دیابت زنان باردار، روش های کنترل و پیشگیری

دیابت حاملگی (دیابت ملیتوس یا GDM) دیابتی است که برای بار‌ نخست در طی بارداری تشخیص داده میشود.معتی لغتی دیابت به این معنیست که قند خون شما بیشتر از‌ حد مجاز و طبیعیست.قند منبع تامین انرژی بدن است. اما زیاد شدن این منبع انرژی و انباشت شدن آن بیش از‌ میزان نیاز بدن میتواند مضر باشد.خصوصا در زمان حاملگی قند زیادی برای جنین خوب نیست احتمالا زیاد نام دیابت بارداری را شنیده اید اینکه شما دچار تغییرات هورمونی و تغییر وزن شوید نشان از یک حاملگی طبیعی و سالم دارد اما هر دوی این موارد موجب‌ اختلال در سیستم ترشح انسولین در بدن خواهد شد.در اینصورت ترشح انسولین که برای تامین انرژی بدن و رسانیدن آن‌ به سلولها امری ضروریست دچار اختلال میشود و بدنتان انرزی لازم را از خوراکها دریافت نمیکند.

تا چه حد دیابت بارداری به ما نزدیک است؟
انجمن دیابت در امریکا پزشکان را موظف میکند تا دیابت نوع دوم را در دوران ابتدایی بارداری شخص مورد بررسی قرار بدهند. اگر شما علائم و پیش‌ زمینه های دیابت نوع دوم را داشته باشید پزشکتان احتمالا قبل از‌ زایمان عوامل زیر را در شما تست میکند.برای مثال این عوامل خطر در بارداری عبارتند از :
داشتن اضافه وزن
فشار خون بالا
پایین بودن سطح کلسترول خوب بدن (HDL)مثبت.
بالا بودن سطح تری گلیسیرید در خون
داشتن سابقه خانوادگی دیابت
سابقه قبلی GDM و یا علایم مقاومت در برابر انسولین
سابقه زایمان نوزادی که بالاتر‌ از ۹ پوند وزن داشته است
اگر هریک از‌ موارد بالا را داشتید از‌ کارشناسان بهداشتی درخواست کنید که برایتان تست حاملگی را انجام دهند همچنین اگر دچار اضافه وزن هستید و یا قبلا دچار‌ دیابت بارداری بوده اید و یا اینکه در آزمایش ادرار تان قند مشاهده شده است در خطر زیادی خواهید بود. در صورتیکه یک یا دو مورد از خطرات و موارد بالا را علامت زده اید در خطر متوسط هستید .اگر هیچ کدام را علامت نزده اید خطر برای شما کم است.

علائم دیابت بارداری چیست؟
علایم و نشانهای بارداری عبارتند از :
وجود قند در ادرار
تشنه شدن غیر طبیعی
داشتن تکرر ادرار
خستگی
داشتن حالت تهوع
عفونت های مکرر مثانه، واژن و پوست
تاری دید
عواملی که بالاتر‌گفتیم میتوانند نشانه دیابت باشند.

تشخیص دیابت بارداری
اگر سابقه دیابت ندارید و سطح قند خونتان در اوایل بارداری نرمال باشد پزشکتان در هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری GDM را انجام خواهد داد.آنها برایتان تست تحمل گلوکز یک و یا دومرحله ای را انجام خواهند داد.

آزمایش یک مرحله ای
دکتر با آزمایش میزان قند خون شما در حالت ناشتا شروع خواهد کرد سپس از شما درخواست میکنند که محلولی حاوی ۷۵ گرم کربوهیدارت را بنوشید. سپس بعد از‌گذشت یک و یا دو ساعت مجدد میزان قند خون شما را مورد آزمایش قرار‌ میدهند اگر‌ میزان قند خون شما به شرح زیر باشد با احتمال زیاد دچار GDM هستید:
سطح قند خون ناشتا بالاتر‌از ۹۲ میلی‌گرم در دسی لیتر یا برابر آن
سطح قند خون یک ساعت بیشتر از یا برابر با ۱۸۰ میلی گرم/دسی لیتر‌باشد.
سطح قند خون دو ساعته بالاتر‌ و یا برابر ۱۵۳ میلی گرم/دسی لیتر

