بیماری یائسگی در زنان، بد است یا خوب؟

همه خانم‌ها روزی آن را تجربه می‌کنند و با آمدنش شاید برخی‌ها کمی مضطرب شوند در حالی‌که فصل جدیدی در زندگی‌شان آغاز شده که کاملا طبیعی به حساب می‌آید. بله درست حدس زدید، صحبت درباره یائسگی است که آگاهی در رابطه با آن می‌تواند بسیاری از نگرانی‌ها را برطرف کند. خانم‌هایی که یائسه می‌شوند، با وجود طبیعی بودن این مساله، نباید ارتباط خود را با پزشک متخصص زنان قطع کنند تا مشکلی برایشان به‌وجود نیاید. دکتر جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی، شما را در رابطه با یائسگی آگاه می‌کند.

یائسگی چرا اتفاق می‌افتد؟
هر دختر سالمی که متولد می‌شود، بعد از رسیدن به سن بلوغ، دوره‌های خونریزی ماهیانه یا قاعدگی را تجربه می‌کند. این خونریزی‌ها در تمام سال‌های سنین باروری اتفاق می‌افتد و در حدود ۵۰ سالگی قطع می‌شود. زمانی که از قطع شدن قاعدگی‌ها یک سال بگذرد، می‌گویند فرد یائسه شده است. یعنی این‌که فرد دیگر توانایی بارداری به‌طور طبیعی را ندارد، ضمن این‌که از بعضی هورمون‌های تخمدانی که سلامت سیستم‌های مختلف بدنش را تامین می‌کردند، محروم شده است. یائسگی در همه افراد در یک سن مشخص اتفاق نمی‌افتد، ولی در حالت طبیعی، معمولا حدود ۵۱ سالگی رخ می‌دهد. اما ممکن است زودتر یا گاهی دیرتر از این زمان هم ایجاد شود. زمان یائسگی را تعداد تخمک‌های اولیه موجود در تخمدان‌ها تعیین می‌کنند. به این صورت که هر نوزاد در زمان تولد، با تعداد مشخصی ذخیره تخمک به دنیا می‌آید. این تعداد تخمک در طول سال‌های عمر زندگی فرد کمتر و کمتر شده و زمانی که تعداد آنها به هزار عدد می‌رسد، فرد یائسه می‌شود. پس بسته به این‌که فرد از ابتدای تولد با چه تعداد تخمکی متولد شده، سن یائسگی‌اش متفاوت خواهد بود.

قطع قاعدگی را جدی بگیرید
یائسگی طبق تعریف، به قطع شدن دوره‌های ماهیانه اشاره دارد. پس یکی از مهم‌ترین علائم آن، همین قطع شدن قاعدگی‌هاست. علامت مهم دیگر که خطرناک نیست ولی بسیار آزاردهنده محسوب می‌شود، گرگرفتگی است که به صورت حملات گرم شدن ناگهانی بی ارتباط به دمای محیط و تعریق شدید و گاهی قرمز شدن صورت، خود را بروز می‌دهد.
این حملات معمولا در حوالی یائسگی و همزمان با کاهش ترشح هورمون استروژن از تخمدان شروع می‌شوند و ممکن است تا سال‌ها پس از آن ادامه یابند.

انتظار برای عوارض!
عوارض اصلی یائسگی به‌جز از بین رفتن قدرت باروری، شامل بروز عوارض در سایر سیستم‌های بدن است که از همه مهم‌تر سیستم قلبی ـ عروقی و استخوان به حساب می‌آید. خانم‌ها تا زمانی که قاعده می‌شوند به خاطر وجود هورمون استروژن از نظر قلبی حدود ده سال جوان تر از مردان هم‌سن خود هستند اما بعد از یائسگی این تفاوت از بین می‌رود. ضمن این‌که خطر بیماری‌های قلبی و سکته قلبی پس از یائسگی افزایش می‌یابد. از سوی دیگر برای نشستن کلسیم روی استخوان‌ها وجود هورمون استروژن که از تخمدان‌ها ترشح می‌شود، ضروری است. بعد از یائسگی با قطع ترشح این هورمون از تخمدان‌ها، عملا رسوب کلسیم بر استخوان‌ها بسیار کم شده و به تدریج پوکی استخوان ایجاد می‌شود. البته در افراد مختلف و باتوجه به توده استخوانی قبلی، شدت آن متفاوت است.
این پوکی استخوان، علامت مشخصی ندارد مگر این‌که باعث شکستگی خود به خودی استخوان یا شکستگی با ضربه ناچیز شود. به همین دلیل بعد از یک تا دو سال از شروع یائسگی، اسکن استخوان برای تخمین میزان پوکی استخوان انجام می‌شود. یائسگی فقط به معنای قطع قاعدگی و قطع باروری نیست و علائم دیگری هم دارد. یکی از آزار دهنده‌ترین علامت آن، گرگرفتگی محسوب می‌شود که البته خطرناک هم نیست. با این وجود، همه خانم‌های یائسه باید از شروع علائم، تحت نظر پزشک باشند چون همان‌طور که گفته شد، خطر پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی و عروقی آنها را تهدید می‌کند.

