خاطرات بد کودکی، تاثیرات آن در بزرگسالی

دوران کودکی، با تمام شور و نشاطی که دارد مرحله‌ای بسیار حساس در زندگی آدمی است که هرگونه تجربه مثبت یا منفی در آن، می‌تواند تأثیرات عمیقی را در بزرگسالی به همراه آورد. محققان کشور در یک پژوهش تأثیر تجربیات منفی دوران کودکی را در سنین دانشجویی مورد بررسی قرار داده و نتایج قابل‌توجهی گرفته‌اند.
پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهند که ناگواری‌های دوران کودکی بر انواع متغیرهای سلامت تأثیر می‌گذارند. برای مثال کسانی که تجربه سوءاستفاده هیجانی داشته‌اند در بزرگسالی میزان بالایی از نگرش منفی به محیط و خشونت جسمانی دارند و افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند بیشتر تجربیاتی مانند فاصله عاطفی، بازخورد منفی از محیط، طرد و تحقیرشدن را گزارش کرده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تجربه چنین ناگواری‌هایی روی کارکردهای اجرایی افراد تأثیر نامطلوبی می‌گذارد.
به بیان محققان، در ایران نیز پژوهش‌ها نشان می‌دهند که همه انواع تجربه‌های ناگوار در دوران کودکی و نوجوانی بر متغیرهای سلامت در همان دوران تأثیر می‌گذارند. برای مثال، تجربه‌های ناگوار کودکی به‌خصوص از نوع رابطه‌ای مانند سوءاستفاده جسمانی و هیجانی، در اقدام به خشونت خانگی در بزرگسالی نقش دارند. با همه این توصیفات نقش این تجربه‌های ناگوار هنوز به میزان زیادی در ایران بررسی نشده است. به‌ویژه این موضوع در میان قشر دانشجو که مسائل سلامت روان آن‌ها همواره یکی از دغدغه‌های مهم پژوهش‌های بین‌المللی بوده است، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
برای رفع بخشی از این نقیصه پژوهشی، گروهی از پژوهشگران کشور از دانشگاه تهران، به انجام مطالعه‌ای مبادرت ورزیده‌اند که در آن تأثیر تجربه‌های ناگوار در روابط دوران کودکی بر سلامت روانی دانشجویان مورد ارزیابی علمی قرار گرفته است.
در این تحقیق، ۵۲۴ دانشجوی کارشناسی ۱۸ تا ۲۸ ساله از گروه‌های آموزشی علوم انسانی، فنی مهندسی و علوم پایه دانشگاه تهران مشارکت داشتند که حدود ۶۰ درصد از آن‌ها دختر بودند. این افراد، اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران را از طریق پرسش‌نامه فراهم کردند.
بر اساس یافته‌های این تحقیق، 44 درصد افراد دارای افسردگی، 70 درصد اضطراب، 40 درصد دارای نگرش خودکشی و 38 درصد دارای فکر خودکشی بودند که مورد آخر به‌طور قابل‌توجهی در دختران بیشتر بود. بر این اساس، بیشترین تأثیر تجربه‌های ناگوار در دوران کودکی افراد فوق، بر اضطراب و متغیرهای خودکشی بوده است.
در این خصوص، سیدسعید پورنقاش تهرانی، محقق گروه روان‌شناسی دانشگاه تهران و همکارانش می‌گویند: «مهم‌ترین تجربه‌های تأثیرگذار دوران کودکی بر سلامت روانی دانشجویان شامل سوءرفتار عاطفی، فقدان عشق والدین، غفلت، خشونت جسمی خانگی، طلاق، قربانی همسالان شدن و بالاخره سوءاستفاده جنسی جسمانی و غیرجسمانی بوده و جنسیت دختر، تأثیر این تجربه‌های ناگوار را بر پیامدها به‌طور نسبی افزایش می‌داد».
این محققان می‌افزایند: «این پژوهش نشان می‌دهد که تبعات ناشی از روابط ناگوار و سوءرفتارهای دوران کودکی در دو بافت خانواده، مدرسه و حتی پیرامون روابط خشونت‌آمیز بین والدین، از دوران کودکی عبور کرده و تأثیرات نامطلوب خود را در سالیان آتی و در دوران دانشجویی حفظ می‌کند و این امر به‌خصوص در دختران برجسته‌تر است».
بر این اساس، پورنقاش تهرانی و همکاران محققش به پژوهشگران آتی توصیه می‌کنند تا بر مبنای شواهد پژوهش‌های تجربی روی تبعات تجربه‌های ناگوار کودکی، سوءرفتارها و کودک‌آزاری به رایزنی با سیاست‌گذاران برای اتخاذ تصمیم‌های فراگیر و مبتنی بر الزامات فرهنگی ـ اجتماعی ایرانی بپردازند. به‌طوری‌که از طریق شکل دادن به ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و قانونی در محیط خانوادگی و تحصیلی کودکان، نوجوانان و دانشجویان اقدامات مناسبی به‌منظور پیشگیری اولیه تا ثالثیه برای کاهش این تبعات انجام گیرد.
این پژوهشگران که یافته‌های مطالعه خود را در نشریه «آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران»منتشر کرده‌اند، همچنین پیشنهاد داده‌اند که در برنامه‌های آموزشی برای ارتقای سواد سلامت روان دانشجویان، مفهوم تجربه‌های ناگوار کودکی به‌خصوص تجربه‌های رابطه‌ای نیز گنجانیده شود تا مشوق دانشجویان و جوانان برای رفع آسیب‌های رابطه‌ای احتمالی در گذشته باشد.