فشار خون در بارداری، نحوه کنترل و درمان

فشار خون بالا در حاملگی بعد از هفته بیستم بارداری، یکی از عارضه هایی است که بسیاری از مادران باردار را درگیر می نماید، این عارضه در صورتی فشارخون حاملگی شناخته می شود که مادر تا قبل از این دچار فشار خون مزمن نباشد و علائم دیگری بجز بالا بودن فشار را تجربه نکند زیرا که در غیر این صورت احتمال ابتلا پره‌اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) نیز می رود. به فشار بالای ۱۴۰ روی ۹۰ فشار خون بالا گفته می شود. فشار خون بالا در بارداری همیشه هم خطرناک محسوب نمیشود ولی در صورت عدم کنترل ممکن است عوارض ناخوشایندی را برای مادر و جنین او به همراه داشته باشد.

علت فشار خون بالا در بارداری
مهمترین علل ابتلا به فشار خون بالا در بارداری به این شرح است:
اضافه وزن مادر
استعمال سیگار و نوشیدن الکل
بارداری اول
کاهش فعالیت در دوران بارداری

مادران در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا در حاملگی
مادرانی با شرایط زیر امکان بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا در بارداری دارند:
سابقه خانوادگی ابتلا به مسمومیت حاملگی یا پره‌اکلامپسی
بارداری چند قلویی
سن بیشتر از 40 سال
استفاده از روش IVF برای بارداری
نارسایی مزمن کلیه
دیابت
سابقه فشار خون مادر یا خواهر
اختلالات خونی
سابقه فشار خون در بارداری قبلی
سابقه ابتلا سندرم پلی کیستیک تخمدان یا تنبلی تخمدان
بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری لوپوس، رماتوئید آرتریت
نژاد سیاه پوست
به فشار بالای 140 روی 90 فشار خون بالا گفته می شود. فشار خون بالا در بارداری همیشه هم خطرناک محسوب نمیشود ولی در صورت عدم کنترل ممکن است عوارض ناخوشایندی را برای مادر و جنین او به همراه داشته باشد.

انواع فشار خون در بارداری
فشار خون مزمن : اگر فشار خون قبل از بارداری وجود داشته باشد،فرد مبتلا به فشار خون مزمن است، این عارضه معمولاً با مصرف دارو درمان می شود، علاوه بر ایمن فشار خونی که قبل از هفته ۲۰ بارداری ایجاد می شود، با عنوان فشار خون مزمن شناخته می شود.
فشار خون بارداری : فشار خونی که بعد از هفته 20 بارداری شروع شده، فشار خون بالا در حاملگی شناخته می شود، این عارضه پس از طی دوران بارداری بهبود می یابد و شایع ترین عارضه این فشار القای درد زایمان است. اگر این عرضه تا قبل از هفته 30 بارداری تشخیص داده نشود،احتمال بروز پری‌اکلامپسی بیشتر می‌شود.
فشار خون مزمن به همراه پری‌اکلامپسی : این نوع فشار خون زمانی ایجاد می شود که فرد قبل از اقدام به بارداری فشار خون مزمن داشته باشد و در حین بارداری عوارضی را تجربه کند و بعد از بارداری نیز در ادرار او پروتئین مشاهده شود( از نشانه های پری اکلامپسی).

علائم فشار خون بالا در حاملگی
شایع ترین علامت فشار خون بالا در بارداری تورم بدن می باشد،نشانه های فشار خون بالا با علایمی که در بارداری ایجاد می شود، مشابه است اما بهتر است جهت بررسی های بیشتر به پزشک مراجعه نمایید. برخی از مهمترین علائم فشارخون بالا در حاملگی به این شرح است:
افزایش وزن ناگهانی ( در حدود هفته ۲۰ بارداری )
تورم ناگهانی صورت و دست‌ها
دیدن لکه در برابر چشم
کاهش میزان ادرار
سردرد
تاری دید
درد در قسمت بالای سمت راست شکم

پیشگیری از فشار خون بالا در حاملگی
با انجام برخی از راهکار ها می توان از ابتلا به فشار بالا پیشگیری و یا آن را کنترل نمود:
متعادل نگه داشتن وزن و جلوگیری از چاقی بیش از اندازه در بارداری
رعایت رژیم غذایی صحیح
اجتناب از دخانیات و الکل و حتی قرار گرفتن در معرض آنها
افزودن آهن، منیزیم و کلسیم به رژیم غذایی
مصرف روغن ماهی
گنجاندن پیاده روی در برنامه روزانه
کنترل مصرف نمک
کاهش استرس و نگرانی با استفاده از روش هایی مانند یوگا و مراقبه

کنترل فشار خون بالا در بارداری
درمان فشار خون بالا در بارداری بر اساس میزان افزایش فشار، هفته بارداری و سلامت و رشد جنین انجام میگیرد، پس از تشخیص پزشک مبنی بر فشار خون بالا در حاملگی، انجام یک سری آزمایش مثل بررسی مقدار مایع آمنیوتیک، سونوگرافی، آزمایش پروفایل بیوفیزیکال (آزمایشی است که در طی سونوگرافی وضعیت تنفسی، وضعیت ماهیچه‌ها و حرکت جنین و همچنین حجم مایع آمنیوتیک و ضربان قلب جنین هنگام حرکت بررسی می شود.) و … برای مادر تجویز می شود تا میزان جریان خون در بدن جنین به دقت بررسی شود. به علاوه پزشک انجام یک سری آزمایش خون و ادرار را تجویز می کند تا میزان ابتلای مادر به عوارض ناشی از فشار خون بالا در بارداری مثل ابتلا به پری‌اکلامپسی را بررسی نماید. در هر حال مادری که دچار فشار خون بالا شده است باید مرتباً (حداقل دوبار در هفته ) برای بررسی فشار خون به پزشک مراجعه نماید و هفته ای یک مرتبه آزمایش خون بدهد.

