درمان چسبندگی رحم، چه روش هایی دارد؟

سندرم آشرمن یک بیماری نادر است که زمانی که بافت اسکار (که به آن چسبندگی هم گفته می‌شود) در پوشش رحم (اندومتریوم) و یا دهانه رحم شکل گیرد اتفاق می‌افتد. در موارد شدید این بیماری، بیش از دوسوم پوشش و مخاط رحم و دهانه رحم ممکن است با بافت اسکار پوشیده شود. سطح اسکاری رحم ممکن است به هم بچسبد و جریان قاعدگی را محدود کرده و باعث ایجاد درد شود.
اسکار شدید ممکن است از واکنش طبیعی پوشش رحم نسبت به استروژن ممانعت کند که باعث اختلال یا توقف سیکل قاعدگی شده و از بارداری جلوگیری می‌کند. اقدامات درمانی برای سندرم آشرمن شامل کمک به تسکین درد، بازیابی سیلک طبیعی قاعدگی و افزایش احتمال بارداری می‌شود.
به کارگیری روش‌های جراحی برای رفع چسبندگی رحم به طور چشمگیری باعث افزایش احتمال بارداری می‌شود. با این تفاسیر، از نظر فنی این عمل، یک عمل دشوار بوده و باید تمهیدات لازم برای پیشگیری از شکل‌گیری اسکارهای مضاعف اندیشیده شود. هیسترسکوپی و لاپاروسکوپی (که بعضاً به آن عمل جراحی سوراخ کلید نیز گفته می‌شود) ممکن است برای درمان این سندرم مورد توجه قرار گیرند.
برخی از پزشکان پس از انجام عمل جراحی توصیه می‌کنند که از یک بالون درون رحمی برای پیشگیری از شکل‌گیری بافت اسکار و چسبندگی رحم استفاده شود. استروژن‌های خوراکی نیز ممکن است برای کمک به تحریک بازسازی بافت رحم و تسریع روند بهبودی تجویز شوند.

سندرم آشرمن چگونه طبقه‌بندی می‌شود؟
پزشکان سندرم آشرمن را در سه مرحله دسته‌بندی می‌کنند:
مرحله ۱ (خفیف): چند باند نازک اسکار در زنانی که دوران قاعدگی طبیعی دارند ایجاد می‌شود.
مرحله ۲ (متوسط): چسبندگی شدیدتر می‌شود که توسط اندومتریوم پوشیده شده و باعث انسداد جزئی حفره مخاط رحم شده و سیکل قاعدگی را نامنظم می‌کند.
مرحله ۳ (شدید): حفره مخاط رحم به طور کامل مسدود شده و خونریزی قطع می‌شود.

علت ابتلا به سندرم آشرمن چیست
شکل‌گیری بافت اسکار پس از سزارین یا به دلیل استفاده از بخیه برای متوقف کردن هموراژ
اندومتریوز
عفونت ارگان‌های تولید مثل
پرتو درمانی

سندروم آشرمن بعد از کورتاژ
سندرم آشرمن با وجود بافت اسکار در رحم شناخته می‌شود و یک بیماری است که غالباً با عمل‌های جراحی کورتاژ ارتباط دارد. کورتاژ ممکن است برای برداشت بافت اضافی انجام شود. این بافت‌های اضافی ممکن است به دلایل زیر برداشته شود:
-برای درمان خونریزی‌های غیرعادی رحم
-زمانی که بافت به طور غیرطبیعی حفظ می‌شود مانند زمانی که زنی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشد
-برای برداشتن کامل بافت پس از سقط جنین، سقط جنین ناقص یا زایمان
پس از کورتاژ، بافت‌های رحم ممکن است به طور غیرطبیعی به هم بچسبند. ممکن است فیبروز، ضخیم شدن و اسکاری شدن بافت‌ها نیز اتفاق بیفتد. بسته به میزان گستردگی و شدت اسکاری شدن بافت‌ها، سندم آشرمن ممکن است به دلیل سقط جنین، ناباروری، درد ناشی از خون باقیمانده و عوارض دیگر ناشی از زایمان نیز ایجاد شود.
در حالی که کورتاژ دلیل اصلی ابتلا به سندرم آشرمن است اما بیماری‌های دیگر مانند گسترده شدن لگن و استفاده از ابزارهای داخل رحمی نیز ممکن است باعث ایجاد بافت‌های اسکار در رحم شوند.

