مصرف دارو در بارداری، اگر بدون نسخه باشد

خود درمانی و مصرف داروهای بدون نسخه برای برخی از بیماری‌های رایج، امری متداول است. اما استفاده از این داروها در دوران بارداری می‌تواند خطرهای جدی برای جنین به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، بهتر است ضمن آشنایی با خطرها و اثرهای داروهای متداول بدون نسخه در دوران بارداری، از مصرف خودسرانۀ داروها در این دوران پرهیز کنید. در این مطلب می‌توانید با برخی از داروهای متداول بدون نسخه و اثر آن در دوران بارداری آشنا شوید.

داروهای مسکن
استامینوفن، آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیر‌استروئیدی شامل ایبوپروفن، کتوپروفن و ناپروکسن شایع‌ترین داروهای مسکن بدون نسخه است. تحقیقات علمی نشان داده ‌است که ایبوپروفن، کتوپروفن و ناپروکسن می‌تواند مشکلات متعددی را برای سلامتی جنین ایجاد کند و باید در دوران بارداری تنها با تجویز و نظر پزشک استفاده شود. همچنین استفاده از آنها در سه ماهۀ سوم بارداری به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. آسپرین فقط در مواردی بسیار خاص و با دلیل مشخص، پس از تشخیص پزشک تجویز نخواهد شد. مصرف بی‌دلیل این دارو می‌تواند خطرهایی برای جنین داشته باشد. استامینوفن ساده یکی از مسکن‌هایی است که به طور معمول در دوران بارداری استفاده می‌شود. اگرچه تحقیقات قطعی در مورد بی‌ضرر بودن حتمی این دارو برای جنین وجود ندارد، اما هیچ ارتباطی بین مصرف استامینوفن و آسیب‌های احتمالی برای جنین نیز وجود ندارد. استفادۀ گسترده از استامینوفن در دوران بارداری و به دلیل وجود نداشتن عوارض جانبی شناخته‌شده و مشخص، این دارو را به عنوان یکی از امن‌ترین مسکن‌های قابل تجویز در دوران بارداری تبدیل کرده ‌است. با این حال، مصرف سایر ترکیبات استامینوفن مثل استامینوفن کدئین در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهۀ اول اکیداً ممنوع است.

داروهای ضداسهال
برخی از داروهای ضداسهال که بدون نسخه در داوخانه‌ها در دسترس است، می‌تواند خطرهایی برای جنین به دنبال داشته باشد. داوهایی مثل بیسموت ساب سالیسیلات از جمله داروهایی است که استفاده از آن در تمام دوران بارداری توصیه نمی‌شود. مصرف این دارو باعث جذب سالیسیلات می‌شود که خطرهایی برای جنین دارد. از سایر داوهای ضداسهال که پزشک در دوران بارداری توصیه نخواهد کرد، می‌توان از آتروپین و دیفونکسیلات نام برد. داروهای جایگزین که در دوران بارداری امن‌ترند و ممکن است توسط پزشک تجویز شود شامل کائولن، پکتین و همچنین لوپرامید است. اگرچه مصرف لوپرامید در سه ماهۀ اول باداری ممکن است خطرهایی برای جنین داشته باشد و مصرف آن تنها برای بعد از سه ماهۀ اول تجویز می‌شود. در هر صورت، بهتر است اگر دچار اسهال هستید، ابتدا برای دریافت دارو به پزشک مراجعه کنید و خودتان دارویی را مصرف نکنید و سپس پزشکی را در جریان بارداری خود قرار دهید. پزشک با توجه به شرایط شما می‌تواند بهترین تصمیم را برای شما بگیرد.

داروهای ضداسید و سوزش معده
بازگشت اسید معده و سوزش سر دل از مشکلات شایع بارداری است. پیش از بارداری ممکن است از داروهایی برای رفع این مشکل استفاده می‌کردید، اما در دوران بارداری بهتر است مصرف هر دارویی با تجویز و نظر پزشک باشد. برخی از داوهای متداول ضداسید معده که بدون نسخه در داروخانه‌ها در دسترس است شامل ترکیبات حاوی اسید آلژنیک، آلومینیوم، منیزیم یا کلسیم است. طبق مطالعات انجام‌شده تقریباً مصرف تمام این داروها در دوران بارداری خطری ندارد. اگرچه برخی تحقیقات رابطه‌ای بین مصرف دوزهای بالای داروهای ضداسید معده حاوی آلومینیوم و مشکلات رشد جنین نشان داده است و همچنین ترکیبات دارای سولفات منیزیم نیز جزو ترکیبات مهارکنندۀ زایمان پیش از موعد است و مصرف کم این داروها در دوران بارداری خطری ندارد، اما برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند از ترکیبات کلسیم استفاده کنند که امن‌تر است. همچنین برخی از آنتی‌هیستامین‌هایی که برای مشکل سوزش سر دل استفاده می‌شود مانند نیزاتیدین، احتمال بروز خطرهایی را برای جنین افزایش می‌دهد. سایر آنتی‌هیستامین‌های ضدسوزش معده مثل سایمتیدین، رانیتیدین خطر شناخته‌شده‌ای برای باردای ندارد و معمولاً توسط پزشکان توصیه می‌شود. داروی ضدنفخ مثل سایمتیکون نیز از داروهای بی‌خطر در دوران بارداری به حساب می‌آید. با این حال، بهتر است هر نوع مشکل گوارشی را با پزشک در میان بگذارید و در دوران بارداری از مصرف هر نوع دارویی بدون تجویز پزشک خودداری کنید.

داروهای سرماخوردگی
سرما‌خوردگی یکی از رایج‌ترین بیماری‌های دوران بارداری، به ویژه در فصل سرماست. خوددرمانی در مورد سرماخوردگی و گرفتن داروهای معمول سرماخوردگی مثل داروهای ضداحتقان و گرفتگی بینی، شربت سینه یا آنتی‌هیستامین‌ها از داروخانه کار متداولی است، اما در دوران بارداری مصرف خودسرانۀ دارو می‌تواند خطرهایی برای شما و جنین ایجاد کند، همچنین ممکن است شما در تشخیص بین آنفلوانزا که یک بیماری ویروسی خطرناک در دوران بارداری است و سرماخوردگی دچار اشتباه شوید، برای همین بهتر است در صورت داشتن علائم سرماخوردگی به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان پزشکی قرار بگیرید.
مطالعات زیادی در مورد تأثیر این داروها بر بارداری انجام نشده ‌است، به همین دلیل، بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند برای درمان سرماخوردگی دارویی برای زنان باردار تجویز نکنند. با این وجود، تجویز برخی از آنتی‌هیستامین‌ها مثل کلرفنیرامین، لوراتادین و دیفین‌هیدرامین در دوران بارداری مشکلی ندارد، اما مصرف بیش از حد یا بدون دستور پزشک این دارو ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در جنین شود. شربت سینه‌هایی مثل گایافنزین که یک نوع اکسپکتورانت است و دکسترومتورفان که ضدسرفه و خلط‌آور است نیز امکان دارد توسط پزشک در دوران بارداری برای رفع مشکلات سرماخوردگی تجویز شود. اگرچه برخی از این داروها مثل گایافنزین در سه ماهۀ اول تجویز نمی‌شود و مصرف آن در سه ماهۀ اول می‌تواند خطرهایی برای جنین به وجود آورد. در هر صورت، باید توجه داشته باشید که پزشک با در نظر گرفتن خطرهای ناشی از یک بیماری و عوارض داروی مصرفی، بهترین گزینه را برای وضعیت شما انتخاب خواهد کرد.