درمان فشار خون بالا در بارداری قبل از هفته 37
اگر میزان فشار خون خیلی زیاد نباشد و سلامت جنین را نیز تهدید نکند، باید مرتباً برای بررسی وضعیت خود و سلامت و رشد جنین اقدام نماید در این مدت لازم است مادر میزان فعالیت کمی داشته و رژیم غذایی مناسبی را رعایت نماید.
اگر فشار خون خیلی بالا باشد ( فشار خون ۱۶۰ روی ۱۱۰ یا بالاتر )، پزشک داروهایی برای کاهش فشار خون تجویز نموده و لازم است مادر تا زمان زایمان در بیمارستان بستری شود.

درمان فشار خون بالا در بارداری قبل از هفته ۳۴
در این حالت ممکن است پزشک مصرف داروی کورتیکواستروئیدها را تجویز نماید تا ریه ها و اندام های بدن جنین تکامل یابد.
در هر صورت اگر وضعیت مادر شدت یابد و فشار خون همچنان بالا باشد، قبل از هفته 37 و یا بعد از آن، حتی اگر جنین رشد کافی نکرده باشد، انجام عمل سزارین صورت می گیرد.
یکی از اقداماتی که مادر باردار در این حین باید انجام دهد، شمارش تعداد ضربات جنین می باشد، در واقع مادر باید وضعیت جنین را بررسی نموده و در صورتی که حرکات جنین کاهش یابد، این امر را جدی تلقی نموده و با پزشک تماس گیرد.

عوارض فشار خون بالا در بارداری
مهمترین عوارض جانبی که ممکن است مادر و جنین در اثر فشار خون بالا، تجربه کنند به این شرح است:
عوارض جانبی برای مادر
پری‌اکلامپسی (پره اکلامپسی) : این بیماری که با نام مسمومیت حاملگی نیز شناخته میشود، یک بیماری جدی است و در طی حاملگی ایجاد میشود مهمترین علت این بیماری فشار خون بالا در بارداری می باشد، این بیماری علائم دیگری نیز دارد که از جمله آنها می توانیم به وجود پروتئین در ادرار، اختلالات کبد و کلیه، سردرد یا تغییرات بینایی و ورم کردن دست ها و پاها اشاره کنیم.این بیماری اگر همراه با تشنج باشد،اکلامپسی نامیده شده و حتی ممکن است به مرگ منجر شود.پری‌اکلامپسی ممکن است مادر را در حین بارداری و یا بعد از آن درگیر نماید ولی اگر فشار خون بالا قبل از هفته ۳۰ بارداری ایجاد شده باشد،احتمال ابتلا به عارضه بیشتر خواهد بود.
سندرم هلپ : هلپ یا همولیز بیماری است که در طی آن آنزیم های کبد افزایش پیدا کرده و تعداد پلاکت ها کاهش می یابد.(این بیماری می تواند از عوارض پری اکلامپسی باشد.) این بیماری نیازمند مراقبت های اورژانسی است زیرا ممکن است موجب آسیب به مادر یا جنین گردد.از دیگر نشانه های این عارضه می توانیم تهوع، استفراغ، سردرد و درد در ناحیه فوقانی شکم اشاره کنیم.
گرفتگی رگ های مغز مادر که منجر به تشنج و بیهوشی می گردد.
عوارض جانبی برای جنین
محدودیت رشد داخل رحمی : افزایش فشار خون در بارداری به شکل مستقیم با رشد نوزاد در ارتباط بوده و میتواند وزن جنین را تحت تاثیر قرار دهد.
جدا شدن جفت از رحم
زایمان زودرس (زایمان قبل از هفته ۳۸)
زایمان سزارین
افزایش فشار در رگ های جفت که می تواند اکسیژن رسانی و انتقال مواد مغذی به جنین را با اختلال مواجه نماید.

مراقبت پس از زایمان
معمولاً فشار خون بالا در حاملگی پس از زایمان به تدریج بهبود می یابد اما لازم است، تا ۱۲ هفته پس از زایمان فشار خون کنترل شود، تا علائم فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی کنترل بررسی شود. اگر مادر در این مدت علائم پره اکلامپسی را تجربه نماید، باید در مورد درمان با پزشک مشورت کند. اگر فشار خون ۳ ماه بعد از زایمان همچنان کاهش نیافت، فرد دچار فشار خون مزمن شده است.
بارداری معمولاً فشار خون را کاهش میدهد به خصوص این امر در پایان سه ماهه اول و سه ماهه دوم قابل مشاهده می باشد و موجب میشود فشار خون مزمن پنهان شود اما فشار خون در پایان سه ماهه دوم به حالت اولیه خود باز می گردد.