بیماری راشیتیسم در نوزادان، علائم و عوامل

بیماری راشیتیسم نرم شدن و تضعیف استخوان‌ها در کودکان است که معمولاً به دلیل کمبود شدید ویتامین D خودش را نشان می‌دهد. مشکلات نادر وراثتی نیز می‌تواند باعث ایجاد نرمی استخوان یا راشیتیسم شود. ویتامین D به بدن فرزند شما کمک می‌کند کلسیم و فسفر را از مواد غذایی جذب کند. کمبود ویتامین D، حفظ مقادیر مناسب کلسیم و فسفر در استخوان‌ها را دشوار می‌سازد و این می‌تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود. در این مطلب به علائم، علل و راه‌های تشخیص و درمان بیماری راشیتیسم یا همان نرمی استخوان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

علائم بیماری راشیتیسم
علائم و نشانه‌های ابتلا به راشیتیسم شامل موارد زیر است:
تاخیر در رشد
تاخیر در مهارت‌های حرکتی
درد در ستون فقرات، لگن و پا‌ها
ضعف عضلانی
از آنجا که راشیتیسم بافت نواحی رشد در انتهای استخوان کودک (صفحات رشد) را نرم می‌کند، می‌تواند به ناهنجاری‌های اسکلتی منجر شود. از جمله این ناهنجاری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خمیدگى زانو‌ها یا زانوی پرانتزی
مچ دست و مچ پا ضخیم شده
برآمدگی استخوان سینه

علل بیماری راشیتیسم
بدن کودک شما برای جذب کلسیم و فسفر از مواد غذایی به ویتامین D احتیاج دارد. معمولا در شرایطی که بدن کودک به اندازه کافی ویتامین D دریافت نکند، یا بدن او در استفاده صحیح از ویتامین D مشکل داشته باشد، راشیتیسم اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، عدم دریافت کلسیم کافی یا کمبود کلسیم و ویتامین D می‌تواند یکی از علل مهم ابتلا به بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم شود.

کمبود ویتامین D
نور خورشید و رژیم غذایی دو منبع مهم برای جذب ویتامین دی هستند و در صورتی که کودکان نتوانند از این دو منبع این ویتامین مهم را دریافت کنند دچار راشیتیسم می‌شوند.
نور خورشید: زمانی که کودک در معرض نور خورشید قرار گیرد، پوست او قادر به تولید ویتامین D خواهد بود. اما کودکان در کشور‌های توسعه یافته تمایل دارند وقت کمتری را در خارج از خانه بگذرانند. به علاوه به احتمال زیاد آن‌ها هنگام بیرون رفتن از خانه از ضد آفتاب استفاده می‌کنند. کرم‌های ضد آفتاب نیز اشعه‌های خورشید که باعث تولید ویتامین D پوست می‌شود را مسدود می‌کنند.
رژیم غذایی: روغن ماهی، زرده تخم مرغ و ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون و ماهی خال خالی حاوی ویتامین D هستند. ویتامین D به برخی غذا‌ها و نوشیدنی‌ها، مانند شیر، غلات و برخی از آبمیوه‌ها نیز اضافه می‌شود.

مشکلات مربوط به جذب ویتامین D
برخی از کودکان با مشکلاتی که بر نحوه جذب ویتامین D تاثیر می‌گذارند، متولد می‌شوند. برخی از این مشکلات عبارتند از:
بیماری سلیاک
بیماری التهابی روده
فیبروز کیستیک
مشکلات کلیوی

عوامل خطر بیماری راشیتیسم
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به راشیتیسم را در کودک افزایش دهند عبارتند از:
۱- پوست تیره
پوست تیره حاوی رنگ دانه‌هایی است که توانایی پوست برای سنتز ویتامین D از طریق نور آفتاب را کاهش می‌دهند.
۲- کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری
هنگامی که مادر باردار با کمبود شدید ویتامین دی مواجه باشد ممکن است نوزادی که متولد می‌شود راشیتیسم داشته باشد و یا بعد از تولد علائم این بیماری را توسعه دهد.
۳- منطقه جغرافیایی
کودکانی که در مکان‌های جغرافیایی زندگی می‌کنند که در آن نور خورشید کمتری می‌تابد، نسبت به سایر کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به راشیتیسم هستند.
۴- زایمان زودرس
نوزادانی که قبل از موعد مقرر متولد می‌شوند دارای سطح ویتامین D کمتری هستند؛ چراکه این نوزادان زمان کمتری برای بودن در رحم و دریافت ویتامین از مادران خود داشتند.
۵- دارو‌ها
به نظر می‌رسد برخی از دارو‌های ضد تشنج و دارو‌های ضد ویروسی، که برای درمان عفونت HIV استفاده می‌شود، در توانایی بدن در استفاده از ویتامین D اختلال ایجاد می‌کند.
۶- تغذیه با شیر مادر
شیر مادر حاوی ویتامین D کافی برای جلوگیری از ابتلا به راشیتیسم نیست. نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌شوند باید قطره ویتامین D نیز مصرف کنند.

