درمان ناباروری در ایران، تفاوتش با دیگر کشورها چیست؟

مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا ضمن تشریح وضعیت درمان ناباروری در کشور گفت: در حوزه درمان ناباروری هیچ تفاوتی با کشورهای پیشرفته و توسعه یافته نداریم.
دکتر علی صادقی‌تبار در نشست نقد و بررسی «آسیب‌شناسی تابوانگاری ناباروری» که به مناسبت روز فرهنگ عمومی در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا برگزار شد، با بیان اینکه ما معتقدیم که تغییر باور و نگاه مردم در حوزه ناباروری در توفیق گروهی ما در این حوزه موثر است، گفت: تجربه ثابت کرده است که در سال‌های گذشته زمانی که توانسته‌ایم باور های غلط را اصلاح کنیم، شاهد بهبود سطح زندگی، موفقیت در خدمات پزشکی و در نهایت زندگی و شرایط بهتر بوده‌ایم. به عنوان مثال در گذشته سقط درمانی، اقدامی غلط و غیر اخلاقی تلقی می‌شد و حتی مراجع و اندیشمندان هم به این حوزه ورود نمی‌کردند، اما وقتی که ابعاد مختلف قضیه مطرح شد و گرفتاری‌های ناشی از بیماری‌های صعب العلاج جنین اعلام شد، نگاه مردم و مسئولین تغییر کرد و به سمتی رفتیم که در مجلس شورای اسلامی در این باره قانونی وضع شد مبنی بر اینکه در شرایطی که بیماری صعب‌العلاج برای جنین وجود دارد، باید آن را سقط کرد.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا، با بیان اینکه رسانه‌ها در حوزه فرهنگسازی چنین مسائلی نقش بسیار مهمی دارند، افزود: در عین حال سازمان‌های سیاست‌گذاری مانند وزارت رفاه که می‌توانند خدمات حمایتی ارائه دهند، دانشگاه‌ها و نهادهایی که مسئولیت فرهنگی دارند و... باید خود را در این حوزه‌ها سهیم دانسته و مشارکت کنند. امروز هدف ما این است که بررسی و آسیب‌شناسی کنیم که اولاً مردم چگونه ناباروری را تابو می‌دانند و دوما این موضوع چه آسیب‌های فردی و اجتماعی به دنبال دارد و در نهایت ما چه نقشی برای پیشگیری از این موضوع داریم.

افزایش سن ازدواج در کشور
صادقی‌تبار ادامه داد: در حال حاضر نگاه ویژه‌ای نسبت به بحث جمعیت در کشور وجود دارد. زندگی شهرنشینی و محدودیت‌هایی که از نظر مسائل اقتصادی در جامعه دیده می‌شود، باعث شده که سن ازدواج افزایش یافته و در عین حال گرایش زوجین برای داشتن فرزند کم شده باشد.

ناباروری یک زوج از هر ۵ زوج ایرانی
وی با بیان اینکه بحث جمعیت و نگاه به آینده جمعیتی کشور بحث مهمی است که مورد توجه مسئولین و سیاستگذاران کشور است، گفت: طبیعتاً ما باید از اتفاقات و ابزارهایی که به این پدیده دامن می‌زند، جلوگیری کنیم. در حال حاضر با توجه به میزان مراجعات به پژوهشگاه ابن سینا معتقدیم ۲۰ درصد جمعیت ما یعنی از هر پنج زوج یک زوج با این موضوع دست به گریبان هستند و ما در امر درمان‌شان دخیل هستیم و مشارکت داریم. حال دلمان می خواهد میزان موفقیت زوج های نابارور بالاتر رفته و درمان مناسبی را به آنها ارائه دهیم. در عین حال باید توجه کرد که جمعیت کشور هم می‌تواند متاثر از این اتفاق باشد. در حوزه ناباروری بحث سلامت فردی افراد هم مطرح است؛ زمانیکه زوجی نابارورند، هم زوجین و هم خانواده‌هایشان احساسات ناخوشایندی دارند و فکر می‌کنند که با نقیصه‌ای مهم مواجه‌اند. بنابراین پرداختن به این موضوع که این پدیده یک ویژگی است نه یک بیماری، می‌تواند سلامت فرد و اطرافیانش را افزایش دهد. در عین حال باید ناباروری را مقداری متفاوت از گذشته ارائه دهیم و نگاه خانواده‌ها را به این سمت ببریم که ناباروری با ناتوانی جنسی متفاوت است.
وی ادامه داد: باید توجه کرد که سلامت فرد و جامعه از بحث ناباروری متاثر خواهد بود. همچنین باید توجه کرد که جوان بودن یک جامعه، در توسعه آن بسیار تاثیرگذار است. توجه به این موضوعات می‌تواند ابعاد گسترده‌ای داشته باشد و ما هم معتقدیم که باید نقش خودمان را به خوبی ایفا کنیم.

