داروهای آرامبخش در بارداری، می توان استفاده کرد؟

در دوره بارداری وقتی پای داروهای آرامبخش و ضد اضطراب‌ها وسط باشد، زمان مصرف می‌تواند تغییرات زیادی ایجاد کند. مصرف دارو در دوره بارداری چه با نسخه و چه بدون نسخه می‌تواند برای رشد جنین مضر باشد. داروها می‌توانند تاثیرات ناخواسته زیادی شامل زایمان زودرس، وزن غیرطبیعی زمان تولد، معلولیت‌های فیزیکی، تغییرات غیرطبیعی رشدی و عصبی و ... داشته باشند. اما خانم‌های باردار هم ممکن است در وضعیتی قرار بگیرند که درمان، برایشان بسیار حیاتی باشد؛ بنابراین پزشک و بیمار باید خطرات مصرف دارو برای مادر و جنین و درمان نکردن مادر را سبک و سنگین کنند.

در آخرین مطالعات محققان سعی کرده‌اند تاثیرات مصرف داروهای آرامبخش و ضداضطراب را با تاثیر طب جایگزین، یعنی طب سوزنی بررسی و مقایسه کنند.

زمان مصرف داروهای آرامبخش در بارداری
خطر مصرف دارو در دوره بارداری ارتباط مستقیمی با زمان مصرف آن دارد، اینکه مادر در کدام یک از سه ماهه بارداری داروی آرامبخش مصرف کرده است.

اوایل بارداری، زمانی که اندام‌هایی مثل قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها و سیستم عصبی در حال شکل‌گیری هستند، یک دارو می‌تواند تاثیر متفاوتی نسبت به ماه‌های بعد- که رشد اندام داخلی تمام شده- داشته باشد تا زمانیکه رشد اندام‌ها و ساختار اولیه، در مراحل ابتدایی قرار دارد.

همچنین، مقدار دارو و طول مدت مصرف که جنین را در معرض دارو قرار داده هم، هردو می‌تواند در نوع خطرات احتمالی موثر باشند.

از آنجا که این روزها افراد زیادی از داروهای آرامبخش و ضد اضطراب استفاده می‌کنند، محققان مطالعات زیادی در خصوص مصرف این داروها در دوران بارداری انجام داده‌اند؛ آنها به طور خاص نگران افزایش احتمال زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس در اثر مصرف داروهای آرامبخش بودند چراکه تولد زودهنگام ریسک بروز بسیاری از مشکلات از جمله مشکلات تنفسی بدو تولد تا بروز رشد غیرطبیعی عصبی-رشدی و حتی افزایش احتمال مرگ در دوره نوزادی را افزایش می‌دهد.

در آمریکا حدود ۸ درصد خانم‌های باردار از داروهای آرامبخش استفاده می‌کنند که این گروه از داروها شامل مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب نورآدرنالین (SNRI) می‌شود که معمولا برای درمان اختلال اضطراب تجویز می‌شوند. البته گروه‌های دارویی بنزودیازپین‌ها و آرامبخش‌هایی مثل زاناکس و والیوم و ... هم در این دسته قرار دارند.

داروهای آرامبخش در کدام ماه بارداری کم خطرتر است
محققان مطالعاتی بر روی دو هزار و ۷۹۳ مادر باردار از ابتدای بارداری تا زمان زایمان انجام داده اند که از هر ۱۰ مادر، یکی از داروهای آرامبخش استفاده می‌کرد؛ سه‌چهارم این زنان فقط از یک داروی آرامبخش استفاده می‌کردند اما ۲۵ درصد دیگر، بین دو تا ۳ دارو مصرف داشتند.

در نتیجه این آزمایش مشخص شد حدود ۲۳ درصد زنانی که از داروهای آرامبخش استفاده می‌کنند، دچار زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷ بارداری) می‌شوند که این آمار در زنانی که داروهای آرامبخش نمی‌خورند، فقط ۹ درصد است.با افزایش تعداد داروهایی که مادر در بارداری استفاده کرده، ریسک زایمان زودرس هم بالاتر می‌رود.

مصرف داروهای آرامبخش در سه ماهه دوم و سوم
طی مطالعاتی که توسط پژوهشگران انجام شده، ریسک زایمان زودرس مرتبط با مصرف داروهای آرامبخش SSRI/SNRI فقط زمانی اتفاق می‌افتد که درمان در سه ماهه دوم یا سوم بارداری شروع شده باشد. اگر مادر مصرف این داروها را قبل از بارداری یا حتی در سه ماهه اول آغاز کند و در طول بارداری هم به دارو درمانی ادامه دهد، ریسک زایمان زودرس هیچ افزایش نخواهد داشت.

البته در این مطالعات ذکر شده که ممکن است تمام داروهای مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب نورآدرنالین (SNRI) تاثیر یکسانی بر افزایش ریسک زایمان زودرس نداشته باشند. اما جمعیت مورد مطالعه در این آزمایش برای نتیجه گیری نهایی در این زمینه بسیار کوچک بوده و در نهایت هم معلوم نشده کدام یک از این داروها خطرناک‌تر و کدامیک خطر کمتری دارند.