چرا کودک دیر زبان باز میکند؟

صحبت کردن والدین با نوزادانشان توانایی صحبت کردن کودک را افزایش می دهد و می تواند مشکل زبان باز کردن کودک را تا حدودی حل کند. او بعد از ماه ها گوش دادن به صحبت ها و صداهای شما بالاخره اولین کلمه را می گوید. باز شدن زبان کودک به طور معمول از یکسالگی شروع می شود و در این سن تعداد واژگان بیانی آنها به طور متوسط سه کلمه است. در یک سال و نیمگی هم تعداد واژه‌ها به طور متوسط باید بیست عدد باشد و در دو سالگی این تعداد به پنجاه عدد می‌رسد. هنگامی که تعداد واژه‌ها به پنجاه عدد می‌رسد یعنی از حدود دو سالگی، کودک بتدریج کلمات را کنار هم می‌گذارد و شروع به جمله‌سازی می‌کند. بنابراین انتظار داریم کودکان در دو سالگی بتوانند بیان عبارت‌های دو کلمه‌ای و جمله گفتن را آغاز کنند. این اعداد هیچ وقت برای همه یکسان نیست، گاهی ممکن است کودکان دیرتر از سنی که گفته شد، شروع به صحبت کنند و در این زمینه تاخیر داشته باشند. در اغلب موارد دخترها زودتر از پسر بچه‌ها شروع به حرف زدن می‌کنند چون معمولا مهارت‌های زبانی در دخترها قوی‌تر از پسرهاست. البته این مساله به هیچ وجه قانونی کلی نیست که برای همه دخترها و همه پسرها صادق باشد.

تفاوت بین گفتار و زبان
اکثر« گفتار» و« زبان» با هم خطا میشوند ولی یک تفاوت اساسی بین آن دو موجود است :« گفتار» بیان کلامی زبان است و حاوی تلفظ محسوب کلمات میشود . ولی« زبان» وسیع تر است و به کل سیستم بیان و دریافت اطلاعات به روشی قابل درک، مربوط میشود . زبان چیزی است که طی یک رابطه، فهمیده و فهمانده می شود؛ بصورت کلامی، غیر کلامی یا نوشتاری. هرچند مشکلات در گفتار و زبان با هم مختلف است، ولی این دو اکثراً با هم همپوشانی دارند. کودکی که مشکلات زبانی و تکلمی دارد احتمالا قادر به تلفظ درست کلمات باشد ولی نتواند بیش از دو تای آن ها را در کنار هم بیاورد. در خصوص کودک دیگر ممکن است درک گفتارش دشوار باشد ولی وی قادر به استفاده از لغات و اصطلاحات برای بیان نظراتش باشد و دیگری ممکن است بتواند عالی حرف بزندولی در انجام دستورات و فهم آن ها مشکل داشته باشد.

روند طبیعی حرف زدن در کودک
به حرف آمدن کودک یا باز شدن زبان کودک سیر صعودی دارد که دانستن آن برای والدین می تواند جالب باشد . در زیر به این روند طبیعی می پردازیم . یک تا شش ماهگی: در این سن نوزاد باید قادر باشد صداهای خود خواسته ای را تولید کند مثل غان و غون . شش تا دوازده ماهگی: در این سن کودک باید بتواند کلماتی مانند "بابا" ، " دد" ، " ماما" را تکرار کند . ده تا هجده ماهگی: در این سن نوزاد باید بتواند حدود پنجاه کلمه را بیان کند ، در حالیکه قادر به فهم صد و پنجاه کلمه نیزباشد . هجده ماهگی به بعد: در این سن کودک باید بتواند بین سه تا پنج کلمه ارتباط برقرار کند و جمله بسازد : مثلا " بابا نیست " . البته در این سن چون دایره لغاتش محدود است تلگرافی حرف می زنند و در نهایت حرف های کودک تا چهار سالگی باید به طور کامل فهمیده شوند.