یائسگی از نوع زودرس
متاسفانه در سال‌های اخیر، سن یائسگی تغییر کرده است. به این معنی که خانم‌ها زودتر از زمان مورد انتظار یائسه می‌شوند. مطالعه مشخص و ثابت شده‌ای در این زمینه برای تعیین علل دقیق کاهش سن یائسگی وجود ندارد. اما به نظر می‌رسد تغییرات در سبک زندگی، عدم برخورداری از زندگی سالم و استراحت و تغذیه سالم در طول زمان، باروری زنان را کاهش داده و همچنین عملکرد تخمدان‌ها را نیز دچار مشکل کرده است. با توجه به توضیحی که در مورد مشخص بودن ذخیره تخمدان هر فردی در زمان تولد گفته شد، راهی برای به تعویق انداختن یائسگی، وجود ندارد و با تجویز هورمون پس از رخ دادن یائسگی فقط می‌توان جلوی عوارض ناشی از کمبود هورمون‌ها را گرفت، اما نمی‌توان تخمک‌گذاری و باروری را به حالت طبیعی برگرداند.

خطر ابتلا به سرطان
خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها در سن یائسگی، افزایش می‌یابد که البته این افزایش خطر، به خود یائسگی مربوط نمی‌شود و بیشتر به افزایش سن و هورمون‌هایی که برای درمان علائم یائسگی تجویز می‌شود، می‌تواند مرتبط باشد. پس در چنین شرایطی، خانم‌ها باید حتما معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای را تحت نظر پزشک متخصص زنان انجام دهند.

پیش به سوی یک زندگی سالم
بعد از یائسگی، توجه به زندگی سالم، ورزش و مراقبت از پوست و همچنین کنترل وزن اهمیت بیشتری می‌یابد. سوخت و ساز بدن پس از یائسگی کاهش پیدا می‌کند در نتیجه حتی با حفظ میزان خوراک قبلی، زنان دچار اضافه وزن می‌شوند. ورزش کردن به بهبود و حفظ شرایط قلبی وعروقی زنان کمک می‌کند، ضمن این‌که مانع افزایش وزن شده و شادابی زنان را در پی دارد. علاوه بر این، ورزش می‌تواند به بهبود شرایط روحی این دسته از خانم‌ها کمک کند.

ناامیدی در کار نیست
یائسگی برخلاف اسم آن، به معنی یاس و ناامیدی نیست. باتوجه به افزایش امید به زندگی، اکثر خانم‌ها حداقل یک سوم عمر خود را بعد از یائسگی زندگی می‌کنند. به همین دلیل سلامت جسمی و روانی این زنان اهمیت زیادی دارد.
از نظر شرایط روحی و روانی الزاما زنان دچار ناراحتی و یاس نمی‌شوند و این بیشتر تلقین فرهنگی است که در زنان ایجاد می‌شود. همچنین تمایلات جنسی و روابط زناشویی هم در زنانی که از قبل رابطه گرم و طبیعی با همسرشان داشته‌اند به همان شکل باقی می‌ماند و مشکلی در این زمینه ایجاد نخواهد شد. بعد از گذشت چندین سال اگر مشکلی برای خانم ایجاد شود، پزشک می‌تواند با تجویز انواع داروهای موضعی به او کمک کند تا رابطه زناشویی مطلوبی داشته باشد.

نکاتی درباره هورمون درمانی
هورمون درمانی در خانم‌هایی که قبل از سن پنجاه سالگی یائسه شده‌اند توصیه می‌شود و بعد از این سن با توافق و نظر پزشک و بیمار، خواهد بود.
مطالعات جدید نشان داده‌اند، که هورمون درمانی پس از یائسگی در صورتی که مشکلی مثل سرطان سینه (یا هر بدخیمی وابسته به استروژن) وجود نداشته باشد، نه‌تنها اشکالی ندارد بلکه مفید هم هست. منتها این خانم‌ها حتما باید مثل همه خانم‌های دیگر بالای چهل سال، معاینه سالانه و تست پاپ اسمیر را انجام دهند. انجام این بررسی‌ها معمولا در هفتاد سالگی متوقف می‌شود که به علت کاهش خطر این سرطان‌ها بعد از 70‌سالگی است.