کاهش درد زایمان، توسط طب سنتی و سوزنی

یکی از راهکارهای کاهش درد زایمان که در کشور ما کمتر به آن توجه می‌شود و بسیاری از مادران آشنایی چندانی با آن ندارند، استفاده از طب سنتی و طب سوزنی است. روش های طب سنتی و طب سوزنی که جزو روش‌های غیر دارویی متداول هستند، کمی متفاوت از سایر موارد بالا هستند. این روش‌ها کاملا ریشه دار و قدیمی به شمار می‌روند. البته در مورد اینکه طب سوزنی اثر مثبتی در کاهش درد زایمان داشته باشد، مناقشات زیادی شده است.

شیوه های کاهش درد زایمان با طب سنتی و سوزنی
یکی از شیرین‌ترین اتفاقات در زندگی یک زن، مادر شدن است. چیزی که ممکن است شیرینی حس مادر شدن را کم کند، سختی‌های دوران بارداری و به خصوص درد زایمان است. اگر ادعا کنیم که میزان مرگ و میر در عمل زایمان در طول تاریخ کمتر از جنگ نبوده است، سخن بی جایی نگفته ایم. البته شاید با پیشرفت علم از میزان این تلفات کم شده باشد ولی درد زایمان طبیعی همچنان به قوت خود باقی است. یکی از عمده‌ترین دلایل انتخاب سزارین و یا استفاده از روش‌های درمانی، همین درد شدید زایمان است. در ادامه با ما باشید تا در این خصوص بیشتر بدانید.

انواع روش‌های زایمان
امروزه روش‌های پیشرفته زیادی در علم پزشکی برای کاهش میزان درد زایمان استفاده می‌شود. روش‌های پزشکی به طور کلی به دو نوع تقسیم می شوند: روش دارویی و غیردارویی. از جمله روش‌های دارویی در علم پزشکی می توان به تزریق داروهای مسکن، استفاده از گاز انتونوکس و همچنین استفاده از بی حسی‌های موضعی در ناحیه لگن، بی حسی نخاعی، اپیدورال و بی حسی دهانه رحم اشاره کرد. روش‌های غیردارویی نیز که در سراسر دنیا مرسوم است عبارتند از انواع طب سنتی مانند طب سوزنی، تکنیک‌های تنفس، هیپنوتیزم، طب فشاری، روش لامار، آب درمانی، رایحه درمانی، تحریک الکتریکی اعصاب خاص و ... .

با وجود پیشرفت علم، درد زایمان طبیعی همچنان به قوت خود باقی است
یکی از راهکارهای کاهش درد زایمان که در کشور ما کمتر به آن توجه می‌شود و بسیاری از مادران آشنایی چندانی با آن ندارند، استفاده از طب سنتی و طب سوزنی است. روش های طب سنتی و طب سوزنی که جزو روش‌های غیر دارویی متداول هستند، کمی متفاوت از سایر موارد بالا هستند. این روش‌ها کاملا ریشه دار و قدیمی به شمار می‌روند. البته در مورد اینکه طب سوزنی اثر مثبتی در کاهش درد زایمان داشته باشد، مناقشات زیادی شده است.

روش‌های طب سنتی برای کاهش درد زایمان
روش‌های طب سنتی مبتنی بر رعایت رژیم غذایی طبیعی و سازگار با طبع مادر است. در طب سنتی به مادر توصیه می‌شود که در حین دوران بارداری از غذاها و گیاهان مخصوصی برای تقویت قوای جسمی و سلامتی خود استفاده کند و حرکات بدنی مانند پیاده روی در طول دوران بارداری و کارهایی در روزهای نزدیک به زمان زایمان انجام دهند. تمرکز بیشتر رژیم غذایی طب سنتی، بر روی ماه آخر بارداری و روزهای نزدیک به زمان زایمان است. توصیه‌های غذایی که در طب سنتی به زنان در هفته‌های آخر بارداری می‌شود، به شرح زیر است:
1- پرهیز از خوردن غذاهای ترش
۲- نوشیدن روازنه شیر و مصرف خرما
3- خوردن غذاهای نرم و سبک مثل سوپ، شوربای جوجه، غذاهای حاوی روغن بادام و ...
۴- گیاهان دارویی که به زنان باردار توصیه می‌شود در هفته‌های آخر بارداری و برای کاهش درد زایمان استفاده کنند عبارتند از خاکشیر، رازیانه، برگ ختمی، گل شاه پسند، زعفران، تخم شوید، شنبلیله و سیاه دانه.
یکی دیگر از روش‌های طب سنتی آمادگی برای زایمان با انجام یک سری کارهای بخصوص است. یعنی در کنار روش رژیم غذایی و استفاده از دانه‌ها و دارو های گیاهی، کارهایی هم به زنان باردار توصیه می‌شود تا برای کاهش درد زایمان انجام دهند. از جمله این کارها استحمام و نشستن در آبی است که در آن جوشانده شوید، شنلبلیه و تخم کتان ریخته باشند. همچنین چرب کردن ناحیه اطراف شکم و باسن با روغن‌های گیاهی مانند روغن بابونه یا کنجد توصیه دیگر متخصصان طب سنتی به زنان باردار است.

