یائسه شدن زنان، مدیریت علائم

یائسگی پایان همیشگی دوران قاعدگی است. یائسگی بیماری نیست اما میتواند تاثیر زیادی بر سلامتی زنان بگذارد. اگر چه یائسگی میتواند تحول جسمانی قابل توجهی به دنبال داشته باشد، از گر گرفتگی و تعریقهای شبانه گرفته تا علائم دیگر، اما میتواند سر آغاز مرحله جدیدی در زندگی زنان و فرصت طلایی برای محافظت در مقابل خطرات مهمی مانند بیماری قلبی و پوکی استخوان نیز باشد.

چه عاملی موجب یائسگی میشود؟
سن اصلی ترین عامل یائسگی است. یائسگی پایان دوران باروری زنان میباشد که طی آن تخمدانها به تدریج عملکردشان کُند میشود. برخی از جراحی ها و درمانهای پزشکی نیز میتوانند موجب یائسگی شوند از جمله جراحی برداشتن تخمدانها (bilateral oopharectomy)، شیمی درمانی و پرتو درمانی لگن. هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) بدون برداشتن تخمدانها منجر به یائسگی نمیشود اما بیمار دیگر دوران قاعدگی نخواهد داشت.

چه زمانی یائسگی آغاز میشود؟
به طور متوسط زنها در ۵۱ سالگی به سن یائسگی طبیعی میرسند اما یائسگی ممکن است زودتر یا دیرتر از این سن نیز اتفاق بیفتد. معدودی از زنان یائسگی شان از ۴۰ سالگی آغاز میشود و درصد بسیار کمی نیز تا ۶۰ سالگی یائسه نمیشوند. زنانی که سیگار میکشند، چند سال زودتر از دیگران به یائسگی میرسند. هیچ روش اثبات شده ای برای پیش بینی سن یائسگی وجود ندارد. تنها پس از این که زن به مدت دوازده ماه پشت سر هم قاعدگی نداشته باشد (بدون این که عامل مشخص دیگری داشته باشد) یائسگی را میتوان تایید کرد.

پیش از یائسگی، پیش یائسگی
یائسگی طبیعی به تدریج اتفاق می افتد. کار تخمدانها ناگهانی متوقف نمیشود بلکه به تدریج کارشان کند میشود. این انتقال از دوران باروری به یائسگی را پیش یائسگی می خوانند. یائسگی یک نقطه عطف است، روزی که دوازده ماه از آخرین قاعدگی گذشته است. در دوران پیش یائسگی، هنوز امکان بارداری وجود دارد اگر چه سالهای باروری زن رو به اتمام است. با این که قاعدگی ممکن است بیشتر غیر قابل پیش بینی شده باشد اما تخمدانها هنوز کار میکنند اگر چه ممکن است دیگر عملکردشان ماهانه نباشد.

چه انتظاری از دوران یائسگی باید داشته باشیم؟
یائسگی در مورد همه یکسان نیست و در هر فردی تاثیر متفاوتی ممکن است داشته باشد. برخی از زنان بدون مشکل به یائسگی طبیعی خود میرسند و برخی دیگر علائم شدیدی را تجربه میکنند مانند تاثیر چشمگیر بر عملکردهای روزانه. وقتی یائسگی در نتیجه جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی به صورت ناگهانی شروع شود، ممکن است دوران سختی پیش رو باشد. در اینجا نگاهی به علائم یائسگی که بسیاری از زنان تجربه میکنند خواهیم داشت اما شدت این علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

تغییرات قاعدگی
وقتی یائسگی فرا میرسد، سیکلهای قاعدگی احتمالا تغییر میکند اما این تغییرات از فردی به فرد دیگر متفاوت است. دوره های قاعدگی ممکن است کوتاهتر یا طولانی تر شوند، شدیدتر یا خفیفتر باشند و فاصله بین دوره های قاعدگی کمتر یا بیشتر شود. این تغییرات، طبیعی است اما موسسه ملی سالمندی امریکا توصیه میکند در صورتی که دچار لکه بینی یا خونریزی شدید هستید و اگر قاعدگی تان بیش از یک هفته طول کشیده است، به پزشک مراجعه کنید.

گر گرفتگی
گر گرفتگی در نزدیکی های یائسگی امری طبیعی است. گر گرفتگی به طور خلاصه احساس حرارت درونی بدن است که ممکن است در صورت و گردن احساس شده و موجب پدید آمدن لکه های سرخ موقتی در سینه، کمر و دستها شود. تعریق و احساس سردی ممکن است پس از آن تجربه شود. گر گرفتگی از نظر شدت متفاوت بوه و معمولا بین ۳۰ ثانیه تا ۱۰ دقیقه متفاوت است. پوشیدن لباسهای سبک، استفاده از پنکه، ورزش منظم و اجتناب از غذاهای تند و گرم و همچنین مدیریت استرس میتوانند به مقابله با گر گرفتگی کمک کنند.

مشکلات خواب
گر گرفتگی های شبانه میتوانند موجب اخلال در خواب شده و باعث تعریق شبانه شوند. این توصیه ها به شما کمک میکند خواب بهتری داشته باشید:
- از یک پنکه در اتاق خواب استفاده کنید
- از پتوهای خیلی گرم استفاده نکنید
- ملحفه های نخی و نازک استفاده کنید
- یک دستمال مرطوب نزدیک خود بگذارید تا در صورتی که از تعریق و گر گرفتگی بیدار شدید، فورا خود را با آن خنک کنید
- اگر حیوان خانگی دارید او را از رختخواب خود دور کنید چون باعث گرم شدن رختخواب میشوند
- در صورتی که مشکلات خوابتان ادامه یافته و شما را آزار میدهد، با پزشک صحبت کنید.