نشانه های وجود مشکل احتمالی در حرف زدن کودک
اگر در مورد تکلم فرزندتان نگران هستید با بررسی علائم فوق و مشاهده ی هر گونه تفاوتی بین روند طبیعی رشد کلامی با آنچه در کودکتان می بینید می توانید سریعا به یک متخصص مراجعه کنید.
اگر کودکتان به صدا پاسخ نمی دهد .
اگر قادر نیست در همان ماه های اول تولد با تولید صدا منظور خود را برساند.
اگر از ایما و اشاره بیش از اندازه استفاده می کند.
اگر قبل از دو سالگی در تقلید صدای دیگران مشکل دارد و بعد از دو سالگی تنها می تواند از دیگران تقلید کند اما قادر به تولید کلمات مستقل نیست و تن صدایش نا متعارف است ( گوش خراش ، خشت یا تو دماغی ).
مشاهده این علائم هشداری است برای شما که از یک متخصص کمک بگیرید.

علت حرف نزدن کودک یا دیر حرف زدن کودکان
دلایل تاخیر کلامی علل زیادی می تواند سبب دیر حرف زدن کودک شود ولی برخی از علل شایع غیر پزشکی عبارتند از :
کودک در محیط غنی از لحاظ کلامی قرار نگرفته است. اطراف کودک کسی نیست و یا اگر هست کمتر با او صحبت می کنند.
استفاده زیاد کودک از وسایلی نظیر تلویزیون ، گوشی سبب تاخیر کلامی کودک می شود.
به دلایل مختلف از جمله توجه زیاد، انگیزه ای برای بیان واژگان ندارد و اهداف ارتباطی او بدون درخواست کلامی برطرف می شود.
کودک در محیط چند زبانه قرار گرفته است.
معیوب بودن سیستم تکلم کودک مانند وجود مشکل در زبان یا سقف دهان.
وجود مشکل در مغز که در این حالت ارتباط بین مغز و سیستم کلامی ایجاد نمی شود بنابراین کودک در برای حرف زدن در استفاده از لب، زبان و فک خود دچار مشکل می شود .
اگر کودکی دچار مشکل گفتاری است حتما باید از نظر شنیداری نیز مورد بررسی قرار گیرد . شاید دچار عفونت مزمن گوش باشد .
برخی از موارد پزشکی نظیر کم شنوایی، اوتیسم، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، شکاف کام و.. نیز می توانند سبب دیر حرف زدن کودک شوند.

چه زمانی نسبت به دیر حرف زدن کودک باید نگران باشیم؟
مشکل زبان باز کردن کودک در موارد زیر شما نسبت به تاخیر کلامی فرزندتان می بایست نگران باشید و به متخصص مربوطه برای درمان دیر حرف زدن مراجعه کنید.
اگر کودک شما در فاصله ی سنی سه تا چهار ماه به صداهای بلند هیچ واکنشی نشان نمی دهد و از خودش هیچ صدایی تولید نمی کند و یا اگر تن صدای نامتعارف مثل صدای خشن و گوشخراش و تودماغی دارد .
کودک از اشاره و ادا مثل تکان دادن دست در هنگام خداحافظی استفاده نمی کند .
فرزند یک ساله ای دارید که هنوز معنای چند کلمه را نمی داند.
اگر در یک سالگی از تک کلمه مثل مامان استفاده نمی کند.
فرزند ۱۶ ماه به بالا دارید که هنوز تعداد کلمات بیانی اش کمتر از ۱۰ مورد است.
فرزند ۲۰ ماه به بالا دارید که هنوز ۵۰ کلمه بیانی ندارد.
کودک دو ساله ای دارید که هنوز جملات ساده و عبارت دو کلمه ای را به کار نمی برد.
در دو سالگی نمی تواند حداقل ۱۵ کلمه بگوید و دستورات بسیار ساده را متوجه نمی شود .
کودک سه ساله ای دارید که بسیاری از کلمات پرسشی ، مفاهیم ، اسامی حیوانات ، اشیا ، مکانها را بیان نمی کند.
کودکتان سه ساله و نیم سن دارد و هنوز از جملات سه کلمه و چهار کلمه استفاده نمی کند.
کودک ۵ ساله ای دارید و هنوز نمی تواند اتفاقات روزمره را بصورت کامل در جملات مرکب بیان کند.

