اختلال بیش فعالی در کودکان، علت و موثرترین روش‌های درمان

یک متخصص اعصاب و روان گفت: ژنتیک در بروز اختلال بیش‌ فعالی نقشی موثر دارد به طوری که احتمال بروز این اختلال در خواهر و برادر‌های فرد مبتلا تا ۸ برابر بیشتر است.
ناز روشنی زعفرانلو متخصص اعصاب و روان و روان درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) اظهار کرد: اختلال کم توجهی-بیش فعالی یک اختلال روانپزشکی است که در کودکان پیش دبستانی، دبستانی، نوجوانان و حتی بزرگسالان سراسر جهان مشاهده می‌شود، مشخصه اصلی این اختلال، الگوی کاهش پایدار توجه و افزایش رفتار‌های تکانشی و بیش فعالی است.
او بیان کرد: بر اساس شرح حال خانواده‌ها، مطالعات ژنتیکی و تصویر برداری نقش عوامل ژنتیک و بیولوژیک در بروز اختلال کم توجهی-بیش‌فعالی مشخص شده است، علائم ۶۰ درصد کودکان مبتلا به این اختلال تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند؛ بنابراین این اختلال در کارکرد تحصیلی و موقعیت‌های اجتماعی و بین فردی اشخاص تداخل ایجاد می‌کند.

انواع اختلال کم توجهی- بیش فعالی کودکان
روشنی زعفرانلو درباره انواع اختلال بیش فعالی افزود: این اختلال به سه گروه تظاهر مرکب، تظاهر اغلب بی‌توجه و تظاهر اغلب بیش‌فعال و تکانشی تقسیم بندی می‌شود.
این متخصص اعصاب و روان تاکید کرد: این اختلال اغلب منشا ژنتیکی دارد، به طوری که نقش ارث در بروز این اختلال حدود ۷۵ درصد بوده و احتمال مبتلا شدن به اختلال کم توجهی - بیش فعالی در خواهر و برادر‌های فرد مبتلا تا ۸ برابر بیشتر است.

علل بیش فعالی چیست؟
این متخصص اعصاب و روان درباره اینکه چه عواملی در بروز اختلال کم توجهی-بیش فعالی موثر هستند، تصریح کرد: تولد زودرس نوزاد، عفونت مادر در دوران بارداری و مواجهه با مواد سمی در این دوران و استعمال دخانیات مانند سیگار خطر ابتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی را افزایش می‌دهد، عوامل روانی اجتماعی از جمله سوء رفتار مزمن شدید (بد رفتاری) می‌توانند با برخی عوامل رفتاری این اختلال همراهی داشته باشند و علائم اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی را تشدید کنند.
روشنی زعفرانلو درباره تاثیر رنگ‌های مصنوعی غذا‌ها و قند‌ها در بروز اختلال کم توجهی - بیش فعالی گفت: افزودنی‌های غذاها، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده و قند‌ها عوامل احتمالی در بروز اختلال کم توجهی-بیش فعالی هستند، اما در مطالعات نقش این عوامل تایید نشده است، تاثیر رنگ‌های مصنوعی غذا‌ها و قند‌ها در بروز این اختلال اثبات نشده است.

علائم بالینی اختلال کم توجهی-بیش فعالی
این متخصص اعصاب و روان اظهار کرد: از جمله علائم بالینی اختلال کم توجهی - بیش فعالی می‌توان به جنب و جوش زیاد، ترک کردن صندلی در کلاس درس، انجام بازی‌های پر سر و صدا، پُرحرفی، حواس‌پرتی، ناتوانی برای تمام کردن تکالیف و حفظ کردن مطالب، تمرکز ضعیف، نداشتن توانایی در اتمام تکالیف و فعالیت‌ها، مشکل در مدیریت تکالیف، گم کردن وسایل، پریدن میان صحبت دیگران و نداشتن توانایی انتظار را اشاره کرد، درصد زیادی از کودکان مبتلا به این اختلال، علائم رفتاری پرخاشگری و نافرمانی را هم دارند و در مدرسه هم به مشکلات رفتاری و یادگیری دچار می‌شوند، برای تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی نشانه‌ها باید در دو مکان متفاوت برای مثال خانه و مدرسه وجود داشته باشند.

موثرترین روش‌های درمان اختلال کم توجهی -بیش فعالی کودکان
او بیان کرد: درمان دارویی خط اول درمان اختلال کم توجهی - بیش فعالی است، مقاومت زیادی برای مصرف دارو در بین مبتلایان به این اختلال وجود دارد، ولی به علت پایه زیستی این اختلال، دارو مهم‌ترین اصل دارو است، از دارو‌های رایج برای درمان اختلال کم توجهی- بیش‌فعالی می‌توان به محرک‌های دستگاه عصبی برای مثال قرص ریتالین اشاره کرد.
روشنی زعفرانلو درباره عوارض مصرف دارو‌های مناسب برای رفع اختلال کم توجهی-بیش فعالی افزود: درمان نشدن این اختلال مشکلاتی بیشتر نسبت به عوارض دارویی را برای کودک ایجاد می‌کند، اختلال یادگیری، حواس پرتی و سایر علائم این اختلال نقشی موثر در سرزنش و نکوهش کودک دارد، اطرافیان با سرزنش کردن کودک مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی عزت نفس او را کاهش می‌دهند که این موضوع در طولانی مدت مشکلاتی دیگر را برای او به وجود می‌آورد، از عوارض دارو‌های اختلال کم توجهی-بیش فعالی می‌توان به کاهش اشتها، بی خوابی و سر درد خفیف اشاره کرد.
این متخصص اعصاب و روان تاکید کرد: با آغاز درمان پایش قد، وزن و و فشار خون کودک باید هر سه ماه یکبار و معاینه جسمی او سالیانه یکبار انجام شود، رفتار‌های کودک در مدرسه باید به دقت ارزیابی شود بنابراین لازم است که رابطه نزدیک با مدرسه کودک برقرار شود و این رابطه تداوم پیدا کند.
او تصریح کرد: مداخلات روانی اجتماعی به کودک مبتلا به اختلال کم توجهی- بیش‌فعالی کمک می‌کند تا محیط خود را سازماندهی کند، والدین و معلمان کودک باید برنامه و انتظاراتی یکسان از او داشته باشند، مداخلات روانی اجتماعی به چهار قسمت آموزش‌های روانی، درمان شناختی-رفتاری، آموزش مهارت‌های اجتماعی و آموزش والدین تقسیم بندی می‌شود، آموزرش والدین بخش لازم مداخلات روانی-درمانی اختلال کم توجهی - بیش فعالی است.
روشنی زعفرانلو گفت: والدین باید بدانند که رفتار‌های فرزندشان ارادی نیست البته او علی رغم کمبود‌هایی که دارد، توانایی انجام انتظارات معقول و پذیرش مسئولیت را دارد، اساس بیشتر آموزش‌های والدین کمک به ایجاد مداخلات رفتاری کاربردی همراه با تقویت مثبت رفتار‌های تحصیلی و اجتماعی کودک است، مصرف دارو به همراه مداخلات روانی-اجتماعی بیشترین اثر بخشی را در درمان اختلال کم توجهی - بیش فعالی دارد، از روش‌های جدید درمان این اختلال می‌توان به نوروفیدبک اشاره کرد که در مطالعات اثر بخشی آن اثبات شده است.