ذخیره بند ناف، چرا باید انجام شود؟

والدینی که در انتظار تولد فرزندشان هستند با مسائل مهم و متعدد مواجه‌اند که، پیش از رسیدن موعد وضع‌حمل، باید راجع به آنها تصمیم گیری کنند. مسائلی اساسی مثل‌اینکه اسم بچه را چه بگذارند، به کدام متخصص اطفال مراجعه کنند، برای تغذیه نوزاد صرفا از شیر مادر بهره بگیرند یا از فرمول‌های تغذیه‌ای علمی هم استفاده کنند و… . اما مسئله دیگری هم برای تصمیم‌گیری وجود دارد که به‌تازگی به جمع موارد پیش‌گفته اضافه شده است و روزبه‌روز اظهارنظرها و دغدغه‌ها درباره آن بیشتر می‌شود: اینکه ذخیره خون بند ناف نوزاد باید انجام شود یا خیر؟ چه کاربردی دارد و آیا ارزش هزینه کردن دارد؟ در این مطلب به‌دنبال پاسخی برای این سؤال‌ها خواهیم بود.
در مجلات فرزندپروری، ایمیل‌های تبلیغاتی و آگهی‌های مطب پزشکان متخصص زایمان، پیوسته به والدین اعلام می‌شود که «فقط یک بار در کل زندگی شانس دارید» که خون بند ناف کودکان‌تان را ذخیره کنید تا در صورت نیاز در آینده از آن استفاده کنید و زندگی او را نجات دهید.
ازآنجاکه نگهداری خون بند ناف هیچ ضرری ندارد و در واقع اگر ذخیره نشود از بین می‌رود، نباید گمان کنید که ذخیره آن در بانک خون مشکل خاصی ایجاد می‌کند. کدام پدر و مادر هستند که از اقدامات مؤثر در جهت سلامت کودک خود دریغ کنند؟
نگهداری خون بند ناف فی‌نفسه ایرادی ندارد و احتمالا تعداد والدینی که برای این کار اقدام می‌کنند طی سال‌های آتی روندی افزایشی خواهد داشت. مسئله بیشتر درمورد شرکت‌های خصوصی و انتفاعی فعال در این حوزه است که، به‌طور انحصاری، خون بند ناف نوزادان را در ازای دریافت مبلغی از والدین‌شان ذخیره می‌کنند. البته راهکار جایگزین این است که خون بند ناف را به بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون اهدا کنید تا به‌صورت رایگان از آن نگهداری شود. البته این خون اهدایی بعدها برای مقاصد درمانی و برای بیماران نیازمند استفاده می‌شود و دیگر در انحصار خانواده نیست.

بیماریهای قابل درمان با خون بند ناف
با پیوندزدن سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف، می‌توان گستره‌ای از بیماری‌های اطفال را درمان کرد: بیماری‌هایی مثل سرطان خون، سلول داسی‌شکل [سلول‌های قرمز خون در حالت عادی دایره‌ای‌شکل هستند و اکسیژن کافی به تمام نقاط بدن می‌رسانند. در این بیماری، سلول‌ها شبیه حرف C انگلیسی داسی‌شکل و سخت و چسبنده می‌شوند و این مسئله زمینه‌ساز اختلالاتی می‌شود] و اختلال در سوخت و ساز بدن از آن جمله‌اند.
دریافت خون از خواهر، برادر یا غریبه‌ای که خون سازگار با خون بیمار داشته باشد راهکار دیگری است که امروزه برای بیماران نیازمند پیوند خون بند ناف وجود دارد. اگر هم خون بند ناف نوزاد در بدو تولد ذخیره شده باشد، بعدها می‌توان از همین خون برای درمان بیماری‌های مذکور استفاده کرد (خودپیوندی). البته به‌استثنای سرطان خون، زیرا احتمال دارد سرطان ریشه در مسائل ژنتیکی داشته باشد و خون بند ناف در چنین وضعی بلااستفاده می‌شود یا حداقل استفاده از آن خطرناک خواهد بود.

دلایلی که ما را مجاب می‌کند خون بند ناف نوزاد را ذخیره کنیم
خانواده‌هایی که به‌طور انحصاری اقدام به نگهداری خون بند ناف نوزادشان می‌کنند اغلب، با رضایت و تمایل، هزینه‌های آن را متقبل می‌شوند و این کار را به‌منزله بیمه کردن فرزندشان و نوعی سرمایه گذاری خوب و مفید برای آینده او می‌دانند.
دخیره انحصاری خون بند ناف به‌ویژه برای خانواده‌هایی مفید است که کودک‌شان به بیماری‌هایی دچار باشد که با پیوند خون قابل‌درمان است. بیماری‌هایی مثل لنفوم، انواع سرطان، بیماری سلول داسی‌شکل، تالاسمی و… ازجمله این بیماری ها هستند. این خانواده‌ها می‌توانند در بدو تولد نوزاد خون بند ناف او را ذخیره و بعدها از آن استفاده کنند.

