همانند سازی کودک با والدین، یعنی چه؟

سن ۳ تا ۶ سالگی از مهم ترین سنین در رشد فرزند ماست. در این سن کودک برای اولین بار متوجه تفاوتهای جنسیتی شده و شروع به آموختن قوانین و نقش پذیری می کند.

تقلید ، همانند سازی و الگو پذیری چیست؟
تقلید صرفا تکرار یک رفتار خاص می باشد اما در همانند سازی علاوه بر اینکه یک رفتار خاص صورت می گیرد ؛کودک با والدین یا کسی که مورد توجه اوست ،ارتباط عاطفی عمیق برقرار می کند.
اما الگوپذیری یعنی انطباق رفتار کودک با رفتار فردی دیگر که به عنوان الگو مطرح است و دلیلی ندارد که حتما با او رابطه عمیق عاطفی برقرار کند.

از چه سنی تقلید ، همانند سازی و الگوپذیری آغاز می شود؟
کودک در سن ۱ تا ۳ سالگی بیشتر از والدین یا شخصیت های کارتونی تقلید کرده اما در سن ۴ تا ۶ سالگی، شروع به همانند سازی با والدین یا مراقبین می کند و همچنین پس از ۶ سالگی به دلیل اینکه وارد مدرسه می شود ، این توانایی را خواهد داشت تا الگو برداری کند.

در همانند سازی چه رخ می دهد و کودک چگونه می آموزد؟
کودک در فرآیند همانند سازی ،الگوهای رفتاری نظیر راه رفتن ، صحبت کردن ، لباس پوشیدن و... که شباهت به رفتار والدین خود دارد را در جریان رشد می آموزد.
این روند رشد با یادگیری مشاهده ای صورت می پذیرد. کودکان به دلیل اینکه به طور مداوم مشغول مشاهده رفتارهای ما در هر لحظه هستند،این رفتارها را از خود ما می آموزند.
بندورا که نظریه یادگیری مشاهده ای را مطرح کرده می گوید «فرزندان ما آن‌گونه که می‌خواهیم نمی‌شوند بلکه آن گونه که عمل می‌کنیم می‌شوند.»
فرزندان ما آن‌گونه که می‌خواهیم نمی‌شوند بلکه آن گونه که عمل می‌کنیم می‌شوند.

چرا کودک همانند سازی می کند؟
کودک فکر می کند با همانند سازی با الگو می تواند جایگاه او را داشته باشد بنابراین می خواهد خود را شبیه کسی کند که دوستش دارد. مثلا اگر ببیند پدرش در حال خواندن روزنامه یا سیگار کشیدن است ،تمایل دارد که ژست او را تقلید کند.
تشویق یا تنبیه ؟! مساله این است...
تشویق یا تنبیه ؟! مساله این است...
پدر و مادرها برای تربیت فرزند از تشویق ها و یا تنبیه ها استفاده نمی کنند. خیلی از آنها نمی دانند چطور تشویق کنند یا تنبیه کنند تا به عزت نف…
پسران، مردانگی را در جریان زندگی از پدرانی کسب می کنند که حرکات و رفتار مردانه دارند و می توانند الگوی خوبی برای فرزندشان باشند.
پدر از دیدگاه پسر ، نقش قهرمان را دارد و می تواند او را از همه تهدیدات بیرونی و ترسهای درونی محافظت کند.
پدر در برخوردهای صمیمانه اش با پسر خود به او نشان می دهد که معنا و مفهوم مرد در خانواده و جامعه چیست.

در چه زمانهایی پسر با پدر همانند سازی نمی کند؟
اگر پدر به دلایلی نظیر فوت ، جدایی والدین، اشتغال به کار دور از خانه به طور فیزیکی از خانه به دور باشد یا به دلیل بیماری روانی یا اعتیاد به الکل و مواد مخدر حضور عاطفی و معنوی در خانه نداشته باشد ؛ پسر به طور ناخودآگاه با مادر همانند سازی کرده و خصوصیات زنانه پیدا می کند.
در خانواده هایی که پدر نقش رئیس خانواده را ندارد پسر به ندرت می تواند با ویژگیهای مردانه همانند سازی کند در نتیجه تبدیل به یک پسر بسیار مهربان اما سست اراده می شود.
ویژگیهای پسری که با پدرش به طور طبیعی همانند سازی کرده است:
۱. پوشش و ظاهری پسرانه دارد.
۲. استقلال فردی دارد و کارهای شخصی اش را خود انجام می دهد.
۳. تمایل دارد بیشتر اوقات خود را با پسرها باشد.
۴. به راحتی دوست پیدا می کند و با بچه ها بازی می کند.
۵. محارم یعنی مادر ،خواهر ، خاله و عمه را می شناسد.
۶. تمایل به انجام بازیهای پسرانه مثل فوتبال ، ماشین بازی و ...دارد.
۷. از اینکه با او مثل دخترها برخورد شود ، عصبانی می شود.