انواع روشهای درمان دیر حرف زدن کودک
بهترین سن برای یادگیری حرف زدن زیر سه سال است برای درمان دیر حرف زدن کودک روشهای مختلفی مطرح شده است. برخی از آنها اصلا جنبه علمی ندارند و قاعدتا کمی به تاخیر کلامی کودک نخواهند کرد. برخی از آنها نیز بعنوان بهترین روشهای درمانی مطرح شده اند. در هر صورت برخی از روشهای مطرح عبارتند از :

کار در خانه توسط والدین
برای مشکل زبان باز کردن کودک والدین و اطرافیان کودک نقش بسیار مهمی در زبان‌آموزی کودکان خود دارند. تحقیقات نشان داده است که کسانی که در دوران کودکی‌شان، بیش‌تر کتاب خوانده‌اند یا برایشان بیش‌تر کتاب خوانده شده یا زمان بیش‌تری را به گفت‌و‌گو با والدین خود گذرانده‌اند، از دانش زبان بیش‌تری بهره‌مند شده و دامنه لغت وسیع‌تری دارند. این تحقیقات به ما یادآوری می کنند که کنار گذاشتن کودک با تلویزیون و یا گوشی و تبلت کمکی به حرف زدن کودک تان نمی کنند. انجام تمرینات در خانه برای تمام کودکان دارای تاخیر کلامی مفید است اما کافی نیست. تمرینات بیشتری برای درمان دیر حرف زدن کودکان وجود دارد هر تمرینی برای یک کودک مفید است تشخیص اینکه چه تمریناتی باید درخانه انجام شود توسط گفتاردرمانگر مشخص می شود. یکی از روشهای مطرح شده در درمان دیر حرف زدن فرزند ، انجام تمرینات گفتاردرمانی در خانه است. برخی از این توصیه ها عبارت اند از :
تماشای تلویزیون و بازیهای گوشی کودکتان را کم کنید.
با کودکتان زیاد صحبت کنید.
متناسب با وضعیت گفتاری کودکتان صحبت کنید.
علاقه فرزندتان را دنبال کنید.
زمان مناسبی را برای حرف زدن با اون انتخاب کنید.
تمرینات حرف زدن را در قالب بازی کار کنید.
هیچ وقت از شیوه‌ای که فرزندتان کلمه‌ها را ادا می‌کند، ایراد نگیرید.
برای کودکتان کتاب بخوانید.
از طریق حفظ تماس چشمی، پاسخهای کلامی، تقلید صداسازیهای کودک و استفاده از آهنگ کلامی .. گفتار کودکتان را تقویت کنید.

طب سنتی و دیر حرف زدن
طب سنتی برای درمان تمامی اختلالات گفتار و زبان توصیه هایی از جمله خوردن تخم مرغ ، تخم کفتر یا بادام ، روغن زیتون کرده است. تاکنون هیچ تحقیقی نتواسته است ثابت کند که خوردن این مواد غذایی بر رشد گفتار و زبان تاثیر دارد. متاسفانه در بسیاری از موارد دیده شده است که والدین به دلیل انتظار بالا از طب سنتی فرصت زیادی از سن زبان آموزی کودک خود را از دست داده اند و در نهایت به نتیجه دلخواه نرسیده اند. یادگیری گفتار و زبان فقط در کودک تا ۶ سالگی ممکن است و پس از آن یادگیری بسیار کند می شود. بهترین سن برای یادگیری حرف زدن زیر سه سال است. اینکه شما منتظر درمان خود به خودی یا درمان طب سنتی باشید ریسک بسیار بالایی دارد و معمولا نتیجه بخش نخواهد بود.