تولدهای تقویمی
صادقی تبار در ادامه در پاسخ به سوالی درباره موضوع تولدهای لاکچری که در تاریخ‌های خاص اتفاق می‌افتد، گفت: در مرکز ابن سینا اصلاً چنین موضوعی و چنین افزایش آماری نداشتیم و قبول نمی‌کنیم که کسی خارج از موعد مقرر زایمان انجام دهد. بنده از یک بیمارستان هم در این زمینه آمار گرفتم که آمار آن بیمارستان به واسطه درخواست مادران و والدین ۲۰ درصد رشد داشت. باید توجه کرد که گاهی اوقات استفاده نابجا از مفاهیم بار منفی بزرگی را به دنبال می‌آورد و تصور می‌شود که جامعه پزشکی مردم را ترغیب می‌کنند که زایمان‌شان را در یک تاریخ خاص انجام دهند. همچنین می‌گویند چنین اقدامی ضریب هوشی نوزادان را کاهش می‌دهد؛ این در حالیست که تصور نمی‌کنم هیچ پزشکی در این زمینه بی‌توجه باشد و بعید می‌دانم پزشکی چنین اقدامی انجام دهد. در عین حال تغییر ۲۴ ساعته و حتی ۴۸ ساعته هم در مواردی مانند کاهش ضریب هوشی تاثیری ندارد. بنابراین گاهی انتشار چنین اخباری به گونه‌ای است که بی‌دلیل جو درست می‌شود و اعتماد به جامعه پزشکی را کاهش می‌دهد. این موضوع خطرناک است و نباید در انتشار این اخبار به شکل نادرست عمل کنیم و مثلاً بگوییم که آمار زایمان در چنین تاریخ‌هایی ۳۰۰ درصد افزایش داشته است.

وضعیت دسترسی و پوشش بیمه‌ای داروهای درمان ناباروری
صادقی‌تبار در پاسخ به سوال دیگری درباره وضعیت درمان ناباروری در کشور در مقایسه با کشورهای پیشرفته، گفت: قطعا داروهایی که در مراکز پزشکی کشورمان در حوزه درمان ناباروری استفاده می‌شود و به ویژه داروهایی که در داروخانه به بیماران ارائه می‌شود، همان برندهای استانداردی است که در تمام دنیا استفاده می‌شود. بنابراین همان دارویی که در کشورهای توسعه توصیه و استفاده می‌شوند، در کشور ما و در مرکز ابن سینا هم وجود دارد. برخی از داروها هم در کشور ما توانسته‌اند مجوز سازمان غذا و دارو را دریافت کنند و در کشورمان هم تولید می‌شوند، اما داروهای وارداتی مشابه آن‌ها هم وجود دارد. خوشبختانه سازمان‌های بیمه‌گر هم بخش عمده‌ای از داروهای خارجی که با دلار و ارز وارد می‌شوند، پوشش بیمه‌ای دارند. اگر چه این پوشش بیمه‌ای کامل نیست، اما برخی داروهای این حوزه تحت پوشش بیمه قرار دارند.

برابری درمان‌های ناباروری در ایران با مراکز درجه یک دنیا
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا تاکید کرد: بنابراین مردم بدانند که در حوزه درمان ناباروری هیچ تفاوتی با سایر کشورهای دنیا نداریم. چه بسا مراکز درمان ناباروری ایران، از بسیاری از کشورهای اطراف بهتر کار درمان ناباروری را انجام داده و با مراکز درجه یک دنیا در این حوزه برابری می‌کنیم. بنابراین هیچ تفاوتی بین درمان‌های ناباروری که در ایران ارائه می‌شود با کشورهای مترقی و توسعه یافته وجود ندارد.

