معاینه بالینی بارداری، مواردی که باید بدانید

در اولین ملاقات باید یک آزمایش ادرار ساده انجام دهید به خاطر داشته باشید قرار ملاقات با متخصص زنان و زایمان به لحاظ زایمان های پیش بینی نشده سر وقت صورت نمی گیرد. پس بهتر است برای هر جلسه معاینه، کتاب یا مجله ای همراه خود ببرید تا در صورت طولانی شدن مدت انتظار آن را مطالعه کنید.
همچنین می توانید در صورت تاخیر طولانی مدت، قرار ملاقات دیگری تنظیم کنید سعی کنید سوالات و نگرانی هایی که ذهنتان را مشغول کرده اند را یادداشت کنید تا هنگام ملاقات با پزشک سوالی را از قلم نیفتد.
در هر جلسه پزشک را از حال خود و وجود هر مشکل و مسئله خاصی با خبر کنید.
از آخرین باری که با پزشکتان ملاقات داشتید هر گونه تغییر اساسی درد یا موارد نگران کننده از او سوال کنید.
بهتر است قبل از مراجعه به پزشک همه سوالات و نکات قابل توجه را یادداشت کنید به این ترتیب مطمئن می شوید که هیچ سولای را فراموش نکرده اید.
مسلما پزشکتان ترجیح می دهد بجای تلفن بی هنگام شبانه بطور حضوری در وقت ملاقات به سوالات شما پاسخ دهد. او حرکات جنین، برنامه خواب، مصرف ویتامین های بارداری، رژیم غذایی، علائم زایمان زودرس و پره اکلامپسی همراه فشار خون بالا، دفع بیش از حد پروتئین از ادرار و تورم بدن شما را بررسی می کند.

علائم هشدار دهنده
در صورت وجود هر یک از علائم زیر با پزشک تماس بگیرید:
- هر گونه خونریزی واژینال
- سردرد مداوم یا شدید
- تاری دید
- درد شکم
- استفراغ ممتد
- تب یا لرز
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- ترشحات واژینال
- درد یا تورم در یکی از اندام های پایین تنه

قرص آهن و مکمل ها
به مصرف قرص های آهن و مولتی ویتامین های ویژه بارداری ادامه دهید.
پزشک با توجه به نتیجه آزمایش خون شما، میزان و تعداد مصرف روزانه قرص اهن را تعیین می کند.
اگر سوزش سر معده دارید می توانید کربنات کلسیم مصرف کنید، این دارو تاثیر زیادی در درمان سوزش سر معده دارد و سطح کلسیم بدن را نیز تنظیم می کند.
به هر حال قبل از مصرف هر دارو یا ویتامین های مکمل جدید با پزشک خود مشورت کنید.
بهتر است پیش از مصرف داروی جدید یا داروی بدون نسخه مانند انواع مسکن ها یا حتی شربت ضد سرفه حتما از پزشک خود اجازه بگیرید. اگر مشکل یا بیماری جدیدی به سراغ شما آمده و نیاز به مصرف دارو دارید، بهتر است به پزشک زنان مراجعه کنید تا داروهای بی خطر ویژه بارداری را دریافت کنید.

معاینات بالینی
معاینات بالینی در هر قرار ملاقات با پزشک معمولا کوتاه است.
وزن و فشار خون شما اندازه گیری می شود، پزشک پس از دریافت و ثبت سوابق پزشکی و انجام معاینات بالینی، نیاز شما به انجام آزمایشات لازم را تعیین می کند.
معاینات بالینی مورد نیاز سه ماهه دوم بارداری:
- ارتفاع شکم و رشد جنین
- ضربان قلب جنین
- ادم یا ورم بدن
- افزایش وزن
- فشار خون
- میزان پروتئین موجود در ادرار

ارتفاع رحم
برای اندازه گیری ارتفاع رحم، از بالای استخوان شرمگاهی تا بالای رحم اندازه گیری می شود به طور کلی از هفته ۲۰ تا ۳۵ بارداری بین ارتفاع رحم و سن بارداری ارتباط مستقیمی وجود دارد.
به عنوان مثال ارتفاع رحم در هفته بیستم باید ۲۰ سانتیمتر (۲ سانتی متر کمتر یا بیشتر) و در هفته سی ام باید ۳۰ سانتی متر (۳ سانتی متر کمتر یا بیشتر) باشد. با این حال گاهی این اندازه گیری دقیق نیست.
ارتفاع رحم مادر باردار چاق، مادر مبتلا به فیبروئید، باردار چند قلویی، چندان دقیق و قابل اطمینان نیست.
پزشک به منظور اطمینان از رشد جنین، رحم شما را اندازه گیری می کند، زیرا این میزان نشانه ای از رشد جنین بشمار می رود.
اختلاف دو تا سه سانتی متری با اندازه مورد انتظار کاملا طبیعی است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
اگر شکم شما به اندازه کافی برآمده نشده باشد و یا بیشتر از حد انتظار بزرگ شده باشد، برای بررسی جنین و مایع آمنیوتیک باید سونوگرافی انجام دهید.

ضربان قلب جنین
پزشک می تواند ضربان قلب جنین را بوسیله سونوگرافی داپلر بشنود.
در این نوع سونوگرافی برای اندازه گیری ضربان قلب جنین از امواج صوتی استفاده می شود که برای مادر و جنین کاملا بی خطر هستند.
به طور طبیعی سرعت ضربان قلب جنین در ابتدای بارداری بیشتر از ماه های بعدی است و از ۱۲۰ تا ۱۶۰ بار در دقیقه متغیر است .
حین انجام سونوگرافی علاوه بر ارزیابی تعداد ضربان قلب جنین، سرعت ضربان قلب او نیز بررسی می شود.
گاهی به سختی می توان صدای قلب جنین را از صدای قلب مادر تشخیص داد.
پزشک خود این موقعیت می تواند تعداد ضربان قلب شما را اندازه گیری کرد و بطور هم زمان ضربان قلب جنین را نیز بشنود، در این روش باید میزان ضربان جنین و مادر متفاوت باشند.

