دوست خیالی کودک، منافعی هم برایش دارد؟

واکنش مناسب در مواجهه با دوست خیالی کودک چیست؟ دوست خیالی می‌تواند به دوستی‌های کودکان با یک موجود خیالی یا دوستی‌های غیر واقعی بزرگسالان اطلاق شود. کودکان در سنین پایین به صورت طبیعی ممکن است دوستی غیر واقعی داشته باشند که بهتر است والدین آن را بپذیرند. اما این پذیرش باید حد و حدودی نیز داشته باشد تا کودک بتواند در سنین بالاتر روابط اجتماعی خود را با دیگران توسعه دهد. بسیاری از والدین در مواجه با خیال پردازی‌های کودک خود نمی‌دانند چه واکنشی داشته‌باشند. در این مقاله جوانب مختلف دوستان خیالی کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

دوستان خیالی کودکان
داشتن دوستان خیالی برای یک کودک نشانه‌ای از یک تخیل سالم و فعال است. از هر سه کودک بین ۲ و نیم تا ۸ سال دو نفر از آن‌ها دوستان خیالی دارند. این مسئله با مراحل رشد انسان هماهنگ بوده و جای نگرانی برای والدین نیست.
دوستان غیرواقعی همبازی کودک شده و به او در بهبود مهارت‌های اجتماعی و ابراز احساسات کمک می‌کنند. اما داشتن چنین دوستی در بزرگسالی فرد را مستعد تشخیص اختلال شخصیت و یا دیگر اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی می‌سازد.

ماهیت دوستان خیالی
دوست خیالی شکل گرفته در ذهن کودک، می‌تواند هر نوع تصویر، ماهیت و اندازه‌ای داشته باشد. شاید یک انسان، حیوان، شخصیت کارتونی، یا تجسمی از یک اسباب بازی مورد علاقه کودک باشد، خیال پردازی کودکان حد و مرز ندارد.
این دوست ممکن است در خانه همراه کودک زندگی کند یا در موقعیت‌های خاصی ظاهر شود. بدون هیچ دلیل قابل درکی ظاهر می‌شود و دوباره بدون دلیلی خاصی موقتا دور می‌شود. از نظر زمانی نیز ممکن است فقط چند ماه با کودک باشد یا دوستی کودک با او تا سه سال نیز طول بکشد. برای درک بهتر این مسئله توصیه می‌کنیم به مقاله دنیای کودکان مراجعه کنید.

مزایای داشتن دوست خیالی برای کودک
دوستان تخیلی برای کودک از منظر روانشناسی کودک فوائد زیادی دارد. هر چند این دوست از تخیل خود کودک ریشه می‌گیرد، اما کودک تحت تأثیر کارها و حرف‌های دوستان غیر واقعی قرار می‌گیرد.
تخیل به کودک اجازه می‌دهد که در دنیایی که خودش خلق کرده زندگی و ماجراجویی کند. این کودکان تخیل قوی تری دارند و از بازی‌های خیالی و ذهنی و داستان‌های فانتزی و جادویی لذت بیشتری می‌برند. برای آشنایی با جنبه‌های مختلف روانشناسی کودک کلیک کنید.

ویژگی‌های دوستان خیالی
دوستان خیالی ویژگی‌هایی دارند که ممکن است در دیگران به خاطر داشتن شخصیت مستقل از ذهنیت کودک وجود نداشته باشد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود کودک به او علاقه و وابستگی زیادی پیدا کند. برخی از این ویژگی‌ها عباتند از:
_به حرف‌های کودک گوش می‌کند و می‌پذیرد.
_از کودک در موقعیت‌های مختلف حمایت می‌کند.
_با او بازی می‌کند و در بازی از قوانین کودک تبعیت کامل می‌کند.
_قادر به انجام کارهایی است که خود کودک نمی‌تواند انجام دهد.
_به طور ویژه به کودک اختصاص دارد.
_اشتباهات کودک را به روی او نمی‌آورد یا او را قضاوت نمی‌کند.

