علائم سرطان پستانها، عواملی که خطر را افزایش می دهند

از هر هشت زن در آمریکا، یک نفر از آنها در طول عمر خود به سرطان سینه (پستان) مبتلا می شوند و متاسفانه برآورد می شود که بیش از ۴۰۰۰۰ زن در سال ۲۰۱۸ بر اثر این بیماری فوت نمایند. سرطان سینه دومین سرطان تشخیص داده شده در زنان پس از سرطان پوست و اولین عامل مرگ زنان به علت سرطان در ایالات متحده می باشد. با توجه به مطالب فوق و این حقیقت که بهترین راه مبارزه با این سرطان، تشخیص آن در مراحل اولیه می باشد، برآن شدیم که در این مقاله به توضیح در مورد این سرطان بپردازیم.

تعریف
معمولا سرطان سینه (Breast Cancer) به علت رشد نابهنجار سلولهای موجود در غدد تولیدکننده شیر و یا مجاری خروج شیر از پستان ایجاد می شود. البته درصد کمی از سرطان های سینه، ممکن است از سایر بافت های پستان مانند بافت چربی نشات بگیرند. در طول زمان این سلولهای سرطانی شروع به تکثیر سریع کرده و ابتدا به بافتهای مجاور داخل پستان و سپس به غدد لنفاوی زیربغل (lymph nodes) انتشار می یابند. اگر سرطان سینه در این مرحله تشخیص داده نشود، سلولهای سرطانی به سایر نقاط بدن گسترش و یا اصطلاحا متاستاز (metastasis) پیدا می کنند. درجه بندی سرطان سینه (Breast Cancer's Staging) هم بر این اساس صورت می گیرد که سلولهای سرطانی چقدر دورتر از محل ایجاد اولیه (پستان) به سایر نقاط بدن متاستاز داده اند. اهمیت این درجه بندی در تعیین احتمال بهبودی فرد مبتلا (prognosis) و تصمیم گیری در مورد چگونگی درمان می باشد.

علائم
متاسفانه در بسیاری از موارد، تنها علامت سرطان سینه وجود توده در داخل پستان می باشد، که تشخیص داده نمی شود. با این حال، اگر از این خاصیت قابل معاینه بودن تومورهای پستان به درستی استفاده شود و آموزش لازم برای معاینه ماهیانه پستان به خانم ها داده شود، می توان بسیاری از موارد سرطان سینه را در مراحل ابتدایی تشخیص داد و کاملا درمان کرد. علامت بعدی معمولا تغییر شکل و فرم طبیعی پستان، نوک سینه و پوست آن می باشد. تغییر رنگ، ایجاد فرورفتگی در سینه، خروج مایعات و یا خون از سینه علائمی هستند که احتمال سرطان را بیشتر مطرح می کنند. اگر سرطان سینه به مناطق دیگر متاستاز دهد، می تواند باعث تورم و درد غدد لنفاوی زیربغل، تنگی نفس (در صورت متاستاز به ریه)، درد استخوانی (در صورت متاستاز به مغز استخوان) و زردی پوست (در صورت متاستاز به کبد) گردد.

