسکروتال(کیسه بیضه) شود که اغلب دردناک است. واریکوسل اغلب در دوران بلوغ شکل می‌گیرد. و معمولا در سمت چپ رخ می‌دهد، که احتمالا به دلیل موقعیت ورید بیضه چپ است.

عوامل خطر در واریکوسل
به نظر می‌رسد هیچ عامل خطر قابل توجهی برای ایجاد واریکوسل وجود ندارد.

عوارض جانبی
واریکوسل ممکن است باعث هر کدام از عوارض زیر شود:
چروکیدگی بیضه آسیب دیده (آتروفی)
بخش عمده‌ای از بیضه حاوی لوله‌های تولید کننده اسپرم است. هنگامی که این لوله‌ها آسیب ببینند، بیضه چروکیده و نرم می‌شود. گرچه علت دقیق کوچک شدن بیضه‌ها مشخص نیست اما درست کارنکردن دریچه ی سیاهرگ‌ها باعث می‌شود خون در رگ‌ها جمع شود و منجر به افزایش فشار داخل ورید و قرار گرفتن در معرض سموم موجود در خون شود که ممکن است باعث آسیب به بیضه‌ها شود.
ناباروری
واریکوسل ممکن است دمای بیضه یا اطراف آن را بیش از حد بالا نگه دارد، که بر تشکیل اسپرم، حرکت و عملکرد آن تأثیر می‌گذارد.

تشخیص واریکوسل
معاینه‌ی فیزیکی: واریکوسل از طریق معاینه اسکروتوم توسط خود فرد یا معاینه توسط پزشک به طور معمول تشخیص داده می‌شود. اگر به اندازه کافی بزرگ باشد، پزشک شما قادر خواهد بود تا آن را لمس کند. با این حال اگر واریکوسل شما کوچکتر باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد، در حالی که ایستاده‌اید، یک نفس عمیق بکشید و نفس خود را تا زمانی که می‌توانید نگه دارید. این روش که به عنوان مانور والسالوا شناخته می‌شود به پزشک کمک می‌کند تا بزرگ شدن غیر طبیعی سیاهرگ‌ها را تشخیص دهد.
سونوگرافی
اگر معاینه فیزیکی بی نتیجه باشد، ممکن است پزشک شما سونوگرافی بیضه را توصیه کند. این تست با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارهای داخل بدن شما مورد استفاده قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که علت دیگری برای علائم شما وجود ندارد. علائم واریکوسل در سونوگرافی، سیاهرگ‌هایی با قطر بیشتر از ۳ میلی متر و جریان خون غیر طبیعی در طی مانور والسالوا است. سونوگرافی همچنین می‌تواند اندازه بیضه‌ها را نشان دهد. همه ی اینها برای تصمیم گیری درمورد درمان پسران در سن بلوغ مفید است. با این حال اگر در طول معاینه فیزیکی مشکلی احساس نشود ممکن است سونوگرافی مورد نیاز نباشد. در مواردی خاص، ممکن است تصویربرداری بیشتر برای جلوگیری از علل دیگر واریکوسل، مانند تومور فشار دهنده ورید اسپرماتیک، توصیه شود.