با دوست خیالی کودکمان چه کنیم؟
گاهی ممکن است دوست خیالی کودک والدین را نیز درگیر کند. در این شرایط والدین باید دوست خیالی کودک را بپذیرند اما سعی کنند وارد تعامل با او نشوند. ممکن است کودک از والدین بخواهد کاری را مثل باز کردن در یا گذاشتن غذا برای دوست خیالی او انجام دهند.
والدین در این شرایط می‌توانند به جای انجام کاری که کودک خواسته از او بخواهند این کار را خودش برای دوست خیالی خود انجام دهد. با این کار تخیلات کودک سرکوب نمی‌شود و کودک از مزایای وجود او بهره‌مند است و در عین حال خیالی بودنش نیز حفظ می‌شود.
گاهی کودک والدین را در موقعیتی قرار می‌دهد که باید با دوست خیالی اش صحبت کنند. مثلا ممکن است کودک بگوید در مسأله ای باید نظر دوستش را بپرسد و یا حتی پرسیدن نظر دوستش را به والدین محول کند. در این شرایط والدین می‌توانند به کودک بگویند که نظر خودش برای آن‌ها مهم است و می‌خواهند به جای دوستش با خودش صحبت کنند.
کودکانی که دوست خیالی دارند ممکن است دوست خود را در اشتباهات خود به عنوان مقصر معرفی کنند. در این شرایط والدین باید صراحتا به کودک بگویند دوستش نمی‌تواند این کار را انجام دهد و بعد از آن از خود کودک بخواهند که اشتباهش را جبران کند.
مثلا اگر کودکی پخش کردن اسباب بازی در اتاق را به گردن دوست خیالی خود می‌اندازد باید به او گفت که دوستش نمی‌تواند این کار را کند و از خودش بخواهند که وسایلش را از اتاق جمع کند. در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم مقاله نحوه برخورد با خیال پردازی کودک را مطالعه کنید.

دوست خیالی آینه کودک است
کودکانی که دوست خیالی دارند از دیگر همسالان خود اجتماعی‌تر هستند و در برخورد با آن‌ها همدلی بیشتری از خود نشان می‌دهند. همچنین بزرگسالانی که در کودکی دوست غیر واقعی داشته‌اند دوستان بهتری می‌شوند و به دوستان خود و نیازهای آن‌ها اهمیت بیشتری می‌دهند. علاوه بر این ویژگی‌های کلی بازی‌هایی که کودک با دوست خیالی می‌کند و شیوه صحبت و برخورد او با دوست خیالی می‌تواند والدین را از احساسات درونی و علایق کودک آگاه کند.

دوست خیالی مشکل ساز
برای اکثر کودکان داشتن دوست خیالی در سنین پایین کاملا طبیعی محسوب می‌شود اما در بعضی موارد ممکن است این دوست خیالی نشانه‌ای از یک مسأله باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. در مواردی کودک بعد از یک حادثه یا شرایط سخت برای خود دوست خیالی می‌سازد. این مسئله می‌تواند هشداری برای اختلال استرس پس از سانحه باشد.

ممکن است کودک از رفتارها و آزارهای دوست خیالی خود شکایت کند؛ این شرایط نیز می‌تواند نشان از مشکل و یا وجود تنش روانی در کودک باشد. افسردگی کودک و یا اضطراب در این کودکان باید مورد بررسی قرار بگیرد. در این شرایط بهبود وضعیت کودک تنها با مراجعه به مشاوره کودک امکان‌پذیر است.

سوالات متداول
خیال پردازی کودکان ۳ ساله چگونه است؟
اغلب کودکان از سن 3 سالگی برای خود دوستانی خیالی می‌سازند و با آن‌ها بازی می‌کنند، حرف می‌زنند و با آن‌ها غذا می‌خورند. کودکان سه ساله ممکن است دوست خیالی شروری را برای خود بسازند تا اشتباهات خود را به او نسبت دهند.