آزمایش های دوران بارداری، سه ماهه اول

در سه ماهۀ اول بارداری، پزشک برای زیر نظر گرفتن وضعیت سلامت شما و جنین آزمایش‌هایی را تجویز خواهد کرد. در این مطلب شما با آزمایش‌های معمول سه ماهۀ اول بارداری آشنا خواهید شد.

آزمایش‌های خون
در اولین معاینۀ باداری، پزشک یک آزمایش خون برای شما تجویز خواهد کرد. این آزمایش خون برای کنترل موارد زیادی کاربرد دارد و می‌تواند اطلاعات مناسبی در مورد وضعیت شما بدهد. اگر آزمایش خون پیش از بارداری را انجام نداده باشید، این آزمایش خون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود. همچنین در طول سه ماهۀ اول، ممکن است آزمایش‌های خون دیگری نیز برای شما تجویز شود. مواردی که معمولاً پزشک در این آزمایش‌های خون بررسی خواهد کرد به شرح زیر است:
گروه خونی، عامل rh و غربالگری آنتی‌بادی
نتایج آزمایش خون شما برای تعیین گروه خونی شما که شامل یکی از گروه‌های o، b، a یا ab است، بررسی خواهد شد. همچنین مشخص می‌شود که آیا rh خون شما منفی است یا مثبت. اگر خون شما rh منفی و کودک شما rh مثبت باشد، آمپول پادتن rh یا روگام (rhogam) را دو بار؛ یک بار در طول دوران بارداری دریافت خواهید کرد و مرحلۀ بعدی پس از به دنیا آمدن کودک خواهد بود. این آمپول در مقابل رشد آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است در طول همین بارداری یا بارداری‌های آینده خطرناک باشد، از بدن شما و جنین محافظت می‌کند. اگر پدر کودک هم rh منفی باشد، کودک نیز rh منفی خواهد بود، بنابراین نیازی به تزریق آمپول نخواهید داشت. همچنین خون شما از نظر آنتی‌بادی‌های rh و برخی انواع دیگر آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است بارداری شما را تحت تأثیر قرار دهند، بررسی خواهد شد.
شمارش کامل سلول‌های خونی یا cbc
آزمایش cbc به پزشک در بررسی مقدار هموگلوبین در سلول‌های قرمز خون شما کمک خواهد کرد. مقدار کم این میزان یکی از نشانه‌های کم‌خونی است و در این صورت باید بررسی شود که آیا این احتمال در اثر فقر آهن ایجا د شده است یا خیر. اگر دچار فقر آهن باشید، پزشک استفاده از مکمل‌های آهن و غذاهای غنی از آهن را مانند گوشت بدون چربی برای شما تجویر خواهد کرد. همچنین این آزمایش، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون شما را شمارش می‌کند. تعداد زیاد سلول‌های سفید خون، نشانۀ وجود عفونت در بدن است.
ایمنی نسبت به سرخجه
این آزمایش، مقدار آنتی‌بادی‌های مربوط به ویروس سرخجه را در خون فرد اندازه می‌گیرد و مشخص می‌کند که آیا فرد ایمنی کافی نسبت به این عفونت را دارد یا خیر. بیشتر خانم‌ها در مقابل سرخجه ایمن هستند، زیرا یا قبلاً واکسینه شده‌اند یا این که در کودکی دچار آن شده‌اند. ویروس سرخجه در دوران بارداری ممکن است موجب سقط جنین، زایمان زودتر از موعد، به دنیا آوردن کودک مرده و همچنین بسیاری نقص‌های هنگام تولد در کودک شود که بستگی به مدت زمانی دارد که فرد به ویروس مبتلاست، بنابراین اگر در مقابل این ویروس ایمن نیستید، از تماس با افرادی که دچار آن هستند پرهیز کنید و از سفر به کشورهایی که هنوز این بیماری در آنها رایج است نیز خودداری کنید. اگرچه در زمان بارداری نمی‌توانید واکسینه شوید اما پس از زایمان، واکسن را دریافت خواهید کرد تا در بارداری‌های آینده محافظت شوید.
آزمایش هپاتیت b
بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری کبدی نشانه‌ای ندارند و ممکن است هنگام زایمان یا بعد از آن ندانسته آن را به نوزاد خود منتقل کنند. این آزمون نشان می‌دهد که آیا شما حامل هپاتیت b هستید یا خیر. اگر حامل هپاتیت b باشید، پزشک با تزریق گلوبولین ایمنی هپاتیت b و همچنین اولین دورۀ واکسن هپاتیت b طی دوازده ساعت بعد تولد، از کودک محافظت می‌کند. دورۀ دوم واکسن در ماه اول یا دوم و مرحلۀ سوم در شش ماهگی به کودک داده می‌شوند. اگر شما حامل هپاتیت b باشید، تمام اعضای خانواده باید بررسی و واکسینه شوند.
بررسی بیماری‌های آمیزشی
درصورتی‌که مادر باردار، رفتار جنسی پرخطر داشته است یا در معرض بیماری‌های آمیزشی قرار گرفته باشد، پزشک آزمایشی برای بررسی عفونت‌هایی مانند سفلیس و ایدز را نیز تجویز می‌کند. اگر فرد به سفلیس مبتلا باشد و آن را درمان نکند، هم مادر و هم کودک دچار مشکلات جدی خواهند شد. درصورتی‌که پاسخ آزمایش مثبت باشد، برای درمان این بیماری، آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد شد. در صورت تشخیص ایدز در مادر باردار، پزشک می‌تواند تا حد زیادی شانس ابتلای کودک به این ویروس را کاهش ‌دهد.
آزمایش قند خون
اگر پیش از بارداری آزمایش خون قند ناشتا نداده باشید، در اولین معاینه، پزشک درخواست آزمایش قند خون ناشتا را برای بررسی وضعیت دیابت شما خواهد داد. درصورتی‌که آزمایش قند خون بیشتر از ۹۳ و کمتر از ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فرد پِره‌دیابتیک به حساب می‌آید و اگر بیشتر از این مقدار باشد، احتمال ابتلا به دیابت در فرد در نظر گرفته می‌شود. در افرادی که سابقۀ خانوادگی دیابت دارند، سن آنها بالاتر از ۳۵ سال است، سابقۀ فشار خون مزمن یا سقط جنین داشته باشند و کسانی که پره‌دیابتیک تشخیص داده شده‌اند، پزشک آزمایش چالش گلوکز تجویز خواهد کرد. اگرچه این آزمایش برای تمام زنان باردار در هفتۀ ۲۴ تا ۲۸ تجویز خواهد شد.
سایر آزمایش‌های خونی
اگر مطمئن نیستید که آیا تا به حال دچار آبله‌مرغان یا در برابر آن واکسینه شده‌اید، می‌توانید برای بررسی ایمنی در برابر آن آزمایش انجام دهید. همچنین ممکن است انجام آزمایش برای بیماری‌هایی مثل توکسوپلاسموز نیز لازم باشد. همچنین ممکن است پزشک در آزمایش، سطح هورمون hcg و پروژسترون شما را نیز بررسی کند.

