سندرم آمنیوتیک باند چیست؟

جنین در دوران بارداری درون کیسه آب قرار گرفته است که محیطی مناسب برای رشد جنین را فراهم می کند. کیسه آب شامل غشا و یا لایه آمنیوتیک است که جنین و مایع آمنیوتیک (آب دور جنین) را احاطه می کند. در برخی مواقع نوارهایی از این غشای آمنیوتیک جدا شده که به آنها باند آمنیوتیک گفته می شود. این نوارها ممکن است به دور قسمت های مختلف بدن جنین از جمله اندام ها پیچیده و آنها را تحت فشار قرار دهد.

باند آمنیوتیک چیست و چگونه بوجود می آید؟
کیسه آمنیوتیک غشایی نازک اما قوی و محکم است که جنین داخل شکم مادر را در طول دوران رشدش احاطه می‌کند. خانه‌ای ایمن که با مایع آمنیوتیک پر شده و از جنین در برابر شوک‌های خارجی محافظت می‌کند. مایع آمنیوتیک درون این کیسه امکان حرکت جنین را فراهم کرده و همانند یک بالشت نرم برای جنین است.
در حالی که کیسه آمنیوتیک باید برای جنین محلی امن باشد گاه تبدیل به محیطی خطرناک می‌شود و رشته‌های فیبری موجود در آن به دور دست و پای جنین می‌پیچد. به این اختلال سندروم باند آمنیوتیک یا اصطلاحا ABS می‌گویند. هنوز دلیل ابتلا به این سندروم روشن نشده است با این حال نظریه‌هایی وجود دارد که دو مورد آن به نظر قانع کننده می‌رسد.

علت باند آمنیوتیک چیست؟
دلایل متعددی می تواند موجب بروز چنین مشکلی شود اما مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
نظریه بیرونی
این تئوری بسیار شناخته شده است. طبق آن ساک آمنیوتیک از یک غشای درونی و یک غشای بیرونی تشکیل شده است. گاهی بدون هیچ آسیبی به لایه بیرونی، دیوارهای درونی پاره شده و در مایع آمنیوتیک شناور می‌شوند. نوارهای غشا در این حالت دور بدن و اندام‌های ظریف جنین می‌پیچند و ایجاد مشکل می‌کنند.
نظریه درونی
این نظریه نمی‌تواند تمام انواع حالاتی که در آن سندروم بروز می‌کند مثلا زمانی که کیسه آمنیوتیک سالم است اما سندروم دیده می‌شود را توضیح دهد. بر اساس این تئوری، جریان ضعیف خون سبب بروز سندروم باند آمنیوتیک می‌شود اما دلیل ضعف جریان خون مشخص نیست. براساس برخی منابع پزشکی ویروس ها، اشعه و داروها در بروز این سندروم موثر اند.

دیگر اسامی باند آمنیوتیک ABS
سندروم باند آمنیوتیک با اسامی دیگری نیز شناخته می‌شود که از آن جمله می‌توان به پیچیدن باند حلقوی، قطع عضو داخل رحمی، ناهنجاری، چسبندگی و جهش آمنیوتیک، اختلال دیواره بدن و اندام، قطع عضو استریتر و باندهای بافتی منحرف اشاره کرد.

سندروم باند آمنیوتیک چقدر شایع است؟
سندروم باند آمنیوتیک اختلال نادری است که از هر ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ نوزاد زنده یک نوزاد به آن دچار می‌شود. نقش ژنتیک در این سندورم رد شده است زیرا احتمال بروز آن در بارداری دوم بسیار پایین و حتی نادر است.
علایم و نشانه‌های باند آمنیوتیک
از جمله علایم بروز این سندروم روی جنین می‌توان به رد خراش روی بخش‌هایی از بدن جنین از جمله دست و پا و انگشتان، مشاهده شکاف در ناحیه سر یا تنه، نابرابری اندام‌ها و تورم قسمت‌های مختلف بدن به دلیل پیچیدن بندها اشاره کرد.
عوارض ناشی از سندروم باند آمنیوتیک
این عوارض در موارد مختلف می‌تواند متفاوت باشد اما در کل شامل نابرابری طول اندا‌ها، در هم تنیدگی یا چسبندگی انگشتان دست و پا، تغییر شکل ناخن، شکاف کام و لب و ردهای پوستی ناشی از کشیده شدن نوارها دور اندام است. نوزاد ممکن است با بندهایی که هنوز به دست و پایش تابیده‌اند متولد شود. نوارها گاه به سختی در اطراف یک عضو می‌تابند تا جایی که جریان خون بند آمده و این موضوع سبب قطع عضو جنین شود. گاهی نیز نوارها دور پاها می‌چرخند و این موضوع سبب چسبیدگی پاها به هم خواهد شد. در نهایت در صورتی که نوارها دور گردن و سر جنین یا بند ناف تابیده باشند احتمال تولد نوزاد مرده وجود دارد.