مشکلات و عوارض بیماری راشیتیسم
راشیتیسمی که درمان نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
اختلال در رشد
ستون فقرات خمیده غیرطبیعی
ناهنجاری‌های استخوانی
نقایص دندان
تشنج

پیشگیری از ابتلا به بیماری راشیتیسم
قرار گرفتن در معرض نور خورشید بهترین منبع ویتامین دی را فراهم می‌کند. در بیشتر فصول سال، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار گرفتن در معرض آفتاب نزدیک ظهر برای دریافت این ویتامین کافی است. با این حال، اگر پوستی تیره دارید، یا در مناطقی زندگی می‌کنید که از لحاظ جغرافیایی تابش نور خورشید زیاد نیست، ممکن است نتوانید ویتامین D کافی را از قرار گرفتن در معرض آفتاب دریافت کنید.
علاوه بر این، به دلیل نگرانی‌های مربوط به سرطان پوست، به ویژه در مورد نوزادان و کودکان خردسال هشدار داده می‌شود که از قرارگیری کودک در معرض تابش مستقیم نور خورشید خودداری کرده و یا همیشه از طریق کرم ضد آفتاب و لباس از آن‌ها محافظت کنید.
برای پیشگیری از ابتلا به راشیتیسم، حتما غذا‌های حاوی ویتامین D مانند ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، روغن ماهی و زرده تخم مرغ را در رژیم غذایی کودک قرار دهید. به علاوه، مواد غذایی همچون نان، غلات، آب پرتقال و ... نیز حاوی مقادیر ویتامین D هستند.

تشخیص بیماری راشیتیسم
پزشک به آرامی بر روی استخوان‌های کودک شما فشار وارد خواهد کرد و به دنبال نشانه‌های غیر عادی‌ خواهد بود. علاوه بر این برخی از موارد دیگر را نیز بررسی می‌کند:
جمجمه: نوزادانی که راشیتیسم دارند اغلب استخوان‌های جمجمه نرم تری دارند و ممکن است در بسته شدن نقاط نرم (ملاج یا فونتانل) تأخیر داشته باشد.
پاها: درست است که حتی کودکان سالم نیز کمی خمیدگی در پاهایشان دیده می‌شود، اما خمیدگی زانو یکی از شایع‌ترین علائم ابتلا به راشیتیسم است.
قفسه سینه: برخی از کودکان مبتلا به راشیتیسم دچار ناهنجاری‌هایی در قفسه‌های سینه خود هستند، که می‌تواند باعث بیرون زدگی استخوان‌های قفسه سینه شود.
مچ دست و مچ پا: کودکانی که راشیتیسم دارند اغلب مچ پا و مچ دستی بزرگتر یا ضخیم‌تر از حد نرمال دارند.
عکس برداری از قفسه سینه می‌تواند ناهنجاری استخوان را نشان دهد. آزمایش خون و ادرار نیز می‌تواند تشخیص راشیتیسم یا نرمی استخوان را تأیید کند و همچنین بر پیشرفت درمان نظارت داشته باشد.

درمان بیماری راشیتیسم
اضافه کردن ویتامین D یا کلسیم به رژیم غذایی به طور کلی مشکلات استخوان مربوط به راشیتیسم را بهبود می‌بخشد. اما در صورتی که منشأ راشیتیسم چیزی به جز کمبود ویتامین دی باشد، کودک به دارو‌ها و روش‌های درمانی دیگری نیاز خواهد داشت. برخی از ناهنجاری‌های اسکلتی ناشی از راشیتیسم، ممکن است نیاز به جراحی اصلاحی داشته باشد. اختلالات ارثی نادر مربوط به سطوح پایین فسفر، ماده معدنی دیگر موجود در استخوان، به دارو‌های دیگری احتیاج دارد. دستورالعمل پزشک فرزندتان در مورد دوز مصرفی مکمل‌ها را دنبال کنید.
هشدار: دقت کنید که دریافت مقادیر بیش از حد ویتامین D نیز می‌تواند مضر باشد. پزشک فرزند شما با استفاده از پرتو‌های ایکس و آزمایش خون، شرایط فرزند شما را کنترل خواهد کرد.

سخن پایانی
از آنجایی که منشأ ایجاد بیماری راشیتیسم به کمبود ویتامینD برمی‌گردد، با قرارگیری مدت زمانی کوتاه در معرض نور خورشید و خوردن غذاهای حاوی این ویتامین می‌توان شرایط را بهبود بخشید. پس اگر علائم این بیماری را در کودک مشاهده می‌کنید، نگران نباشید و پس از مراجعه به پزشک تمامی اقدامات درمانی را مدنظر قرار دهید.