آموزش کودکان نابینا، ضرورت و اهمیت آن

این روزها خانواده‌های زیادی هستند که نگران آموزش کودکان نابینا خود می‌باشند. کودکان نابینا قصد فعالیت در مدارس و مهدکودک‌ها را دارند و برای آموزش دروس، نیاز به روش‌های متمایز از افراد عادی دارند. امروزه راهکارهای جدید برای آموزش این افراد پدید آمده است. معلمان و والدین بهتر است ضمن دانستن نکات خاص آموزش کودکان نابینا، از روش‌هایی که برای آموزش آن‌ها به کار گرفته می‌شود نیز آگاهی داشته باشند. در ادامه مقاله به بررسی کامل شیوه‌های آموزش کودکان نابینا خواهیم پرداخت. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

چند نکته در آموزش کودکان و دانش‌آموزان نابینا
با توجه به وجود تفاوت بین دانش‌آموزان عادی و دانش‌آموزان نابینا، معلمان و مربیان باید نکاتی را درباره فضا و محتوای کلاس‌های آموزشی این دانش آموزان بدانند.
توجه داشتن به تفاوت‌های فردی در کلاس و آموزش انفرادی
معلم باید همه تفاوت‌های فردی دانش آموز نابینا از جمله میزان نارسایی نابینایی، سن وقوع نابینایی، سوابق و وضعیت خانوادگی، تفاوت‌های هوشی، مسائل و ویژگی‌های فردی کودک را در نظر داشته باشد.
تدارک اشیاء و وسایل ملموس در برنامه‌‌های آموزش کودکان نابینا
اغلب، افراد نابینا اطلاعات و دانش خود را به وسیله شنیدن و لمس کردن کسب می‌کنند. به همین دلیل لازم است که در زمان آموزش از اشیاء و وسایلی که قابل لمس باشد استفاده شود و در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.
توجه به جامعیت برنامه‌های آموزشی
مربی برای آشنا کردن دانش آموزان نابینا، با مسائل و واقعیت‌های محیط خارج باید برنامه‌های آموزشی هماهنگ و یک پارچه تدارک ببیند و به رابطه امور نسبت به یکدیگر توجه داشته باشد.
به وجود آوردن محرک‌ها و انگیزه‌های فوق العاده در آموزش کودکان نابینا
والدین در منزل و معلمان در کلاس و مدرسه باید برای حرکت و فعالیت‌های مختلف ذهنی و بدنی کودکان نابینا انگیزه و محرک‌هایی را ایجاد کنند زیرا کودک نابینا اجسام را نمی‌بیند بنابراین برای به دست آوردن آن‌ها نیز تلاش نمی‌کنند. به همین دلیل انگیزه کافی برای برخورد با آن‌ها را ندارد و این مورد به کاهش سطح تعامل محیط فیزیکی و کودک منجر شده که نتیجه آن ضعف فعالیت‌های مطلوب ذهنی است.

آموزش کودکان مبتلا به اختلالات بینایی
بیشتر کارشناسان آموزشی اعتقاد دارند که تغییرات قابل توجهی نیاز است تا بتوان این دسته از کودکان را در کلاس‌های عادی آموزش داد. نکته مهم این است که این گروه از دانش آموزان با توجه به این نکته که ممکن است کاملا نابینا باشند یا مقدار خیلی کمی از بینایی را دارا باشند، به سایر روش‌های حسی اتکا دارند.

انواع روش‌های آموزش کودکان نابینا
خط بریل
ابداع کننده این روش، لوئیس بریل می‌باشد که خود از نارسایی بینایی رنج می‌برد. او این سیستم مخصوص را برای آموزش افراد نابینا معرفی کرد. در این روش، یادگیری و خواندن حروف و کلمات توسط لمس از روی کاغذهای مخصوص که توسط دستگاه به صورت برجسته نوشته شده است، امکان پذیر می‌باشد.
استفاده از بینایی موجود
با توجه به اشکالاتی که در روش بریل وجود دارد، تا حد امکان افراد سعی می‌کنند از باقی مانده بینایی خود بیشترین استفاده را کنند. جلو آوردن کتاب و یا به کار بردن عدسی‎‌ها جزء این روش می‌باشد. اما باید بدانید به کار بردن عینک و عدسی‌های قطور موجب آزار و اذیت چشم‌ها می‌شود.
آموزش گوش دادن
یکی از روش‌های دیگرآموزش کودکان نابینا، آموزش "عادت به گوش کردن" می‌باشد که توسط نوارهایی که از قبل ضبط شده صورت می‌گیرد.

برنامه‌های کامپیوتری برای آموزش کودکان نابینا
برای آموزش کودکان نابینا، برنامه‌های کامپیوتری و نرم افزارهایی طراحی شده است.
۱- نرم افزار چاپگر بریل و یا ترجمه بریل
۲- نرم افزار تشخیص حروف دیداری
این دستگاه متون اسکن شده را به اطلاعات قابل استفاده توسط کامپیوتر تبدیل می‌کند و به شخص این امکان را می‌دهد که با خروجی‌های صوتی موضوعات و مطالب را گوش دهد.

آموزش مهارت‌های اجتماعی در کودکان نابینا
به طور معمول، مهارت‌های اجتماعی در تعاملات روزانه از راه دیدن و مشاهده افراد پیرامون یاد گرفته می‌شود. اغلب کودکان به طور طبیعی با مشاهده والدین و دیگر افراد، مهارت‌های اجتماعی را یاد می‌گیرند. کودکان نابینا به دلیل این‌که قادر نیستند مهارت‌های اجتماعی را از راه فرآیند‌هایی مثل تقلید و اشاره‌های اجتماعی آموزش ببینند و یا تقلید کنند، مهارت‌های اجتماعی در آن‌ها به قدر کافی رشد نکرده است. بنابراین آموزش این مهارت‌ها به شکل ویژه می‌تواند برای این افراد کارساز باشد.
برای مثال یک برنامه آموزشی که در حقیقت یک برنامه مداخله گرایانه است، شش مهارت متفاوت را در طول مدت چندین ساعت به افراد نابینا آموزش می‌دهد که این مهارت‌ها شامل موارد زیر می‌باشند.
- معرفی و آشنایی با اعضای گروه، معرفی خود و معرفی دوستان
- مهارت‌های در خواست کمک و تقاضا و همچنین کمک کردن به دیگران
- مهارت ابراز احساسات مثبت و منفی
- مهارت‌های شروع کردن گفتگو در مکالمات روزمره از راه گوش دادن
- مهارت‌های رد تقاضای نامعقول و مهارت نه گفتن
- مهارت حل مسئله و مقابله با کمبودها
- مهارت‌های عذر خواهی کردن از دیگران و پذیرفتن معذرت خواهی دیگران