خطرات احتمالی و نتایج پس از کورتاژ
خطرات احتمالی ناشی از ابتلا به سندرم آشرمن غالباً با تعداد عمل‌های کورتاژ ارتباط دارد. بر اساس تحقیقات انجام‌شده، ریسک و خطرات احتمالی سندرم آشرمن از ۱۴ درصد پس از یک یا دو مرتبه کورتاژ به ۳۲ درصد پس از سه کورتاژ افزایش می‌یابد. عوامل دیگر نیز ممکن است احتمال ابتلا به سندرم آشرمن را افزایش دهند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
یک کورتاژ پس از سقط جنین ناقص (۳۰ درصد احتمال خطر)
یک کورتاژ که یک تا چهار هفته پس از زایمان انجام شود (۲۵ درصد احتمال خطر)
اسکاری شدن و چسبندگی بافت‌های با محدود کردن جریان خون و تغذیه جنین در حال رشد، مانع بارداری می‌شود. در نتیجه، احتمال سقط جنین در زن مبتلا به چسبندگی رحم بین ۴۰ تا ۸۰ درصد است و احتمال زایمان زودرس نیز ۲۵ درصد است. در موارد شدید، وجود بافت‌های اسکاری، احتمال بارداری خارج از رحم را به شدت افزایش می‌دهد.
احتمال ابتلا به سندرم آشرمن بدون وجود این عوامل نیز وجود دارد که البته بسیار به ندرت اتفاق می‌افتد.

علائم
علائم چسبندگی رحمعلائم بسیار به میزان و محل بافت اسکار شکل گرفته بستگی دارند و شامل موارد زیر می‌شود:
ناباروری - بافت اسکار از بارور شدن تخمک کاشته شده در مخاط رحم جلوگیری می‌کند.
قاعدگی سبک، نامنظم و یا عدم قاعدگی - وجود بافت اسکار ممکن است باعث کند شدن روند قاعدگی و در نهایت قطع آن شود.
سقط جنین - در دوران بارداری، بافت اسکار در شکل رحم اشکال ایجاد کرده و باعث می‌شود که جفت نتواند به درستی رشد کند و در نتیجه منجر به سقط جنین مکرر می‌شود.
درد - انسداد ناشی از وجود بافت اسکار باعث بروز کرامپ های دردناک در زمان مورد انتظار برای قاعدگی می‌شود؛ حتی زمانی که خونریزی وجود نداشته باشد.

ابتلا به سندرم آشرمن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیسترسکوپی روشی است که پزشکان با کمک آن به طور مستقیم داخل رحم را به منظور بررسی و شناسایی بافت اسکار مشاهده می‌کنند و مؤثرترین روش تشخیص ابتلا به سندرم آشرمن محسوب می‌شود. بسته به شدت و نوع بافت اسکار، احتمال تجزیه برخی بافت‌های اسکار در زمان تشخیص اولیه نیز وجود دارد.
آزمایش‌های دیگر نیز ممکن است برای تشخیص ابتلا به این بیماری انجام شوند که برخی از آنها عبارتند از:
بیوپسی اندومتریال: نمونه‌هایی از پوشش و مخاط رحم برداشته می‌شود تا برای تعیین وجود بافت‌های غیرطبیعی مورد بررسی قرار گیرد.
هیستروسالپینگوگرام: که در آن، نوعی رنگ در حفره رحم تزریق می‌شود که در عکس‌های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس قابل رهگیری است.
سونوهیستروگرام: که درآن مایعی در حفره رحم تزریق می‌شود که در سونوگرافی قابل مشاهده است.
سونوگرافی ترانس واژینال: یک سونوگرافی از لگن است که برای بررسی حفره رحم انجام می‌شود.
ابتلا به سندرم آشرمن در هیستروسالپینگوگرام و سونوهیستروگرام مشخص می‌شود اما سطح مشاهده در این روش‌ها به اندازه هیستروسکوپی نیست. در این حین می‌توان از اولتراسوند ترانس واژینال برای بررسی و اندازه‌گیری ضخامت پوشش و مخاط رحم استفاده کرد.

