آسیب های کودکان کار، پیشگیری از معضلات مرتبط

کودکان کار کودکانی هستند که بالاجبار مجبورند برای کسب درآمد خانواده یا دیگر افراد به انجام شغل‌هایی بپردازند که سلامت جسمانی، روانی و حقوق اجتماعی آن‌ها را تهدید می‌کند. مشکل وجود کودکان کار تنها مربوط به ایران نیست بلکه میلیون‌ها کودک در سراسر جهان با این معضل مواجه هستند. افزایش آگاهی در مورد حقوق کودکان و نحوه برخورد با این کودکان به افراد جامعه کمک می‌کند تا بتوانند حتی‌الامکان از میزان آسیب‌های وارده به این کودکان بکاهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

کودکان کار چه کسانی هستند؟
این کودکان بچه‌های بین ۵ تا ۱۷ سال هستند که مورد استثمار بزرگسالان قرار گرفته و برای کسب درآمد از آن‌ها استفاده می‌شود. علاوه بر مشاغلی نظیر دست فروشی که بیش‌تر افراد با آن‌ها آشنایی دارند انواع دیگری از استثمار بر روی کودکان اعمال می‌شود که تا حد بسیار زیادی آسیب‌رسان و خطرناک هستند. از جمله آن‌ها می‌توان به سوءاستفاده جنسی از کودک برای درآمدزایی، استفاده از کودک برای انتقال و جابه جایی مواد مخدر و نگه داشتن کودکان به عنوان برده اشاره کرد.

علت پیدایش معضل کودکان کار در جامعه
اینکه چرا کودکان در جامعه کار می‌کنند و تعداد آن‌ها رو به افزایش است دلایل مخصوص به خود را دارد. از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نبود شغل‌های مناسب برای بزرگسالان در جامعه
- تعداد زیاد فرزندان در خانواده و ناتوانی در تأمین مخارج اعضا توسط والدین
- در مشاغلی مثل کشاورزی میزان دستمزد پرداخت شده به میزان هرچه بیشتر محصول برداشت شده بستگی دارد. از همین رو خانواده‌ها ترغیب می‌شوند تا فرزندان را نیز در این کار دخیل کنند و میزان بیشتری محصول جمع‌آوری کنند.
- صاحبان مشاغل به کودکان پول کم‌تری پرداخت می‌کنند چرا که کودکان کم‌تر پیگیر حقوق خود می‌شوند و به دنبال شکایت می‌روند. این مسئله کارفرمایان را ترغیب می‌کند که بیشتر از کودکان در جهت رسیدن به منافع خود بهره ببرند.
- وجود عقاید غلط در برخی فرهنگ‌ها. به صورتی که در بسیاری از آن‌ها افراد با حقوق کودکان آشنا نیستند و کار کردن آن‌ها را خلاف منافع نمی‌دانند.

آسیب‌های مرتبط با کودکان کار
این کودکان از انواع حقوق کوتاه مدت و بلند مدت خود محروم می‌شوند و آسیب‌های بسیار زیادی می‌بینند از جمله مهم‌ترین این آسیب‌ها می‌توان به محروم شدن از حق تحصیل و مواجه شدن مکرر با خشونت اشاره کرد. کار کودکان چرخه‌های فقر بین نسلی را تقویت می‌کند و درنتیجه منجر به تضعیف اقتصاد ملی و ناتوانی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار می‌شود. همراه شدن کار کودکان با عواملی نظیر فقر اقتصادی و فرهنگی، مهاجرت و فقدان فرصت‌های شغلی مناسب آسیب‌های مرتبط با آن‌ها را افزایش می‌دهد و هزینه‌های زیادی را بر دوش جامعه و افراد می‌گذارد.

پیشگیری از معضلات مرتبط با این کودکان
درست است که در هر جامعه‌ای تا اندازه‌ای فقر وجود دارد و مسئله کار کودکان اجتناب ناپذیر است. با این حال جوامع با داشتن برنامه‌ریزی‌های مناسب می‌توانند میزان این کودکان را کاهش دهند و از آسیب‌های مرتبط با آن‌ها پیشگیری کنند. سازمان بین المللی یونیسف یکی از نهادهای بین‌المللی است که در جهت کاهش مشکلات مرتبط با کودکان کار در جهان فعالیت می‌کند. این نهاد برای پیشگیری از این معضل و ریشه کن کردن آن اصلاحات قانونی مرتبط با حقوق کودکان، آموزش، افزایش دسترسی به خدمات درمانی و حمایت‌های آموزشی را پیشنهاد می‌دهد. همچنین اصلاحات فرهنگی در مورد عقاید مرتبط با کار کودکان، حمایت از خانواده‌های دارای شرایط خاص و وضع قوانین حفاظت کننده برای کودکان می‌تواند از جمله راهبردهای مؤثر برای پیشگیری از این مسئله باشد.

سؤالات متداول
آیا در ایران نهادهایی رسمی برای حمایت از کودکان کار وجود دارد؟
بله، برای مثال انجمن حمایت از کودکان کار یک نهاد غیردولتی و غیرانتفاعی است که از سال 1381 فعالیت خود را با مجوز رسمی از وزارت کشور آغاز کرده و برای کودکان در معرض آسیب به خصوص این کودکان، خدمات آموزشی، حمایتی و اجتماعی رایگان ارائه می‌دهد. با مراجعه به این مراکز و کمک مالی به آن‌ها می‌توانید از طریق درست به این کودکان کمک برسانید.
موسسه‌های مرتبط با حمایت از کودکان کار در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کنند؟
خدمات بهداشتی، درمانی، روانشناسی، آموزشی، سواد آموزی، مددکاری و توزیع غذا از جمله فعالیت‌هایی است که موسسه‌های حامی این کودکان به آن‌ها ارائه می‌دهند.
روانشناسان می‌توانند چه کمکی به کودکان کار کنند؟
در مراکز حمایت از این کودکان معمولاً یک روانشناس یا مشاور کودک حضور دارد و این مسئله از اهمیت بسزایی برخوردار است. چرا که این کودکان معمولاً تجربیات تلخی را پشت سر می‌گذارند و در معرض انواع خشونت‌ها قرار می‌گیرند. پشت سر گذاشتن این تجربه‌ها و مدیریت هیجانات منفی برای پیشگیری از دچار شدن به آسیب‌های جدی‌تر دوران نوجوانی و بزرگسالی از جمله اعتیاد و سایر مشکلات روانی-اجتماعی بسیار مهم است.