ادم یا ورم
پزشک برای بررسی میزان ورم بارداری، ساق، مچ و روی پاهای شما را معاینه می کند.
ورم پاها در دوران بارداری کاملا طبیعی است و معمولا در سه ماهه سوم شدیدتر می شود ورم غیر طبیعی ممکن است نشانه وجود مشکلاتی از قبیل پره اکلامپسی، دیابت بارداری یا وجود لخته خون باشد.

آیا افزایش وزن شما طبیعی است؟
معمولا پزشک براساس جدول استانداردی که در اختیار دارد وزن کنونی مادر را با وزن قبل از بارداری و هم چنین نسبت به آخرین باری که او را وزن کرده است، مقایسه می کند.
میزان وزنی که باید در سه ماهه دوم بارداری کسب کنید به وزن پیش از بارداری، تعداد جنین و وزن کنونی شما بستگی دارد.
اگر افزایش وزن بیش از حد انتظار باشد، باید مصرف آبمیوه و شیرینی جات را محدود کنید.
اگر تغییر رژیم غذایی به کاهش روند افزایش وزن کمک نکرد، پزشک از شما می خواهد لیستی از تمامی مواد خوراکی و میزان مصرف آن را یادداشت کنید، تا بتواند رژیم شما را ارزیابی کند.
اضافه وزن برخی از مادران باردار تنها به دلیل تجمع آب اضافی در بدن است و هیچ ارتباطی به میزان خوراک آنها ندارد.
این میزان آب اضافی پس از زایمان براحتی دفع می شوند.
اما اگر به اندازه کافی وزن کسب نکرده باشید، باید روانه از مکمل های غذایی مصرف کنید.
احتمالا پزشک توصیه می کند در روز ۲ یا ۳ میان سالم به رژیم غذایی خود اضافه کنید و آنچه می خورید را برای او بنویسید تا پزشک به این طریق از رسیدن مواد مغذی به بدن مادر و جنین اطمینان پیدا کند.
اگر مشکل ادامه داشته باشد، باید با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

آیا فشار خون شما طبیعی است؟
فشار خون مادر همزمان با باردار شدن در واکنش به هوزمون های بارداری و تغییر حجم خون کاهش پیدا می کند.
معمولا فشار خون مادر در هفته های ۲۴ تا ۲۶ بارداری به کمترین حد خود می رسد.
پزشک شما بطور مرتب روند کاهش فشار خون را تحت نظر دارد برخی از مادران در سه ماهه دوم بارداری با افت شدید فشار خون روبرو می شوند (بطور مثال ۴۰/۸۰ میلی متر جیوه) البته تا زمانی که حالتان خوب باشد، جای نگرانی نیست.
هنگام تغییر وضعیت ناگهانی از حالت نشسته یا دراز کشیده به ایستاده بسیار مراقب باشید، اگر رحم شما به رگ های خونی پا فشار وارد کند، ممکن است حجم زیادی از خون در اندام های پایین تنه و همچنین پاها جمع شوند، به همین دلیل احتمال دارد هنگام بلند شدن دچار سرگیجه شوید، زیرا در این وضعیت خون کافی به مغز نمی رسد .
در این شرایط بهتر است دوباره بنشینید تا کمی بهتر شوید، پاها را کمی کشش دهید سپس به آرامی بلند شوید.
فشار خون بالا در دوران بارداری می تواند بسیار خطرناک باشد. بالا بودن فشار خون یا روند افزایش آن، پزشک را مجبور می کند شما را از جهت علائم دیگر فشار خون بالای بارداری یا پره اکلامپسی، مورد بررسی و آزمایش قرار دهد بسیاری از مادران علی رغم فشار خون بالا در دوران بارداری، نوزادانی سالم به دنیا می آورند اما تعدادی از آن ها نیز به شدت بیمار می شوند و یا زایمان زودرس خواهند داشت.

آیا علائم نگران کننده ای در ادرار شما وجود دارد؟
در هر بار مراجعه به پزشک در دوران بارداری با انجام آزمایش ادرار، وجود پروتئین و قند مورد بررسی سوزش داشته باشید، پزشک آزمایشی جهت عفونت ادراری تجویز خواهد کرد تا از عدم وجود باکتری اطمینان حاصل کند.
دفع پروتئین به میزان کمتر یا بیشتر از یک واح در ادرار طبیعی است.
گاهی اوقات عفونت مجاری ادرار باعث دفع میزان بالاتری از پروتئین در ادرار می شود.
نگرانی اصلی دفع پروتئین در ادرار مربوط به عارضه پره اکلامپسی در بارداری است که با افزایش فشار خون ادم یا ورم و دفع شدید پروتئین در ادرار همراه است مقدار طبیعی گلوکز موجود در ادرار کمتر از یک واحد است.
اگر میزان آن بیشتر از یک باشد پزشک آزمایش های دیگری برای تشخیص دیابت بارداری تجویز می کند. بیماری دیابت بارداری موجب افزایش قند خون شده و منجر به بروز مشکلاتی برای سلامت مادر و جنین در طول دوران بارداری می شود.