بیماری آنسفالیت در کودکان، علل و علائم

آنسفالیت در کودکان به معنی التهاب و ورم مغز است. ۵/۰ درصد از هر صد هزار نفر به بیماری نادر ورم مغز یا آنسفالیت دچار می شوند. بطور معمول این افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، کودکان و افراد مسن یا افرادی که اثر بیماریهایی چون ایدز یا سرطان ضعیف بوده، به آن مبتلا می‌شوند. هنگام بروز آنسفالیت این بیماری خطرناک بسته به محل بروز آن در مغز، تغییرات شخصیتی، ضعف و دیگر علائم مشاهده می شود. این بیماری معمولاً حاصل یکی از چند نوع عفونت ویروسی به خصوص سرخک، آبله مرغان، سرخجه، آبله گاوی است، که به همین دلیل گاهی به آن آنسفالیت ویروسی می گویند. پرستار کودک نقش کلیدی در روند درمان آنسفالیت درکودکان مبتلا به این بیماری ایجاد می کند.

پیش آگاهی بیماری آنسفالیت
اینکه چه ارگانیسمی ایجاد کننده بیماریست برای شناسایی و درمان بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام بیماری و آغاز روند درمانی و مراقبت های بیمار بسیار تاثیر گذار است. بیماری آنسفالیت با آسیب جدی در بافت مغز، معلولیت دائمی را برای فرد خواهد داشت. بیماران مبتلا به آنسفالیت نیاز به مراقبت های بهداشتی و نگهداری طولانی دارند. خانواده ها علاوه بر بررسی نوع خدمات در خواستی بیمار برای پرستاری، هزینه ی پرستار کودک در منزل را نیز بررسی میکنند

علل بیماری آنسفالیت
میکروب ها عامل اصلی بیماری آنسفالیت در کودکان می باشند. گسترش عفونت به روش های گوناگونی است. HSV یا ویروس تب خال یکی از رایجترین علل بروز آنسفالیت در کودکان است. ویروس تب خال که در اطراف دهان کودک شایع بوده، در صورتی که به مغز برسد بسیار خطرناک و کشنده است. خبر خوب اینکه آنسفالیت ناشی از این ویروس بسیار کم می باشد.
شکل دیگری از آنسفالیت ویروسی، آنسفالیت آربوویروس است که توسط ویروس‌های مختلف و حشراتی چون پشه، انواع ساس و کنه به وجود آمده و منتقل می گردد. آنسفالیت ناشی از عفونت‌های آربوویروسی، فصلی بوده و بیشتر در فصل تابستان و اوایل پاییز فرد را بیمار می کند. دسته بندی و نامگذاری این عفونت‌ها بر اساس منطقه است. مانند: آنسفالیت سنت لوئیس.
آنسفالیت با درجه خفیف‌تر بیشتر پس از برخی بیماری‌های دوران کودکی چون سرخک، آبله مرغان، اوریون، سرخچه (سرخچه آلمانی) و مونوکلئوزیس و گاهی همزمان با این بیماری‌ها رخ می دهد. انتشار برخی از این ویروس‌ها با سرفه و عطسه و ... مانند ویروس آبله مرغان می باشد.

علائم بیماری آنسفالیت
بطور ناگهانی و با شدت علائم انسفالیت بروز می کنند:
تب
سردرد
گیجی
تشنج
استفراغ
ملاج متورم (یک نقطه نرم و متورم)
گرفتگی بدن
گریه ادامه دار نوزاد و افزایش آن هنگام در آغوش گرفتن وی
ضعف در یک یا چند ناحیه از بدن
کسل بودن، خواب آلودگی و گاهی اوقات کما
تغییرات شخصیتی، زودرنجی یا طغیان‌های عاطفی
نکته: در صورت مشاهده ی هر کدام از علائم زیر در باید سریعا به پزشک مراجعه شود.
علائم مختص کودکان
سردرد شدید
تشنج
خشکی گردن
عدم توانایی نگاه کردن به نور زیاد
دوبینی
مشکل در راه رفتن
مشکل در صحبت کردن و شنیدن
مشکل در حرکت دادن دست و پا
از دست دادن حس در هر قسمتی از بدن
تغییر ناگهانی شخصیت
علائم مختص نوزادان
تورم ملاج
هرنوع خشکی در بدن
بی حالی یا رنگ پریدگی
بی اشتهایی
استفراغ
گریه بدون وقفه
تب بالا (38 درجه سانتیگراد) در نوزادان کمتر از سه ماه

عوامل افزایش دهنده ریسک آنسفالیت در کودکان
عوامل خطرساز و افزایش دهنده ی آنسفالیت عبارتند از:
نوع زندگی، شغل
بازی کودک در نواحی قابل انتشار ویروس آنسفالیت مانند نواحی شایع پشه ها
عدم واکسیناسیون در برابر بیماری‌هایی مانند : سرخک، اوریون، آبله مرغان، بیماری فلج اطفال
بیماری سرطان
برخی داروهای مصرفی بعد پیوند عضو که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود
ابتلا به ایدز

نکات مراقبتی و پیشگیری از آنسفالیت
در حال حاضر با پیشرفت علم و بهداشت در کشور، برای پیشگیری از آنسفالیت در کودکان اقدامات و پیشرفت هایی حاصل شده است. ریشه‌کن شدن و جلوگیری از برخی علل آنسفالیت چون آبله مرغان، واکسیناسیون بیماری های اوریون، سرخک و سرخجه خصوصاً در کودکان، از عوامل پیشگیری است. همچنین تولید واکسن‌هایی برای سفر در نواحی پرخطر برای افراد از دیگر موارد هستند.
واکسیناسیون در دوران کودکی از عوامل پیشگیری برای بسیاری از بیماری‌هاست. بنابراین انجام واکسیناسیون توصیه شده توسط پزشک برای کودک بسیار مهم است. پرستار بچه علاوه بر انجام وظایف و همراهی کودک و خانواده در خصوص اهمیت واکسیناسیون می تواند به خانواده ها توضیحات کاملی دهد.
ارتباط و تماس کودکان با افراد مبتلا به کنترل شده و دور باشد.
کودکان می بایست برای پیشگیری از انتقال آنسفالیت از طریق نیش حشرات:
در ساعات ازدیاد پشه ها در محیط خارج از منزل نباشند.
نقش لباس‌ها در محافظت از نیش پشه موثر است مانند: پوشیدن بلوز آستین بلند و رنگ روشن و شلوار‌های پاچه بلند
محیط قبل از حضور کودک با استفاده از دفع کننده حشرات ایمن باشد.
جلوگیری و محدودیت از تماس کودک با خاک، برگ و سبزیجات از نیش کنه جلوگیری خواهد کرد.
بررسی مرتب کودک و حیوانات خانگی از کنه.

نکات مراقبتی
این کودکان به علت بیماری و سردرد شدید توسط صداها و محرک های محیطی تحریک می شوند. بنابراین بهتر است از ایجاد هر گونه عامل محرک در محیط جلوگیری کرد. مثلا میزان نور محیط را کاهش دهیم.
کودک می بایست فعالیت داشته باشد. اگر کودک در تخت است و مشکل حرکتی داشته حتما باید از ورزش های پسیو استفاده کند. این کار از خشکی و تحلیل عضلات جلوگیری می کند.