درمان واریکوسل چیست؟
اغلب واریکوسل ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل می‌توانند بدون هیچگونه درمانی، صاحب فرزند شوند. با این حال، درمان در موارد زیر توصیه می‌شود:
- اگر واریکوسل باعث ایجاد درد شود.
- اگر واریکوسل باعث آتروفی بیضه(کوچک شدن بیضه) شود.
- مشکلات باروری
- اگر بیضه چپ آهسته تر از بیضه سمت راست رشد کند زیرا به نظر می‌رسد پسرانی که بیضه چپ کوچکتر دارند خطر ابتلا به مشکلات باروری زمانی که بزرگتر می‌شوند، افزایش می‌یابد.
به صورت کلی درمان واریکوسل شامل موارد زیر است:
به صورت کلی هدف از درمان بستن یا برداشتن ورید‌های آسیب دیده ای که خونرسانی طناب اسپرماتیک را بر عهده دارند است. در موارد ناباروری مردان، درمان واریکوسل ممکن است ناباروری را بهبود بخشد یا درمان کند یا اگر تکنیک‌هایی مانند لقاح مصنوعی (IVF) مورد استفاده قرار می‌گیرد کیفیت اسپرم را بهبود بخشد. معیارهای واضح برای ترمیم واریکوسل در دوران بلوغ شامل آتروفی پیشرفته بیضه، درد یا نتایج غیر طبیعی تجزیه و تحلیل مایع منی است. گرچه درمان واریکوسل به طور کلی کیفیت اسپرم را بهبود می‌بخشد، با این حال مشخص نیست که آیا واریکوسل درمان نشده منجر به بدتر شدن کیفیت اسپرم در طول زمان می‌شود یا خیر.
در نظر داششته باشید هیچ دارویی برای درمان و یا جلوگیری از واریکوسل وجود ندارد. اما مسکن‌هایی (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن) ممکن است برای کاهش درد بیمار کمک کننده باشد.
به صورت کلی درمان واریکوسل شامل موارد زیر است:
Embolization (مسدود کردن سیاهرگ ها): نیز یک گزینه درمان غیر جراحی است.
در صورت نیاز به درمان، جراحی درمان اصلی است:
جراحی باز
این درمان معمولا به صورت سرپایی با استفاده از بیهوشی عمومی یا موضعی انجام میشود. معمولا جراح از طریق کشاله ران وارد می‌شود اما می‌تواند با برشی در شکم یا زیر کشاله ران نیز انجام شود.
پیشرفت در درمان واریکوسل منجر به کاهش عوارض پس از جراحی شده است. یک مورد آن، استفاده از میکروسکوپ جراحی است که جراح را قادر می‌سازد تا در طول جراحی، اطراف عمل جراحی را بهتر ببیند. مورد دیگر استفاده از سونوگرافی داپلر است که به جراحی کمک می‌کند. در طی جراحی باز بعد از دو روز ممکن است بتوانید به فعالیت های معمول و روزانه خود بازگردید. همچنین ممکن است پس از دو هفته، فعالیت‌های شدیدتر مانند ورزش کردن را دوباره از سر بگیرید.
درد در این نوع جراحی معمولا خفیف است اما ممکن است چند روز تا چند هفته با فرد همراه باشد. پزشک ممکن است داروهای مسکن را برای مدتی پس از جراحی برایتان تجویز کند. پس از این مدت، نیز در صورت داشتن درد، مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را می‌توانید مصرف کنید. همچنین پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای مدتی رابطه جنسی نداشته باشید. و از آن جایی که برای رشد اسپرم جدید حدود سه ماه زمان لازم است چند ماه پس از جراحی، بهبودی در کیفیت اسپرم با بررسی مایع منی می‌توان مشاهده کرد. جراحی باز دارای بالاترین میزان موفقیت درمان، در مقایسه با سایر روش‌های جراحی است.
جراحی لاپاروسکوپی
پزشک جراح یک شکاف کوچک بر روی شکم شما ایجاد می‌کند و از طریق این برش برای مشاهده و ترمیم واریکوسل، ابزارهای جراحی و دوربین‌های مخصوص را وارد می‌کند. این روش نیاز به بیهوشی عمومی دارد.
آمبولیزاسیون از راه پوست
این روش نیز با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. رادیولوژیست یک لوله را از طریق وریدی در کشاله ران یا گردن شما وارد کرده که می‌تواند از طریق آن ابزارهایی را عبور دهد. پزشک با کمک اشعه x، سیاهرگ‌های بزرگ شده بر روی مانیتوررا مشاهده کرده و کویل یا مواد محلول دیگر را در سیاهرگ آزاد می‌کند و از این طریق سیاهرگ را مسدود می‌کند. این روش مانند جراحی به طور گسترده ای استفاده نمی‌شود. مشکلاتی که به دنبال این روش دیده می‌شود شامل عود واریکوسل، حرکت لخته یا کویل و عفونت است.

عوارض درمانی واریکوسل
درمان واریکوسل با خطرات نسبتا کمی همراه است که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ایجاد مایع در اطراف بیضه ها (هیدروسل)
- عود واریکوسل
- عفونت
- آسیب به یک شریان

چه موقع برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟
از آنجا که واریکوسل معمولا علامتی ایجاد نمی‌کند، اغلب نیازی به درمان ندارد. واریکوسل ممکن است در طول ارزیابی‌های باروری یا یک معاینه فیزیکی معمول تشخیص داده شود.
با این حال، اگر درد و تورم در کیسه بیضه را تجربه کردید یا یک توده را در محل کیسه بیضه خود لمس کردید یا متوجه شدید که کیسه های بیضه شما اندازه‌های متفاوتی دارند، یا دچار مشکلات باروری هستید، با دکتر اورولوژی مشورت کنید. برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد توده در بیضه یا درد بیضه شوند که بعضی از آن‌ها نیاز به درمان فوری دارند.