هورمون تحریک کننده فولیکول، سطح بالا خوبه یا پایین؟

هورمون FSH و یا هورمون تحریک کننده رشد فولیکول های تخمدان توسط غده هیپوفیز تولید شده و بر روی تخمدان ها تاثیر می گذارد. تنظیم بودن مقادیر این هورمون در خون اهمیت بسیار زیادی دارد و منجر به عملکرد صحیح تخمدان ها و تخمک گذاری در موعد مناسب خواهد شد. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی هورمون تحریک کننده رشد فولیکول ها، درمورد هورمون fsh بالا و نیز کمبود هورمون fsh در زنان با شما گفت و گو کنیم.

اگر سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول در بدن بالا باشد چه باید کرد؟
در برخی موارد هورمون fsh بالا نشانه نقص عملکرد تخمدان یا بیضه است. اگر غده‌‌‌ها نتوانند استروژن، پروژسترون یا اینهیبین کافی تولید کنند، کنترل بازخورد صحیح تولید هورمون تحریک‌کننده فولیکول از غده هیپوفیز از بین‌‌ می‌رود و سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول و هورمون لوتئینه کننده (LH) افزایش‌‌ می‌یابد. به چنین شرایطی هایپرگونادوتروفیک-هیپوگونادیسم گفته‌‌ می‌شود و با نارسایی اولیه تخمدان یا نارسایی بیضه همراه است. بالابودن هورمون fsh در مردان مبتلا به سندرم کلاینفلتر و در زنان مبتلا به سندرم ترنر دیده می‌شود.
اگر هورمون fsh بالا باشد در زنان نزدیک به دوران یائسگی نیز دیده می شود. در خانم‌‌‌ها‌‌‌، سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول در دوره یائسگی به طور طبیعی افزایش‌‌ می‌یابد که نشان دهنده کاهش عملکرد تخمدان‌‌‌ها و کاهش تولید استروژن و پروژسترون است.
در اختلالات کمیاب غده هیپوفیز هم سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول در جریان خون بالا می‌رود. این مسئله حلقه بازخورد منفی عادی را تحت الشعاع قرار داده و (به ندرت)‌‌ می‌تواند باعث سندرم هیپراستیمولاسیون (تحریک بیش از حد) تخمدان در زنان شود. علائم این بیماری شامل بزرگ شدن تخمدان‌‌‌ها و تجمع بالقوه خطرناک مایعات در شکم (ناشی از افزایش خروجی استروئید تخمدان) است که منجر به درد در ناحیه لگن‌‌ می‌شود.

اگر سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول پایین باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
در زنان فقدان هورمون تحریک‌کننده فولیکول منجر به رشد ناقص فرد در سن بلوغ و عملکرد ضعیف تخمدان (نارسایی تخمدان)‌‌ می‌شود. در این شرایط‌‌‌، فولیکول‌‌‌های تخمدان به درستی رشد‌‌‌ نمی‌کنند و تخمک آزاد نمی‌شود که در نتیجه منجر به ناباروری خواهد شد. وقتی سطح هورمون تحریک‌کننده فولیکول در جریان خون کم است‌‌‌، اصطلاحا هیپوگونادوتروفیک-هیپوگونادیسم گفته‌‌ و در افراد مبتلا به سندرم کالمن مشاهده‌‌ می‌شود که اغلب با کاهش بویایی همراه است.
عملکرد کافی هورمون تحریک‌کننده فولیکول برای تولید مناسب اسپرم نیز مورد نیاز است. در صورت عدم وجود کامل هورمون تحریک‌کننده فولیکول در مردان‌‌‌، عدم بلوغ و ناباروری به دلیل عدم اسپرم (آزواسپرمی) را شاهدیم. کمبود هورمون تحریک‌کننده فولیکول جزئی در آقایان‌‌ می‌تواند باعث تاخیر در بلوغ و تولید محدود اسپرم (الیگوزواسپرمی) شود‌‌‌، اما قابلیت پدر شدن هنوز امکان پذیر باشد. اگر از بین رفتن هورمون تحریک‌کننده فولیکول بعد از بلوغ اتفاق بیافتد‌‌‌، ممکن است سبب از بین رفتن قدرت باروری شود.
اگر در جواب آزمایش شما هورمون fsh بالا ذکر شده است، بهترین راهکار مراجعه به پزشک متخصص غدد و پیگیری دقیق توصیه های او است.