سندروم باند آمنیوتیک چگونه تشخص داده می‌شود؟
در ماه سوم بارداری برای تشخیص این سندروم سونوگرافی تجویز می‌شود اما از آنجایی که نوارها بسیار ریز و باریک هستند و دیدن آنها همیشه ممکن نیست با اندازه‌گیری اندام‌ها می‌توان مقایسه‌ای بین اندام‌ها و رشدشان را انجام داد.

درمان باند آمنیوتیک چیست؟
درمان به عوامل مختلفی از جمله ناحیه آسیب دیده، میزان آسیب و میزان قدرت و پایداری جنین بستگی دارد. برخی از درمان‌های توصیه شده شامل موارد زیر است:
- کلاب فوت یا پا چنبری: این اختلال به واسطه استفاده از قالب و گچ گرفتن پا قابل اصلاح است.
- شکاف کام و لب: در ۳-۶ ماهگی می‌توان عمل اصلاحی روی نوزاد انجام داد البته عواملی نظیر میزان آسیب و توانایی تغذیه‌ای نوزاد هم مورد توجه قرار می‌گیرد.
-چسبندگی انگشتان: بعد از تولد، جراحی اصلاحی انجام می‌شود.
قطع عضو: در این شرایط می‌توان از پروتز یا چاپ سه بعدی اندام استفاده کرد.

نکاتی برای ABS یا باند آمنیوتیک در دروان بارداری
در صورتی که مشخص شود در درون کیسه آمنیوتیک باندهای رها شده‌ای وجود دارند باید وضعیت جنین مرتبا بررسی شود. اگر نوارها در تماس با جنین نباشند مداخله‌ای لازم نیست اما اگر تهدید کننده جان جنین باشند یا سبب بروز عارضه‌ای در او شوند لازم است به کمک نوعی جراحی به نام فتوسکوپی باندها را جدا کرد. در این روش برش کوچکی روی شکم داده می‌شود و به کمک یک دوربین درون کیسه آمنیوتیک بررسی شده و به وسیله لیزر می‌توان نوارهایی که دور اندام جنین پیچیده شده است را پاره کرد تا جنین به رشد خود ادامه دهد.

ملاحظات ویژه زایمان در نوزادان مبتلا به سندروم باند آمنیوتیک
با توجه به عوارض احتمالی در تولد جنین مبتلا به سندروم ABS باید به نکات زیر توجه داشت:
- برای پیشگیری از عوارض بیشتر عمل سزارین توصیه می‌شود. پیش از زایمان لازم است طی چندین جلسه پزشک در رابطه با خطراتی که این سندورم برای مادر و جنین می‌تواند داشته باشد آگاه‌شان کند.
- گاه لازم است پس از تولد و طی ۳ روز نخست، روی نوزاد مبتلا به ABS جراحی‌هایی انجام شود. تمام بیمارستان‌ها مجهر به امکانات لازم نیستند پس در انتخاب بیمارستان دقت کنید.
- برای تمامی انواع ABS زایمان پیش از موقع توصیه نمی‌شود. این نوع زایمان تنها برای مواردی که جنین در اواخر سه ماه سوم است و پیچیدن نواراها تهدید کننده سلامت او هستند توصیه می‌شود.
- دانستن این نکته که جنین شما مبتلا به سندروم باند آمنیوتیک است ترسناک به نظر می‌رسد اما با دانستن این موضوع و شناخت مشکل می‌توان با نظارت دقیق و مرتب آن را مدیریت و از عوارض احتمالی پیشگیری کرد.