تست تحمل گلوکز (OGTT)
در تست OGTT، بعد از خوردن ۱۰۰ گرم‌گلوکز خوراکی، قند ناشتا، قند ۱ و ۲ و۳ ساعته چک میشود، اگر قند خون شما مطابق زیر باشد احتمالا دچار GDM هستید:
سطح قند خون ناشتا بیش از ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۰۵ میلی گرم در دسی لیتر
سطح قند خونی که در یک ساعت بالاتر‌و یا برابر با میزان ۱۸۰ میلی گرم یا ۱۹۰ میلی گرم باشد.
سطح خونه دو ساعته بالاتر از ۱۵۵ میلی گرم و یا ۱۶۵ میلی گرم در دسی لیتر
سطح قند خونی بالار از ۱۴۰ میلی گرم و یا ۱۴۵ میلی گرم در دسی لیتر‌در زملن سه ساعته
نکته:برای انجام این آزمایشات کارشناس بهداشتی راهنمایی های لازم‌ را به شما خواهد کرد.حداقل تا سه روز قبل از انجام این آزمایشات باید خوراک طبیعی داشته باشید.سپس حداقل ۸ ساعت قبل از انجام آزمایشاتتان هیچ چیزی‌ نمیخورید. و آنگاه کارشناس بهداشتی قند خون شما را پیش از انجام آزمایشتان اندازه گیری‌ میکند.سپس نوشابه ای قند دار میل میکنید. پرسنل قند خونتان را یک ساعت دو ساعت و سه ساعت بعد اندازه گیری خواهند کرد.
اگر سطح قند خونتان در حداقل دو آزمایش بیشتر‌ از حد طبیعی باشد، شما احتمالا مبتلا به دیابت بارداری شده اید.

دیابت بارداری چه تاثیری بر جنین دارد؟
دیابتی که درمان و یا کنترل نشده باشد میتوانند برای جنین مشکلاتی از قبیل مشکلاتی که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد داشته باشد:
ماکروزومی (به طور قابل توجهی بزرگتر از حد طبیعی) این موضوع میتواند زایمان را برای جنین مشکلتر و خطرناکتر کند.
قند خون پایین که بلافاصله پس از به دنیا آمدن نوزاد
مشکلات تنفسی یا دیسترس تنفسی
دیابت نوع دوم در آینده
زایمان زودتر از موعد
ناهنجاری های مادر زادی
اگر دیابت بارداری داشته باشید کارشناسان بهداشتی آزمایشات دیگری برای بررسی جنین مانند موارد زیر‌ پیشنهاد خواهند داد:
سونو گرافی برای آنکه ببینند رشد جنین چگونه است.
شمارش فواصل بین حرکات جنین برای آنکه وصعیت فعالیت جنین مشخص شود و یا آزمایشات استرسی خاص.
کار مداوم با پزشک و عمل کردن به توصیه های او این کمک را به شما میکند که نوزادی سالم به دنیا بیاورید.

توصیه هایی در جهت دیابت بارداری
طبق مطالعات و تحقیقات در زمینه دیابت بارداری و مصاحبه با پزشک متخصص در این زمینه راجع به خطرات دیابت بارداری به این نتیجه رسیدیم که با توجه به عوارض دیابت بارداری بهترین کار‌ برای هر دونفر‌ یعنی مادر و فرزند پیشگیریست.این پیشگیری میتواند از‌ زمان قبل از حاملگی با پروسه کاهش وزن آغاز شود و در صورتی که بازهم دچار دیابت شدیم فراموش نکنید که بهترین راه تحت نظر پزشک متخصص زنان و غدد و تیم کارشناسی بهداشتیست. توجه داشته باشید که به علت ترس از انسولین و تزریق آن در زمانبندی درمان تاخیر نکنید و سلامت جنین را به خطر نیندازید.
پیش رفتن طبق دستور کار مداوم پزشک کمکتان می کند که یک نوزاد سالم به دنیا بیاورید.
غالباً زنان دچار دیابت حاملگی علائمی ندارند. دیابت حاملگی می تواند:
خطر فشار خون بالا را در طی حاملگی افزایش دهد.
خطر جنین بزرگ و احتمال زایمان مشکل و نیاز به سزارین را افزایش دهد.
افزایش یا کاهش ناگهانی قند
خطرات عفونت های ادراری و تنفسی
- اما نگران نباشید چرا که خطرات دیابت حاملگی پس از تولد بچه از بین خواهد رفت. به هرحال احتمال ابتلا شما به دیابت نوع ۲ در آینده بیشتر خواهد. در ضمن ممکن است در حاملگی مجدد باز هم دچار دیابت حاملگی بشوید.
- بعضی خانم ها راجع به این موضوع سوال دارند که آیا می توان پس از ابتلا به دیابت حاملگی به نوزاد شیر داد؟!بله البته، اتفاقا شیردهی برای اکثر نوزادان، منجمله آنان که مادرشان دیابت حاملگی دارد توصیه می شود.
- دیابت حاملگی میتواند بسیار برای شما و جنینتان خطرناک باشد، حتی اگر شما علائمی نداشته باشید. مراقبت از خودتان می تواند به سلامتی نوزادتان کمک کند.