دارو درمانی در تاخیر کلامی
کودکان اگر برای تاخیرشان هیچ گونه علت پزشکی نداشته باشند ( بیش فعالی و یا دیگر بیماریها ) نیاز به دارویی برای درمان دیر حرف زدنشان ندارد. در مورد کودکانی که علت پزشکی دارند نیز دارو حرف زدن را به کودک یاد نمی دهد بلکه صرفا موانع یادگیری گفتارو زبان را برطرف یا تاثیرشان را کمتر می کند. تشخیص اینکه کودکتان نیاز به دارو دارد یا خیر برعهده پزشک متخصص اطفال یا متخصص روانپزشکی کودکان است. در هر صورت نباید فراموش کنیم انجام تمرینات در خانه و گفتاردرمانی در کنار دارو ضروری است.

گفتار درمانی در دیر حرف زدن کودکان
باز شدن زبان کودک گفتاردرمانی توسط آسیب شناس گفتار و زبان انجام می شود و با مشاوره و روانشناسی متفاوت است. آسیب شناس گفتار و زبان در طول جلسات ابتدایی وضعیت گفتارو زبان کودک را ارزیابی می کند و به دنبال علت تاخیر کلامی کودک خواهد بود. تنها متخصص برای درمان اختلالات گفتار وزبان و دیر حرف زدن کودک گفتاردرمانگر است. متخصص گفتار درمانی، اول به مهارت های کلامی و زبانی کودک توجه کرده و آن را باتوجه به جنبه های دیگر رشد کودک بررسی می کند. وی تستهای استانداردی را انجام میدهد و به دنبال نکته بر جسته ای در مورد پیشرفت گفتاری و زبانی کودک می گردد.

وی بررسی می کند که کودک چه قدر می فهمد، چه میتواند بگوید، آیا کودک تلاش در برقراری رابطه به شیوه های دیگر مانند اشاره کردن و تکان دادن سر و غیره بجای گفتار دارد، وی وضوح کلام کودک را بررسی می کند. شرایط دهان وی( زبان، دهان و سقف آن) و عملکرد قسمت های گوناگون دهان برای حرف زدن و چه بسا غذا خوردن و بلع را مورد تجزیه وتحلیل قرار میدهد. درصورتی که وی تشخیص داد که کودکتان احتیاج به درمان دارد، نقش شما در این زمینه بسی حیاتی است. وی به شما می آموزد که چطور در منزل با کودک خویش تمرین کنید تا تبحر های گفتاری وی را بهبود ببخشید. ممکن است درمانگر مجموعه ای ماساژها را برای درمان مشکل گفتاری کودکتان انجام دهد.
ممکن است تصمیم بگیرد از طریق بازی مهارتهای پیش نیاز گفتاری را با کودک کار کند. تمامی این پلن های درمانی پس از ارزیابی کودک مشخص می شود. جلسات گفتاردرمانی بصورت انفرادی و در جلسات ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ای است. ممکن است براساس شدت مشکل کودک از دو هفته ای یک جلسه تا هفته ای سه جلسه نیاز به جلسات داشته باشد. همچنین طول درمان ممکن است از یک ماه تا چند ماه متغیر باشد.