سندرم آشرمن چگونه درمان می‌شود؟
اگر به سندرم آشرمن مبتلا باشید اما علامتی را مشاهده نمی‌کنید و تمایلی به بچه‌دار شدن هم ندارید، از نظر پزشکی نیازی به درمان بافت اسکار نیست. اگر شما می‌خواهید یا باید تحت درمان قرار گیرید باید بدانید که اقدامات درمانی شامل دو مرحله اصلی است:
مرحله اول: برداشتن بافت اسکار
اولین مرحله درمان، از بین بردن بافت اسکار، باز کردن دهانه رحم و شناسایی مدخل لوله‌ای اوستیا (دهانه لوله‌های فالوپین در رحم) است.
اگر بافت اسکار، نازک باشد می‌توان آن را با استفاده از هیستروسکوپ به راحتی از بین برد. اگر بافت چسبنده، ضخیم و متراکم است، جراح از قیچی برای برش بافت اسکار استفاده می‌کند. هدف از انجام عمل جراحی، باز کردن کامل رحم و شناسایی هر دو اوستیای لوله‌ای است. گاهی اوقات ما از سونوگرافی برای هدایت برداشتن بافت اسکار استفاده می‌کنیم.
پزشک ممکن است جراحی را در مطب خود یا در اتاق عمل انجام دهد که به شرایط شما و میزان گستردگی چسبندگی بستگی دارد. بیشتر زنان می‌توانند پس از انجام عمل جراحی به منزل بازگردند و دوران بهبودی کوتاهی خواهند داشت و پس از انجام عمل جراحی به حداقل داروهای مسکن نیاز دارند.
مرحله دوم: جلوگیری از شکل‌گیری دوباره بافت اسکار
چالش سندم آشرمن، جلوگیری از شکل‌گیری دوباره بافت اسکار پس از برداشته شدنان است. با این که روش‌های متعددی برای جلوگیری از شکل‌گیری مجدد بافت اسکار وجد دارد ولی هیچ یک نسبت به دیگری مزیتی ندارد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
استروژن خوراکی: پس از برداشتن بافت اسکار و به منظور تسریع رشد پوشش طبیعی رحم و کمک به پیشگیری شکل‌گیری مجدد بافت اسکار به شما یک دوره مصرف استروژن (معمولاً به مدت ۳۰ روز) توصیه می‌شود.
هیسترسکوپی دوباره: پشک ۷ تا ۱۴ روز پس از برداشتن بافت اسکار دوباره هیسترسکوپی را انجام می‌دهد تا از عدم شکل‌گیری دوباره بافت اسکار اطمینان حاصل کند.
استفاده از بالون داخل رحمی: پزشک ممکن است یک بالون بادکرده یا ابزارهای داخل رحمی را پس از برداشتن بافت اسکار داخل رحم شما قرار دهد تا از رشد دوباره بافت‌های اسکار جلوگیری نماید.
اولتراسوند ترانس واژنیال: پزشک ممکن است از اولتراسوند به منظور ارزیابی و اندازه‌گیری ضخامت پوشش رحم استفاده کند تا بتوانید میزان سالم بودن پوشش و مخاط درون رحم را بررسی نماید.
بیوپسی اندومتریال: پزشک ممکن است از پوشش و مخاط داخل رحم نمونه‌برداری کند تا بتواند هر گونه ناهنجاری و وجود بافت غیرطبیعی در پوشش رحم را بررسی نماید.

چه موقع باید به متخصص مراجعه کرد
در موارد زیر باید به متخصص مراجعه کنید:
سیکل قاعدگی شما پس از انجام جراحی‌های مرتبط با زنان و زایمان باز نگردد.
شما ۶ تا ۱۲ ماه پس از انجام عمل نتوانید باردار شوید (برای بررسی ناباروری باید به متخصص مراجعه کنید).