آزمایش ادرار
با انجام آزمایش ادرار در اوایل بارداری، پزشک می‌تواند عفونت‌های احتمالی مجاری ادرار را تشخیص دهد. علاوه بر آزمایش کشت ادرار که برای تشخیص عفونت‌های مجاری ادرار است، ممکن است در شرایطی پزشک برای بررسی وجود قند، پروتئین یا کتون در خون از شما درخواست آزمایش ادرار کند. وجود سطح بالایی از قند در ادرار می‌تواند نشانۀ دیابت بارداری باشد، همچنین وجود پروتئین در ادرار اگر همراه با فشار خون بالا باشد یکی از علائم مسمومیت بارداری است.

آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول
در سه ماهۀ اول بارداری، پزشک آزمایش‌های غربالگری را برای شما تجویز خواهد کرد تا وضعیت جنین از نظر نقص‌های ژنتیکی بررسی شود. این آزمایش‌ها برای جنین هیچ ضرری ندارد و معمولاً شامل یک آزمایش خون و یک سونوگرافی ‌است. اگر نتیجۀ این نوع آزمایش‌های غیرتهاجمی ‌طبیعی نباشد، انجام آزمایش‌های دیگر به شما توصیه می‌شود. انجام آزمایش‌های غربالگری در سه ماهۀ اول به مادر کمک خواهد کرد تا در صورت احتمال وجود هر نوع اختلال کروموزومی یا نقص مادرزادی سریع‌تر نسبت به تشخیص دقیق آن اقدام کند.
غربالگری سه ماهۀ اول، بین هفته‌‌های ۱۱ تا ۱۴ تجویز می‌شود. این آزمایش شامل یک آزمایش خون به همراه سونوگرافیnt است. در این غربالگری، پزشک با بررسی نتیجۀ آزمایش خون که سطح hcg یا پروتئین a پلاسما مادر (papp-a) را می‌سنجد، به همراه سونوگرافی nt که میزان ضخامت پوست پشت گردن جنین را اندازه‌گیری می‌کند، احتمال وجود اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را مشخص می‌کند. نتیجۀ آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول، فرد را در سه دستۀ پرخطر، خطر متوسط یا کم‌خطر دسته‌بندی می‌کند. درصورتی‌که نتیجۀ آزمایش پرخطر باشد، پزشک برای تشخیص قطعی هر گونه نقص، یک آزمایش تهاجمی و تشخیصی مانند نمونه‌برداری از پرزهای جفت یا cvs تجویز خواهد کرد. درصورتی‌که فرد در گروه با خطر متوسط دسته‌بندی شده ‌باشد، پزشک غربالگری سه ماهۀ دوم را تجویز می‌کند.

آزمایش تشخیصی نمونه‌برداری از پرزهای جفتی یا cvs
اگر مادر باردار، ۳۵ سال یا بیشتر سن دارد، سابقۀ خانوادگی برخی بیماری‌های ژنتیکی را داشته یا نتیجۀ آزمایش غربالگری او را در دسته پرخطر قرار داده باشد، پزشک برای تشخیص قطعی هر گونه نقص کروموزومی در جنین، انجام آزمایش تهاجمی cvs را بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری تجویز خواهد کرد. آزمایش cvs می‌تواند بسیاری از نقص‌های ژنتیکی و کروموزومی مثل سندرم داون، تریزومی ۱۸، کم‌خونی داسی شکل، فیبروز کیستیک، هموفیلی و دیستروفی که تحلیل رفتن ماهیچه‌ها است را تشخیص دهد. در این آزمایش با وارد کردن یک لولۀ باریک به دهانۀ رحم یا وارد کردن یک سوزن به درون شکم، یک نمونه از بافت جفت برداشته می‌شود. انجام این آزمایش در موارد کمی می‌تواند خطرهایی را برای جنین به دنبال داشته باشد. این آزمایش با دقت بسیار زیادی امکان تشخیص اختلالات کروموزومی و نقص‌های مادرزادی را دارد، اما برخلاف آمنیوسنتز به تشخیص اختلالات لولۀ عصبی مثل اسپینا بیفیدا یا آنانسفالی و نقص دیوارۀ شکم کمکی نمی‌کند. به همین دلیل، در هر صورت در سه ماهۀ دوم شما باید آزمایش خون آلفافتوپروتئین یا afp را برای غربالگری نقص‌های لولۀ عصبی انجام دهید.