درمان دیابت بارداری
درمان دیابت حاملگی میتواند به معنای برداشتن قدمهایی در جهت حفظ سطح قند خونتان در دامنه هدف باشد، در ادامه به شما آموزش خواهیم داد چطور با استفاده از برخی نکات و رعایت آنها سطح قند خونتان را در حالت طبیعی نگاه دارید.
برنامه غذایی سالم
داشتن فعالیت بدنی مستمر
به همراه داشتنن انسولین در صورت نیاز
۱-تاثیرات رژیم غذایی صحیح در دیابت بارداری
شما باید حتما قبل از بارداری با یک آموزشگر دیابت یا یک متخصص تغذیه که برنامه غذایی برای کمک به انتخاب غذاهایی که برای شما و کاهش وزنتان مفید باشد مراجعه داشته باشید. به این ترتیب در وهله اول میتوانید از ابتلا به قند بارداری جلوگیری کنید اما در صورتی که نتوانستید و یا به هردلیل بازهم به دیابت بارداری دچار شدید مراجعه به پزشک متخصص تغذیه جهت گرفتن برنامه غذایی سلامت را فراموش نکنید. این کار در جلوگیری از اضافه وزن شما و و بلعکس وزن گیری نوزاد میتواند بسیار مهم باشد.استفاده از یک برنامه غذایی به کنترل سطح قند خونتان در محدوده هدف کمک می کند. متخصص برنامه راهنمایی برای آنکه چه غذایی را باید بخورید، چه میزان بخورید و چه وقت بخورید و یا بلعکس اینها که چه غذاهایی باید صرف نظر کنید به شما خواهد داد. نوع انتخاب، زمان آن و میزان آن همگی برای نگهداری سطح قند خون در محدوده هدف مهم هستند.ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کنند:
شیرینی جات را از منوی غذاییتان حذف و یا به حداقل برسانید.
حتما سه وعده کامل را در روز بخورید و سه میان وعده را هم در دستور کارتان داشته باشید.
مراقبت از اینکه کی و چه میزان غذای پر کربوهیدرات مثل ( برنج نان - سیب زمینی - ماکارونی ) و مواد قندی مصرف کنید. برنامه غذایی که کارشناس به شما میدهد به شما خواهد گفت چه وقت و چه میزان کربوهیدرات در هر غذا و میان وعده بخورید.
حتما در غذای خود فیبرها را الزام کنید. میتوانید این موارد را به شکل میوه ها، سبزیجات، غلات و نان وارد کنید.
۲-داشتن تحرک بدنی در دیابت بارداری
فعالیت های بدنی مانند پیاده روی و شنا، به شما کمک خواهند کرد، که به سطح قند خون هدف خود دست پیدا کنید. با گروه مراقبت از بهداشت خود در مورد نوع فعالیت بدنی که برای شما بهتر است صحبت کنید. اگر در حال حاضر فعال هستید، به تیم سلامتی خود بگویید که چه می کنید.
۳-مصرف انسولین در بارداری
بعضی زنانی که مبتلا به دیابت حاملگی هستند هم علاوه بر برنامه غذایی و فعالیت بدنی نیاز به انسولین خواهند داشت. اگر لازم است تیم سلامت به شما نحوه تزریق انسولین به خودتان را نشان خواهند داد. انسولین می تواند از طریق خون شما به کودکتان هم برسد.