درمان دیر حرف زدن کودک
صحبت کردن والدین با نوزادانشان توانایی صحبت کردن کودک را افزایش می دهد و می تواند مشکل زبان باز کردن کودک را تا حدودی حل کند. او بعد از ماه ها گوش دادن به صحبت ها و صداهای شما بالاخره اولین کلمه را می گوید.
استفاده از محرک های کلامی برای یادگیری زبان کودک، بسیار مهم و موثر است. تا جایی که می‌توانید با کودک حرف بزنید و همه چیز را برایم توضیح دهید.
برای باز شدن زبان کودک از همان زمان که نوزادتان با صداها به اطراف نگاه می کند اقدام کنید. با او صحبت کنید و او را در راه پاسخ حتی با یک لبخند قرار دهید. در ابتدا شاید او پاسخ و صدای خاصی ندهید اما به مرور زمان یاد می گیرد که با صدا و نگاه و حتی لبخند پاسخ شما را بدهد.
هیچ وقت نباید تصور کنید چون کودک معنای حرف‌های شما را نمی‌فهمد، صحبت کردن با او بی‌فایده است. با او با صدایی متفاوت صحبت کنید. زمانی که با یک کودک صحبت می کنید صدا و حالات خود را تغییر میدهید این تغییر توجه نوزاد را بیشتر جلب می کند.
کودکان تا ۳ سالگی ارتباط گروهی ندارند و به همین دلیل تا این سنین اگر همراه همسن و سالانشان قرار بگیرند کمکی به متخصص گفتار درمانی نمی کند، اما ارتباط با بزرگترها مانند والدین یا خواهر و برادر بزرگ‌تر در این زمینه مناسب و تاثیرگذار است.
برای باز شدن زبان کودک کتاب خواندن بهترین کاری است که می‌توان برای رشد مهارت‌های زبانی کودک انجام داد؛ البته خوب است تا زمانی که کودک کوچک‌تر است، بیشتر از کتاب‌های شعر متناسب با سن و حافظه شنیداری او استفاده کنید چون کودکان در این سنین از شنیدن عبارات آهنگین بیشتر لذت می‌برند.
برای حل مشکل زبان باز کردن کودک والدین باید بدانند اگر کودک کلمه ای را به اشتباه بیان می کند آن ها آن را اصلاح کنند و خودشان هنگام بیان کلمه آن را به شیوه ی کودک تکرار نکنند
بهتر است والدین و کودکان مکالمه ی دو طرفه داشته باشند. مثلا والدین از کودک خود سوال هایی بپرسند که جواب آن به" بله و خیر" ختم نشود و مستلزم صحبت کردن باشد .
هر کاری که کودک شما انجام می‌دهد،‌ از لباس پوشیدن کودک گرفته تا خوابیدن، فرصت خوبی برای استفاده از کلمات و باز شدن زبان کودک است. یک داستان دنباله‌دار ، همراهی کردن با اشاره، لباست این جاست، سرت را بالا کن، لغات جدیدی را در ذهن او می‌سازد و همچنین نشان می‌دهد که هر چیزی، اسمی دارد.
از زمانی که کودکان قبل از حرف زدن با دانش حرکات آشنا می‌شوند، صحبت کردن به صورت آهنگین و با حرکات دست بازی کردن برای آنها بسیار سودمند و مفید است. مانند: با دست مثل عنکبوت راه رفتن یا حرکات دایره‌وار چرخ‌های اتوبوس.
کودک شما باید بداند که هر چیزی اسمی دارد و همچنین می‌تواند با استفاده از همین اسامی ارتباط برقرار کند. کتاب‌های مصور برای نشان دادن و نامیدن اسامی بسیار مفید است. کودک از سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی ، به اسم‌های ساده متکی است. در ۱۵ تا ۱۹ ماهگی کلماتی مانند فعل دویدن، خوردن یا نشستن یا صفاتی مثل بنفش، کوچک و سرد به لغات او افزوده می‌شود. پیش از درخواست او پاسخ ندهید (مثل تیری که از تفنگ رها شود). به فرزندتان اجازه دهید تا نیازهایش را قبل از این که شما بپرسید، بیان کند.
برای باز شدن زبان کودک از پریدن بین حرف‌های کودکان جهت کامل کردن جملاتشان خودداری کنید. با این کار به آنها فرصت می‌دهید تا از کلمات ذهنی خود استفاده کنند و شما توانایی‌های آنها را باور خواهید کرد و این راه بهترین تشویق و ترغیب در همه مراحل است.
برای زبان باز کردن کودک شما می توانید دایره لغات کودکتان را با دادن حق انتخاب به او افزایش دهید. مثلا می توانید بپرسید " تو پرتقال می خواهی یا سیب؟" حتی می توانید هر دو میوه ی سیب و پرتقال را به او نشان دهید. این کمک می کند که او تصویر آن کلمه را در ذهن ذخیره کند.