بررسی اثر طب سوزنی در کاهش درد زایمان
از جمله روش‌های کاهش درد زایمان در علم پزشکی، استفاده از داروهای بی حسی در ناحیه دهانه رحم و واژن است. طب سوزنی نیز روشی مشابه این کار را در هنگام زایمان انجام می دهد. به این شکل که با نزدیک شدن زمان زایمان، با فرو بردن سوزن‌های نازک در نقاط خاص بدن، سعی در نرم کردن و باز شدن دهانه رحم دارد. مطالعات زیادی در کشور ما و در سطح جهان در مورد درد زایمانی طب سوزنی (Acupuncture analgesia) انجام شده است. به طور مثال نتایج مطالعه‌ای که چند سال پیش در دانشگاه شاهد توسط پژوهشگران بر روی چند زن در بیمارستان مریم تهران انجام شد، نشان می دهد طب سوزنی تأثیر خاصی روی کاهش درد زایمان ندارد. در این مطالعه که بر روی ۶۰ زن باردار در نزدیکی وضع حمل انجام شده است، با قرار دادن سوزن در نقاط خاصی از بدن که طب سوزنی بر آن اصرار دارد، میزان درد مادر در قبل از قرار دادن سوزن ها، بعد از قرار دادن سوزن‌ها و بعد از زایمان مورد مقایسه قرار گرفت که تفاوت معناداری روی درد زایمانی طب سوزنی (Acupuncture analgesia) مشاهده نشد. (دوماهنامه علمی پژوهشی دانشور پزشکی- شماره ۷۱) در مطالعه دیگری که توسط دکتر رامرز و همکارانش در سال ۲۰۰۲ انجام شد نیز نتایج مشابهی به دست آمد.
در کنار این موضوع باید بگوییم که طبق نتایج برخی از مطالعات، با وجود آن که میزان درد زایمان در طب سوزنی (Acupuncture analgesia) کاهش ملموسی ندارد ولی طب سوزنی می تواند اثرات مثبت دیگری برای خانم‌های باردار داشته باشد. چه بسا همین اثرات مثبت برخی را به این اشتباه انداخته است که تصور می کنند، طب سوزنی روی کاهش درد زایمان به طور مستقل اثر دارد. به طور مثال نتایج برخی از بررسی‌ها نشان می دهد که طب سوزنی بر روی کاهش افسردگی دوران بارداری که در خانم‌ها شایع است و همچنین کاهش درد کمر و لگن در دوران بارداری موثر است. با در نظر گرفتن این نکته می توان گفت که این روش، با کاهش درد کمر و لگن و همچنین افزایش روحیه خانم‌ها برای مقاومت در برابر درد، به نوعی با کاهش درد انباشته‌ای که در طی 9 ماه برای آن‌ها ایجاد می‌شود، در کاهش درد زایمان نیز تأثیر خوبی خواهد گذاشت. برای نمونه می توان گفت بیشتر خانم‌ها در طول 9 ماه بارداری، در زیر قفسه سینه خود درد مزمنی را تحمل می‌کنند. در هنگام فارق شدن، این درد نیز در کنار درد زایمان وجود دارد و به طور مستقیم باعث افزایش آن می‌شود ولی زن بارداری که به کمک طب سوزنی و طب سنتی، از چنین دردهایی رها شده است، در هنگام زایمان درد کمتری را تحمل خواهد کرد. این موضوع را می توان به نقاط دیگر بدن نیز تعمیم داد.

اصلاح سبک زندگی برای کاهش درد زایمان
ناگفته پیداست یک مادر برای داشتن زایمانی راحت و ایده آل باید روش زندگی خود را اصلاح کند و استفاده از روش­های سنتی فقط در زمان بارداری یا ماه­های آخر کافی نیست. منظور از اصلاح روش زندگی، رعایت توصیه­های طب سنتی در مورد نوع خوراکی­ها، ساعت فعالیت، استراحت و بسیاری موارد دیگر می باشد. در مجموع باید گفت که روش‌های طب سنتی و طب سوزنی طرفداران خاص خود را دارند و بسیاری از مادران باردار که بیشتر نگران سلامتی نوزاد خود هستند ترجیح می دهند برای اجتناب از عوارض احتمالی دارو، از روش‌های غیر­دارویی استفاده کنند. می­توان گفت که با تاثیر مثبت طب سنتی و طب سوزنی در کاهش دردهای دوران بارداری، درد انباشه خانم‌ها کاهش یافته و در مجموع موجب کاهش درد زایمان می­شود.