در دیابت بارداری چه غذایی بخورم؟
داشتن رژیم غذایی سالم در حاملگی بسیار حائز اهمیت است به خصوص اگر یک زن مبتلا به دیابت بارداری هم باشد. سطح قند خون بالا ممکن است برای زن و جنین در حال رشد مضر باشد. برای کمک به کنترل سطح قند خون، مهم است بر تعداد، نوع و چگونگی مصرف کربوهیدرات ها نظارت کافی داشته باشیم.
۱- چطور بر کربوهیدارت ها نظارت کنیم؟
خوردن کربوهیدرات های پیچیده به نسبت کربوهیدرات ساده توصیه بیشتری می شود.وعده های غذایی و تنقلات حاوی کربوهیدرات ها به طور یکنواخت در طول روز می تواند به جلوگیری از فشار قند خون کمک کند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید سه وعده غذایی کوچک و متوسط و دو تا چهار وعده تنقلات در روز بخورند. راه های دیگر برای تنظیم قند خون عبارتند از:
اجتناب از مصرف کربوهیدرات بیش از حد در یک زمان مشخص
استفاده از کربوهیدرات های پیچیده ای که دارای فیبر بالایی هستند
کربوهیدرات و پروتئین یا چربی سالم را ترکیب کنید
پیش رفتن طبق برنامه و رعایت وعده های غذایی
خوردن صبحانه با کربوهیدرات های غنی از پروتئین و فیبر بالا
خوردن غذاهای با شاخص گلیسمی پایین
خوردن غذاهای دارای گلیسمی پایین یکی دیگر از عوامل مهم و قابل ذکر در رژیم غذایی دیابتی ها است.گلیسمی توسط ضرب مقدار گرم کربوهیدرات در نوع خاصی از غذا توسط شاخص گلیسمی آن (GI) اندازه گیری می شود. این تعداد تصویر دقیقی از تاثیر واقعی غذا بر قند خون را تصویر خواهد کرد. غذاهایی با میزان گلیسمی پایین آهسته تر از کربوهیدرات های ساده شکسته شده و که معمولا به عنوان مواد غذایی با GI بالا شناخته می شوند. بار گلیسمی ۱۰ یا کمتر پایین در نظر گرفته می شود اما برای مبتلایان به دیابت حاملگی مقدار ایده آل بنظر میرسد. غذاهای کم گلیسمی عبارتند از:
استفاه از سبزیجات غیر نشاسته ای
۱۰۰ درصد نان و غلات کامل
لوبیا
عدس
نخود
استفاده از یکسری سبزیجات نشاسته ای مانند هویج و نخود
خوردن بعضی از میوه ها مانند گریپ فروت، سیب، پرتقال، هلو و گلابی
تمام این غذاهای کم GI به آرامی قند را به خون می رسانند و به سبب حفظ سطح قند خون بصورت طبیعی میشوند.
۲- خوردن پروتئین بیشتر
خوردن پروتئین همراه با کربوهیدرات ها، یا انتخاب کربوهیدرات هایی که پروتئین در آنها دارند، به تعادل قند خون کمک میکند. زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید سعی کنند غذاهای غنی از پروتئین مصرف کنند. مانند:
ماهی، مرغ و بوقلمون
تخم مرغ
لوبیا
آجیل
حبوبات
۳- انتخاب صحیح در چربی های اشباع نشده
همانطور که قبلا گفتیم چربی های غیر اشباع نیز بخشی از هر رژیم سالم برای هر فردی هستند. یکسری از چربی های اشباع شده عبارتند از:
روغن بادام زمینی
روغن زیتون
بیشتر آجیل و دانه
آووکادو
ماهی تن
ماهی سالمون
ساردین ها
دانه های چیا