به‌علاوه، اگر عضو دیگری از خانواده (به‌جز نوزادی که خون بند نافش ذخیره شده است) دچار نوعی بیماری شود که با پیوند مغز استخوان قابل‌درمان باشد، بازهم می‌توان از این خون ذخیره‌شده استفاده کرد.

معایب و هزینه ذخیره خون بند ناف نوزاد
وقتی پای جان فرزندان‌مان به میان می‌آید و صحبت از سلامتی او باشد، ملاحظات دیگری مثل مسائل مالی و… کنار می‌روند. مهم‌ترین استدلال علیه ذخیره خون بند ناف در بانک‌های خون انتفاعی این است که برای بسیاری از خانواده‌ها هزینه بسیار دارد. هزینه‌های اولیه، ثبت‌نام، آزمایش‌ها، مالیات و… را که کنار بگذاریم، برای عقد قرارداد با شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه، چیزی حدود سه میلیون تومان باید پرداخت کنیم (که البته بسته به شرکت و شهر محل سکونت این رقم ممکن است کمتر یا بیشتر باشد). هزینهٔ شارژ سالیانه‌ای هم وجود دارد که تقریبا درحدود ۱۶۰ هزار تومان است.
در کشورهای توسعه‌یافته هم مسئله به همین صورت است: در اظهاریه‌ای که آکادمی پزشکی اطفال آمریکا منتشر کرده است به این مسئله خرده گرفته شده که خانواده‌ها در بدو تولد نوزادشان بیشتر تحت‌تأثیر احساسات هستند تا منطق و، به این دلیل، ممکن است در بازاریابی از این احساسات سوءاستفاده شود.
به‌علاوه، هنوز تخمین قابل‌استنادی دراین‌باره وجود ندارد که چقدر احتمال دارد نوزاد به خون بند نافی که برایش ذخیره شده نیاز پیدا کند. براساس بعضی از تخمین‌ها، از هر هزار نوزاد یک نفر به خون ذخیره‌شده‌اش نیاز پیدا می‌کند. در بعضی آمارها، این هزار نفر بعضا تا ۲۰۰هزار نفر افزایش پیدا می‌کند (از هر ۲۰۰هزار نوزاد یک نفر). بدین‌ترتیب، هنوز شواهد تجربی که ثابت کند نوزاد در آینده به خون بند ناف ذخیره‌شده نیاز پیدا می‌کند در دسترس نیست. همچنین، هنوز شواهد کافی وجود ندارد که آیا خودپیوندی خون بند ناف برای درمان تومورهای بدخیم ایمن و کارا است یا نه. بنا بر دلایلی که گفته‌شد، کمی دشوار است که به والدین توصیه کنیم خون بند ناف فرزندشان را ذخیره کنند و این کار کاملا به صلاحدید خود خانواده‌ها بستگی دارد.
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا، در بیانه‌ای که در سال ۲۰۰۷ منتشر کرد، رسما سیاست خود در مواجهه با ذخیره خون بند ناف نوزاد را اعلام کرد. این بیانه تحت عنوان «ذخیره خون بند ناف به‌منظور استفاده در پیوندهای احتمالی آتی» منتشر شد. در این بیانیه اعلام شد که نباید خانواده‌ها را تشویق کنیم که به «ذخیره انحصاری خون بند ناف» به چشم نوعی «بیمه زیستی (بیولوژیکی)» نگاه کنند.
همچنین اگر کودک شما به یکی از بیماری‌هایی مبتلا شد که با پیوند خون بند ناف قابل‌درمان است، اگر در گذشته اقدام به ذخیره خون او نکرده باشید، به این معنا نیست که از هیچ‌ راهکار درمانی دیگری نمی‌توان استفاده کرد و امیدی به بهبودی او نیست. در چنین وضعیتی، علاوه بر اینکه می‌توانید از راهکارهای درمانی سنتی و پیوند مغز استخوان استفاده کنید، ممکن است بتوانید با مراجعه به بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون، برای کودک‌تان خون مناسب را بیابید. این شیوۀ دوم امروزه رایج شده است و بیشتر پیوندهای خون بند ناف صورت‌گرفته با استفاده از همین بانک خون انجام می‌گیرد.

آیا باید خون بند ناف نوزادان‌مان را ذخیره کنیم؟
همان طور که پیش‌تر گفته‌شد، با مراجعه به بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون، ممکن است بتوانید خون مناسب کودک‌تان را پیدا کنید. بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها این کار را تشویق کرده‌اند و طی اعلامیه‌های مختلف از خانواده‌ها درخواست کرده‌اند که خون بند ناف نوزادان‌شان را به این بانک بسپارند. این کار رایگان است و در آینده می‌توان برای مقاصد درمانی از این خون‌های ذخیره‌شده استفاده کرد.
البته اگر فکر می‌کنید از پس هزینه‌های ذخیره خون بند ناف در شرکت‌های خصوصی برمی‌آیید و با ذخیره انحصاری خون نوزادتان احساس ایمنی بیشتری پیدا می‌کنید، می‌توانید این کار را انجام دهید. درنهایت، همه‌چیز به صلاحدید و تصمیم خودتان بستگی دارد.