زبان اشاره کودکان، چه فایده‌هایی دارد؟

به‌ کارگیری زبان اشاره با کودکان کم‌ شنوا، به تسریع رشد زبانی آنان کمک می‌کند و مهارت‌های پیش‌ کلامی آنان را تقویت می‌کند.
زبان در یک مجموعه بی‌ نقصِ چند حسی تکامل می‌یابد، رشد می‌کند و پردازش می‌شود. سرشت زبان انسان چندحسی است و دلیل محکمی بر وابستگی حس بینایی و شنوایی در همة مراحل زبان‌آموزی است. چندحسی بودن زبان نه‌تنها برای ارتباط با دیگران کمک‌کننده است، بلکه به بهبود شناخت در گوینده نیز می‌انجامد.
خانواده‌هایی که والدین ناشنوا دارند، ارتباط زبانی میان والدین و کودک ناشنوا، با زبان اشاره در بهترین وضعیّت انجام می‌گیرد و کودک ناشنوا، در دام محرومیت زبانی گرفتار نمی‌شود.
به‌ کارگیری اشاره‌های کودکانه می‌تواند در موارد مهمی کمک‌کننده باشد. اشاره‌های کودکانه برای کودکی که در مرحله پیش‌کلامی است، راهی مناسب برای ارتباط باز می‌کند، به درک او از زبان کمک می‌کند و موقعیّت‌های ارتباطی در دسترس او را بسیار افزایش می‌دهد. به‌کارگیری کودک از اشاره‌های کودکانه سبب می‌شود او و اطرافیانش در برقراری ارتباط باهم ناتوانی کم‌تری را تجربه کنند. بهبودِ دل‌بستگی میان مادر و افزایش مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودک، از دیگر فواید اشاره‌های کودکانه است.
دستاوردهای دو مقاله پژوهشی در این حوزه، نشان داده است که دوزبانگی در کودکان، در مقایسه با تک‌زبانی، با دستاوردهای شناختی بهتری در کودکان کم‌شنوا همراه است. دوزبانگی، به‌ویژه در سال‌های نخست زندگی، بسیار اهمیّت دارد. این باور نادرست که زبان اشاره یادگیری زبان گفتاری را به تأخیر می‌اندازد، با شواهد تجربی در بررسی‌های بلندمدت، کاملاً رد شده است. دستاوردهای یک بررسی روش‌مند که مداخله‌های زبان اشاره همراه با گفتار را با مداخله‌های گفتاری مقایسه کرده است، حاکی از آن بود که مداخله‌های گفتاری محدودیت‌هایی را در بهبود زبان کودک در پی دارد.
شواهد کافی نشان می‌دهد افزودن زبان اشاره به زبان گفتاری، کارآمدتر از تنها مداخله گفتاری برای تقویت یادگیری زبان گفتاری است. نکته مهم و آشکار در این بررسی‌ها این است که لازم است زبان‌های اشاره طبیعی را از سیستم‌های ارتباطی ساختگی (مصنوعی) که قادر به دو زبانه بودن یا انتقال زبان نیست (مثلاً گفتار همراه با زبان اشاره یا اشاره‌های انگشتی و دیگر شکل‌هایی که ساخته افراد شنوا است) جدا کنیم (هال۱، ۲۰۱۷). آن چیزی که به رشد زبان کودک می‌تواند کمک کند، تنها زبان اشاره واقعی است که برگردان زبان گفتاری به اشاره‌ها یا به‌کارگیری اداها و به‌کارگیری از حالت‌های معمول است. همچنین لازم است آموزش به‌دست کسانی انجام گیرد که به زبان اشاره چیرگی کامل دارند و زبان اشاره، زبان مادری آن‌ها باشد.

۱. همیشه هنگام انجام دادن اشاره‌ها، واژه‌های مرتبط با آن‌ها را نیز بازگو کنید
چون صحبت کردن کودک هدف نهایی است، بسیار مهم است که همیشه جفت اشاره - واژه را به‌کار ببرید. اگر کودک‌تان نیز با شما اشاره به‌کار می‌بَرَد، هربار برای تشویق او و عمل به درخواستش، واژه مورد نظر را نیز بازگو کنید.

۲. از تعداد کم آغاز کنید
معمولاً در آغاز به‌کاربردن اشاره‌ها برای والدین سخت است، مگر این‌که آنان کاملاً از قبل به زبان اشاره تسلط داشته باشند. پس برای شروع از سه تا پنج اشاره می‌توانید به‌کار ببرید.

۳. تکرار، تکرار، تکرار!
تکرار کلید موفقیّت شماست! اگر کودک شما بارها و بارها و بارها اشاره‌ها و واژه‌های مرتبط با آن‌ها را ببیند، میزان موفقیت او دوچندان می‌شود.

۴. بردبار باشید!
اشاره کردن مانند یادگیری یک زبان جدید است. برخی کودکان زودتر از دیگران آن را می‌آموزند. دست از کار نکشید و یادتان باشد سن کودک‌تان چه‌قدر است.

۵. همراه با اشاره‌ها، شیء مورد نظر را نیز با آن جفت کنید
هنگام اشاره کردن اگر خود شیء را نیز به کودک‌تان نشان دهید، یادگیری او سریع‌تر انجام می‌شود.

۶. در آغاز آموزش، فعل‌های آشنا را به‌کار ببرید
از به‌کار بردن اشاره به واژه‌های انتزاعی مانند لطفاً، درد، بازهم، ... دوری کنید. اگر با اشاره به فعل‌های آشنا آغاز کنید، موفقیت کودک‌تان بیشتر خواهد بود.

۷. انعطاف‌پذیر باشید
اگر هدف شما از اشاره‌های کودکانه، پر کردن فاصله‌های ارتباطی با فرزندتان است، بهتراست با جریان پیش بروید. اشاره‌های خودتان را نیز به‌کار ببرید و اگر تمایل داشتید، گاهی از زبان اشاره رسمی می‌توانید کمی فاصله بگیرید.