اگر دچار دیابت بارداری شدیم، خوردن چه غذاهایی باید ممنوع کنیم؟
پرهیز از غذاهایی که ممکن است سطح قند خونتان را افزایش دهند ضروری است:
۱- پرهیز از غذاهای شیرین
اجتناب از مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین برای کمک به محدود کردن تاثیر دیابت حاملگی برای شما توصیه می شود. سطح قند خون هنگامی که غذاهای شیرین، مخصوصا آنهایی که فراوری شده اند، مصرف میکنید، بالا میرود. به زنان مبتلا به دیابت حاملگی هستند توصیه می شود که تا حد امکان از غذاهای شیرین پرهیز کنند. غذاهای شیرین برای جلوگیری از این موارد عبارتند از:
کیک ها
شیرینی
بیسکوییت
جوش شیرین
پودینگ ها
آب میوه با قند اضافی
۲- اجتناب از غذاهایی که نشاسته بالایی دارند
غذاهای نشاسته ای دارای کربوهیدرات بالا هستند و تأثیر بیشتری بر قند خون میگذارند، بنابراین مهم است که آنها را تنها در مقادیر کم بخورید. بهتر است از غذاهای بسیار نشاسته ای پرهیز کنید. این غذاها عبارتند از:
سیب زمینی سفید
پاستا سفید
برنج سفید
نان سفید
۳- پرهیز از قندهای مخفی و کربوهیدرات ها
برخی از غذاها به وضوح منبع شکر یا کربوهیدرات نیستند، اما ممکن است هنوز هم حاوی سطوح ناسازگار از هر دو نوع مواد غذایی باشند. نمونه هایی از این موارد عبارتند از:
غذاهای که خیلی فراوری شده باشند
برخی از چاشنی ها، مانند سس ها و دسرها
فست فودها
استفاده از الکل
شیر و میوه حاوی قندهای طبیعی هستند و میتوانید با آرامش مصرفشان کنید.
۴- داشتن رژیم غذایی منظم
سعی کنید حتما درطول روز سه وعده غذا در فواصل منظم و به مقدار ثابت میل کنید.
سعی کنید غذاهای متعادل مصرف کنید که این موضوع به معنی ترکیب پروتئین، کربوهیدرات و سبزیجات در هر وعده غذایی میباشد.

پیشگیری از دیابت حاملگی
خب تا به اینجا خدمت شما عزیزان از اینکه دیابت چیست، چطور به وجود می آید و چه آسیب هایی را متوجه مادر و فرزند میکند گفتیم. حتما برای شما هم زیاد پیش آمده از بستگانتان و یا حتی خودتان دچار دیابت بارداری شده باشید و حتما میدانید که ابتلا به این موضوع به علت خطرناک بودنش میتواند بسیار خسته کننده و ترس آور باشد.بنابراین بهترین راه برای درمان این دیابت بارداری و عقب ماندن از خطرات و مشکلات احتمالی اش این است که اصلا به آن دچارنشویم! اما چطور؟ آیا روشی هست که به ما کمک کند تا درگیری این بلای ناراحت کننده نشویم. بله! حتما هست.شما برا رعایت برخی نکات ساده میتوانید دوراه بارداری خود را از بروز یکبارگی این مشکلات راحت کنید.

راه های پیشگیری از دیابت حاملگی
کارهای زیادی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت حاملگی میتوانید انجام بدهید اما به علت اینکه اینجا در حال حاضر مجال توضیحات مکفی نیست به گفتن چند نکته کلیدی و ساده اکتفا میکینم.
به یک وزن معقول برسید و آن را حفظ کنید. حتی اگر بالاتر از وزن طبیعی تان هستید کاهش 5 تا 7 درصد از وزن بدنتان میتواند تاثیرات مثبت و خوبی برایتان داشته باشد. مثلاً اگر شما 90 کیلو گرم هستید کم کردن 5/4 الی 5/6 کیلوگرم می تواند به میزان زیادی خطر ابتلا به دیابت را در شما پائین بیاورد. به مدت 30 دقیقه در اکثر روزهای هفته فعالیت بدنی داشته باشید. پیاده روی روزانه داشته باشید، شنا کنید، ورزش کنید و یا پایکوبی نمائید تمام اینموارد به ما در جهت کاهش آهسته و بدون ضرر وزنتان بسیار کمک خواهند کرد.
طبق برنامه ای غذایی سالم پیش بروید. غلات، میوه و سبزی که دارای فیبر بیشتری هستند زیاد بخورید. چربی و کالری را کم کنید. برای پیدا کردن شرایط ایده آل پیشنهاد میکنیم مراجعه به پزشک تغذیه را نیز در دستور کارتان قرار بدهید.
بانوانی که سابقه که دیابت حاملگی داشته اند باید اندازه گیری برای دیابت و پیش دیابت راحتی تا ۳ سال بعد هم ادامه بدهند.
اینکه شما تشحیص زود هنگامی راجع به قند و دیابت بارداری خود داشه باشید میتواند کمک موثری در جهت پیگیشری از عارضه های قلبی باشد.