مشکلات جنسی
هنگامی که استروژن بدن کاهش می یابد، خشکی واژن اتفاق افتاده و ممکن است رابطه جنسی ناراحت کننده یا دردناک شود. برای اجتناب از ناراحتی در حین رابطه جنسی، استفاده از لوبریکانت (روان کننده) محلول در آب را امتحان کنید. میل جنسی نیز ممکن است با یائسگی تغییر کند (بدتر یا بهتر شود) اما بسیاری از فاکتورها علاوه بر یائسگی بر میل جنسی تاثیر میگذارند از جمله استرس، داروها، افسردگی، خواب ضعیف و مشکلات رابطه. در صورتی که مشکلات جنسی دارید که بر زندگیتان تاثیر گذاشته است، با پزشک صحبت کنید. به خاطر داشته باشید خطر بیماریهای مقاربتی با یائسگی تمام نمیشود.

مدیریت علائم شدید یائسگی
اگر علائم یائسگی برایتان دردسر ساز شده است با پزشک صحبت کنید. پزشک به شما کمک میکند خطرات و فواید درمان هورمونی یائسگی و درمان جایگزینی هورمونی را براورد کنید و تصمیم بگیرید. درمانهای دیگر عبارتند از داروهای ضد بارداری در دوز کم (در دوران پیش یائسگی)، داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون یا داروهای دیگری که به کاهش گر گرفتگی کمک میکنند و کرم استروژنی واژن. ممکن است پزشک توصیه هایی نیز برای تغییر سبک زندگی برایتان داشته باشد که شامل تنظیم رژیم غذایی، ورزش، خواب و مدیریت استرس است.

درمان جایگزینی هورمونی
درمان جایگزینی هورمونی میتواند علائم یائسگی را کاهش دهد. محصولات تجویزی متعددی برای درمان علائم واژنی و گر گرفتگی در دسترس هستند. سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا توصیه میکند کمترین دوز داروها را مصرف کنید و مصرف آنها را تنها برای مدت کوتاهی در نظر بگیرید چون مطالعات متعدد، ارتباط استفاده بلند مدت درمان جایگزینی هورمونی و افزایش خطر حمله های قلبی، سکته مغزی، لخته خون و سرطان سینه را نشان داده اند.

درمان هورمونی بیو ایدنتیکال
برخی داروهای مورد تایید برای درمان هورمونی ایدنتیکال برای علائم یائسگی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین میتوانید از برخی ترکیبات هورمونی گیاهی که توسط شرکتهای داروسازی ساخته شده و اثری مشابه انواع شیمیایی را دارند، استفاده کنید. برخی پزشکان ادعا میکنند هورمونهای بیو ایدنتیکال مطمئن تر هستند اما سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا این ادعا را تایید نمیکند. توصیه این سازمان بر استفاده از کمترین دوز و در کوتاهترین زمان می باشد. برخی هورمونهای بیو ایدنتیکال مورد تایید نیستند.

درمانهای جایگزین یائسگی
به امتحان درمانهای مکمل یا جایگزین علاقه مند شده اید؟ طبق گزارش موسسه ملی سلامت، تحقیقات مناسب زیادی در این مورد انجام نشده است بنابراین این تحقیقات برای نتیجه گیری درباره درمانهایی مانند شبدر قرمز، کوهوش سیاه، دانگ کوای و سویا کافی نیست. در این زمینه با پزشک صحبت کنید و با او درباره هر گونه مکملی که مصرف میکنید، صحبت کنید تا تداخلهای دارویی را بررسی کند.

خطرات یائسگی برای سلامتی
با یائسگی، خطر بیماری قلبی که عامل شماره یک مرگ زنان است، و همچنین پوکی استخوان افزایش می یابد. کاهش استروژن ممکن است پس از یائسگی نقش مهمی در بیماریهای قلبی داشته باشد و درمان جایگزین هورمونی برای کاهش خطر بیماری قلبی یا سکته مغزی، توصیه میشود. البته سلامت استخوانها و قلب در تمام طول زندگی اهمیت دارد اما یائسگی به این معنی است که واقعا زمان آن رسیده است که اقدام جدی انجام دهید.

سالم بمانید
سبک زندگی سالم در تمام طول زندگی اهمیت دارد و یائسگی برای شروع خیلی دیر نیست. چکاپی انجام دهید که شامل ارزیابی فشار خون، کلسترول و قند خون باشد و برای معاینات غربالگری منظم مانند ماموگرافی طبق توصیه به پزشک مراجعه کنید. یائسگی زمان خوبی برای بهبود تغذیه، فعالیت فیزیکی و مهارتهای مدیریت استرس است.

فعال ماندن در یائسگی یک الزام است
یکی از هوشمندانه ترین کارهایی که زنان یائسه میتوانند انجام دهند فعالیت فیزیکی منظم است. فعالیت فیزیکی میتواند شامل ورزشهای هوازی مناسب برای قلب و ورزشهای تحمل وزن برای سلامت استخوانها باشد. هر دو نوع ورزش نامبرده، میتوانند به کاهش وزن اضافی کمک کرده و خُلق را بهبود ببخشند. حتی اگر زنی در سالهای جوانی خیلی فعال نبوده است، برای شروع اصلا دیر نیست. یائسگی آغاز مرحله جدیدی از زندگی است و زمان بسیار خوبی است که فعالتر باشید.