وضعیت توریسم درمانی در حوزه درمان ناباروری
وی در پاسخ به سوال مبنی بر وضعیت توریسم درمانی در حوزه ناباروری گفت: ما چند ویژگی مهم در حوزه درمان ناباروری داریم که منجر به رونق توریسم درمانی در این حوزه شده است؛ اول اینکه تیم تخصصی و پزشکی بسیار قوی در مقایسه با کشورهای اطراف اعم از ترکیه، عربستان، عراق، افغانستان، پاکستان و... داریم. دوم اینکه تعرفه‌های درمان ناباروری در ایران بسیار ارزان است و تقریبا در کمتر جایی از دنیا می‌توانید خدمات پزشکی به این ارزانی پیدا کنید. به عنوان مثال در حال حاضر یک سیکل درمان ناباروری در کشور با تمام هزینه‌های کلینیکال، پاراکلینیکال و دارو جمعا زیر ۱۰۰۰ دلار تمام می‌شود. این در حالیست که این رقم در کشور ترکیه و قبرس حدود ۶۰۰۰ دلار، در اروپا بین ۸ تا ۹ هزار یورو و در آمریکا بین ۱۲ تا ۱۵ هزار دلار با همین کیفیت است. بنابراین نه تنها در حوزه درمان ناباروری بلکه در تمام خدمات پزشکی این موضوع را می‌بینیم. بنابراین هم از نظر قیمت و هم از نظر تبحر تیم پزشکی و هم از نظر جاذبه های گردشگری کشور، توریسم خارجی رغبت دارد که خدمات درمانی‌اش را از ایران دریافت کند و این موضوع یک فرصت است که امیدواریم به خوبی در کشور مدیریت شود.

عوارض درمان‌های غیرحرفه‌ای ناباروری
صادقی‌پور همچنین درباره عوارض درمان‌های غیرحرفه‌ای برای ناباروری، گفت: مهم‌ترین آسیبی که افراد در اینگونه مراجعات می‌خورند، از دست دادن دوران طلایی باروری‌شان است. بعضا می‌بینیم که زوجی چندین سال یک درمان غیر موثر و غیرحرفه‌ای را پیگیری کردند که اگر هم موثر باشد، تاثیرش بسیار اندک بوده است و فرصت‌ طلایی‌شان را از دست داده‌اند.
وی افزود: درمان‌های مکمل و طب سنتی در حوزه ناباروری نه‌تنها درست نیست، بلکه حتی در مراکز انفرادی غیر از مراکز درمان ناباروری هم توصیه نمی‌شود؛ چراکه درمان ناباروری اقدامی تیمی است و باید جمیع متخصصین مورد نیاز در کنار یکدیگر اقدام کنند. این اقدام را در پژوهشگاه ابن‌سینا انجام داده‌ایم و حتی مسائل روحی و روانی بیماران مورد توجه قرار می‌گیرد. متخصصین داخلی، غدد، ژنتیک، جراح، متخصصین کنترل بارداری، سقط و... باید همگی در یک مرکز قرار داشته باشند تا بیمار در نقاط مختلف شهر سرگردان نشود.
صادقی‌تبار با اشاره به شعار "پایان ناباروری"، گفت: یک زمانی در جامعه شاهد بودیم که فرد نابارور با سرافکندگی مهر اجاق‌کوری و عقیمی را به دوش می‌کشید. بنابراین مایل نبود درباره این موضوع صحبت کند. حال تکنیک‌های درمان ناباروری و دانش بشر که روزبروز پیشرفت کرده، به‌گونه‌ای بوده که امروزه شاهدیم که رشد این دانش سرعت بیشتری گرفته تا جایی که بحث حفظ باروری برای افرادی که سن باروری را گذرانده‌اند با خدماتی مانند انجماد تخمک و یا رسیدن به جایی که صحبت از جوان‌سازی تخمدان در زنان می‌شود، رسیده‌ایم.

دیگر از واژه "ناباروری" استفاده نکنیم
وی تاکید کرد: بر همین اساس یک زوج با هر شرایطی قطعا می‌تواند با یکی از روش‌های درمان ناباروری دارای فرزند شود. بنابراین دیگر نباید از واژه ناباروری استفاده کنیم و معتقدیم که ناباروری خاتمه یافته است. یکی از اقداماتی که مجموعه ابن‌سینا برای تحقق این هدف انجام داده این است که حوزه پژوهش را با حوزه درمان لینک کرده است. بنابراین حوزه پژوهشی نیازهای بروز درمانی را لمس می‌کنند. محققین ما در ارتباط با حوزه درمان بوده و در حوزه‌های کاربردی اقدام کرده و نتایج‌شان را در حوزه درمان به اشتراک می‌گذارند. در عین حال مجموعه ابن‌سینا تمام خدمات مربوط به ناباروری را اعم از مشاوره تا اقدامات تکنولوژیکال ارائه می‌دهد. ما خدمات را از نیازسنجی تا انجام اقدامات پژوهشی و طراحی سیستم‌های درمان انجام داده‌ایم تا شعار خاتمه ناباروری محقق شود. البته شرط رسیدن به این واقعیت داشتن همت، پشتکار و استمرار در درمان است. این صحبت من به این معنا نیست که درمان ناباروری مانند یک جراحی ساده است، بلکه فرآیندی کُند و زمان‌بر است، اما استمرار در درمان برابر با رسیدن به هدف نهایی یعنی بچه‌دار شدن است.