دیابت بارداری پس از تولد
اگر دچار دیابت بارداری هستید، می توانید تمام درمان ها را پس از تولد فرزندتان متوقف کنید. قبل از رفتن به خانه و بررسی شش هفته بعد از تولد، باید آزمایش دهید و سطح قند خونتان را بررسی کنید. همچنین دوره بعد از زایمان با دوران بارداری متفاوت است حتما طبق توصیه های پس از زایمانتان پیش پزشکتان بروید.خصوصا ورزش و رژیم غذایی سلامت را ترک نکنید.
دو تا چهار ساعت پس از تولد نوزاد، حتما میزان گلوکز خون توسط کارشناس و پزشک مربوطه بررسی شود. نوزاد را پس از تولد (در عرض ۳۰ دقیقه) تغذیه کنید تا میزان قند خون او به سطح ایمنی برسد.
اگر گلوکز خون کودک شما در سطح ایمنی حفظ نشود، ممکن است که نیاز به مراقبت بیشتری پیدا کنید. برای افزایش قند خون، امکان دارد که قطره ای به نوزاد داده شود.

پس از تولد نوزاد چطور بفهمیم دیابت رفع شده یا خیر؟
شما میتوانید تا ۱۲ هفته پس از تولد نوزادتان یک آزمایش قند خون انجام می دهید که در آن مشخص میشود شما هنوز هم دچار دیابت هستید یا خیر؟ در اکثر زنان دیابت حاملگی پس از حاملگی پایان میپذیرد.
توجه داشته باشید به هر حال شما در خطر دیابت حاملگی در نوبت های حاملگی بعدی خواهید بود.همچنین امکان ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده برای شما زیاد است. در ضمن خبر خوش آنکه شما با آرامش تمام میتوانید به کودک دلبند خود شیر دهید.

آیا کودک میتواند از مادرش دیابت بگیرد؟
دیابت این توانایی را دارد که هم در دوران بارداری، هم در زمان تولد و بعد از تولد کودک و مادر را تحت تاثیر قرار دهد. نوزادان مادران دیابتی (IDM)اغلب درشت تر از نوزادان دیگر خواهند بود. این باعث می شود که تولد طبیعی کمی دشوارتر شود. این مسئله می تواند خطر ابتلا به آسیب های عصبی و سایر ضایعات در طول زایمان را نیز بالا ببرد.

آیا دیابت بارداری میتواند تاثیر پذیر از ژنتیک باشد؟
بله امکان این موضوع هم هست اما تاکنون پزشکان به نظر قطعی راجع به اینکه چرا برخی از زنان دچار دیابت باردرای میشوند و برخی دیگر خیر نرسیده اند. پزشکان به این نتیجه رسیدند که مشکلات ژنتیکی، مسائل زیست محیطی (مانند چاقی قبل از بارداری) و یا عوامل رفتاری (مانند رژیم غذایی و عادات ورزشی) ممکن است باعث بروز دیابت در خانم های باردار شود.

آیا دیابت بارداری جدی است؟
بله صد در صد همینطور است! دیابت بارداری خصوصا در زمانیکه محافظت نشده و ناآگاه پیشروی کند می تواند به کودک شما آسیب برساند. دیابت بارداری باعث می شود پانکراس شما بیش از حد برای تولید انسولین کار کند، اما انسولین میزان قند خون شما را پایین نیاورد. اگر درمان نشوید، دیابت بارداری می تواند برای شما و نوزاد شما خطر جدی ایجاد کند یکی از خطرات آن میتواند بزرگ شدن بیش از حد نوزاد و عدم زایمان طبیعی و یا ایجاد مشکلات تنفسی برای جنین و مادر شود.