عواملی که خطر ابتلا را افزایش می دهند
جهش های ژنتیکی که از طریق والدین به فرزندان منتقل می شوند، می توانند باعث سرطان سینه شوند. این ژنهای جهش یافته در حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان سینه (اکثرا در زنان) را تشکیل می دهند. مهم ترین و شناخته شده ترین این ژنها BRCA۱ و BRCA۲ می باشند. خانم هایی که سابقه سرطان سینه در فامیل درجه یک خود دارند، بهتر است از دکتر خود درخواست نمایند که با آزمایش خون، وجود این ژنها را در ایشان بررسی کند و یا آنها را به یک متخصص ژنتیک برای بررسی بیشتر معرفی نماید. سرطان سینه در زنان بسیار بیشتر از مردان بروز می نماید و خطر ابتلا به آن با افزایش سن بیشتر می شود. خانم هایی که هیچگاه حامله نشده اند، احتمالا در معرض خطر ابتلای بیشتر به سرطان سینه هستند. چاقی نیز از عواملی است که امروزه نقش آن در ابتلا به سرطان سینه بیش از گذشته مورد توجه محققین قرار گرفته و از این رو پزشکان به خانم های چاق موکدا توصیه می کنند که وزن خود را کاهش دهند. خانم هایی که برای کاهش علائم یائسگی (menopause) از درمان های هورمونی حاوی استروژن و پروژسترون موسوم به HRT یا درمان جایگزین هورمونی استفاده نموده اند و همچنین زنانی که دوره قاعدگی خود را پیش از دوازده سالگی آغاز کرده اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. نوشیدن الکل زیاد، کشیدن سیگار و ورزش نکردن خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند. خانم هایی که دارای بافت پستان متراکم تر (با میزان بافت چربی کمتر) هستند، اولا بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند و ثانیا تشحیص سرطان سینه به روش معاینه و یا توسط ماموگرافی در ایشان سخت تر می باشد.

پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری از سرطان سینه، کاهش عواملی هستند که خطر ابتلا را افزایش می دهند. کاهش وزن اضافی، روی آوردن به رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه ها، سبزیجات، ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها (مانند رژیم غذایی مدیترانه ای)، عدم مصرف بیش از حد الکل و نکشیدن سیگار و محدود کردن یا عدم استفاده از درمان جایگزین هورمونی (HRT)، از مواردی هستند که می توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش داده و یا به پیشگیری از آن کمک نمایند. علاوه بر پیشگیری، تشخیص زودرس سرطان سینه نیز می تواند باعث بهبودی کامل بیمار و نجات جان وی گردد.

روش های تشخیصی
مهم ترین راه برای تشخیص زودرس، معاینه ماهیانه سینه ها توسط فرد می باشد. بهترین زمان انجام این معاینه، هفته اول پس از شروع عادت ماهیانه و ترجیحا سه تا پنج روز اول می باشد. بهتر است این معاینه در سه وضعیت مختلف در حالت دوش گرفتن، در مقابل آینه و در حالت خوابیدن به پشت صورت بگیرد و وجود هرگونه توده در بافت پستان و منطقه زیر بغل در هر دو طرف باید با دقت و زمان کافی بررسی شود. هر خانمی باید روش صحیح این معاینه را بداند و در صورت عدم اطلاع، از پرستار و یا پزشک مطلع بخواهد که به وی آموزش دهد. استفاده از اولتراسوند (سونوگرافی) برای تشخیص وجود توده در پستان اگرچه روشی بی ضرر است، ولی یک روش استاندارد برای غربالگری بیماران (screening test) به حساب نمی آید و بیشتر به عنوان روشی مکمل پس از تشخیص اولیه توده ها با روش ماموگرافی به کار برده می شود. روش استاندارد فعلی، ماموگرافی (mammography) است که با کمک اشعه ایکس با انرژی کم (تشعشع کم)، وجود توده های غیرطبیعی در پستان ردیابی می شود. توصیه های مختلفی در مورد سن شروع ماموگرافی در خانم ها وجود دارد، ولی بیشتر نهادهایی که برای پیشگیری از سرطان سینه فعالیت دارند، برای پیشگیری و screening ماموگرافی را سالی یک بار و یا هر دو سال یکبار پس از سن چهل سالگی توصیه می نمایند.

درمان و جراحی پیشگیری
درمان سرطان سینه بر اساس درجه بندی آن (Staging) صورت می گیرد و می تواند شامل شیمی درمانی، رادیوتراپی، برداشتن بخشی از پستان و یا تمام آن باشد. برخی از خانم هایی که دارای ریسک بالای ابتلا به سرطان سینه هستند، ممکن است با صلاحدید پزشک خود و به صورت داوطلبانه اقدام به برداشتن پستان و یا تخمدان ها نمایند. البته این اقدام هنوز مورد تایید همه مجامع علمی قرار نگرفته است.