ویژگیهای پسری که با پدرش همانند سازی نکرده است
۱. آنها از جنسیت خود ناراضی اند.
۲. در همانند سازی با نقش خود دچار سرگردانی شده که بعدها موجب گمگشتگی در همانند سازی اجتماعی نیز می شود.
۳. آنها در بزرگسالی جذب زنانی می شوند که مثل مادرشان می باشد.
۴. کارهای جدی و مسئولانه را دوست ندارند وآنها را ناتمام باقی می گذارند.
۵. آنها همیشه کودک می مانند و هیچ گاه بالغ نمی شوند.
۶. حمایتگر از زنان نیستند و چه بسا زن را فدای مادرشان می کنند.
مواردی که والدین در تربیت پسر ۳ تا ۶ ساله می بایست توجه داشته باشند:
۱. از به کار بردن اسامی زنانه خودداری کنند.
۲. از پوشش لباس زنانه یا تنگ بر فرزند پسر اجتناب کنند.
۳. از بلند کردن موهای پسر یا آرایش صورت او اجتناب کنند.
۴. از پسر خود انتظار نداشته باشند مثل دخترها نظافت را رعایت کند.
۵. پسر می بایست قاطع و محکم باشد و بتواند حق خود را بگیرد ؛بنابراین در مشاجرات و بازیهای پسرانه تا جایی که آسیب به خود یا دیگری نمی رساند ،دخالت نکنند.
۶. اگر پسرشان تلاش می کند تا حرکات و گفتار پدرش را تقلید کند ،او را به سخره نگیرند و اگر ژستها را به گونه ای انجام داد که مد نظرشان است ،حتما این رفتار او را با تشویق تقویت کنند.
۷. اگر پدر در خانه حضور فیزیکی یا معنوی نداشت نقش دایی،عمو و یا پدربزرگ را درصورت داشتن صلاحیت ،پررنگ کرده و مجال معاشرت بیشتر پسرشان را با آنها فراهم کنند.

همانند سازی دختر با مادر
در سن ۳ تا ۶ سالگی ، دخترها به طور طبیعی به مادرشان گرایش دارند اما گاها به دلیل توجه بیش از حد پدر به فرزند دختر می تواند اختلال در روند همانند سازی دختر با مادر ایجاد شود.

مادری که نقش مادری را در خانواده، به خوبی انجام می دهد و عاشقانه، دخترش را دوست دارد و با کلام و رفتار به او محبت کرده ؛ وقت کافی در اختیار دخترش قرار می دهد. و از طرفی پدر هم به گونه ای مهربان، از زیر بار رابطه ی دوستانه با دختر شانه خالی کرده باشد ؛ آنگاه به دخترشان فرصت همانند سازی با مادر را می دهند.

در چه زمانهایی دختر با مادر همانند سازی نمی کند؟
اگر مادر در سن ۳ تا ۶ سالگی دخترش ، به دلیل فوت ،طلاق یا مشغله کاری، حضور فیزییکی نداشته باشد ؛
اگر حضور فیزکی داشته اما به دلیل بیماری روانی یا ناتوانی ذهنی، حضور معنوی در زندگی دخترش نداشته باشد. یا خصوصیات مردانه داشته باشد و در نتیجه دختر تنها با پدرش زندگی بکند و هیچ جانشینی ( مثل عمه یا خاله) به جای مادرش نداشته باشد، وی با پدر همانندسازی کرده و رفتار و خصوصیات مردانه کسب می کند.
ویژگیهای دختری که با مادرش به طور طبیعی همانند سازی کرده است:
۱. پوشش و ظاهری دخترانه دارد.
۲. مهربان است و دارای عشق مادرانه بوده که به عروسک خود ،نثار می کند.
۳. تمایل دارد بیشتر اوقات خود را با دخترها باشد.
۴. به کارهای زنانه نظیر خیاطی ، آشپزی و ... علاقه دارد.
۵. محارم یعنی پدر ،برادر ، دایی و عمو را می شناسد.
۶. تمایل به انجام بازیهای دخترانه مثل خاله بازی ،مامان بازی و عروسک بازی دارد.

ویژگیهای دختری که با مادرش همانند سازی نکرده است
۱. مادر را به عنوان رقیب می بیند و رابطه بدی با او دارد.
۲. علاقه به حضور در جمع پسران و انجام بازیهای پسرانه دارد.
۳. علاقه به انجام فعالیتها و ورزشهای مردانه نظیر بوکس ،کشتی و ورزشهای رزمی دارد.
۴. آرایش و پوشش پسرانه دارد و بیشتر دوست دارد شلوار بپوشد.
۵. در دوره بلوغ در ارتباط با جنس مخالف دچار مشکل می شود.
۶. در ازدواج دچار مشکل می شود زیرا مردان نمی توانند با کسی که ظرافت و خصوصیات زنانه ندارد ،زندگی کنند.
مواردی که والدین در تربیت دختر ۳ تا ۶ ساله می بایست توجه داشته باشند:
۱. کارهای شخصی دختر اعم از نظافت ،تعویض لباس و حمام رفتن را می بایست مادر بر عهده بگیرد.
۲. مادر به همراه دخترش در مجالس زنانه و میهمانیها شرکت کند.
۳. ظاهر و موهای دخترش را کاملا دخترانه آرایش کند.
۴. اگر دختر با لوازم آرایش مادر خود را آرایش کرد یا لباس و کفش مادر خود را پوشید.
۵. او را مسخره نکنند بلکه با گفتن یک جمله تحسین آمیز مثل چقدر دخترم قشنگ شده ،حس زنانگی را در او تقویت کنند.