علت های مختلف ناباروری، زنانه و مردانه اش کدام است؟

ناباروری زمانی است که اگر کمتر از ۳۵ سال سن دارید، یک سال تلاش ناموفق برای بارداری داشته باشید. اگر سن شما بیش از ۳۵ سال است، بازه زمانی به شش ماه کاهش می یابد. همچنین نوع دیگر ناباروری زمانی است که قابلیت لقاح را دارید اما نمی توانید بارداری را با موفقیت به اتمام برسانید. در ادامه پیرامون این موضوعات مطالعه خواهید کرد: معنی ناباروری، علل ناباروری مردان، علل ناباروری در زنان، تشخیص علت ناباروری در مردان، تشخیص علت ناباروری در زنان، درمان ناباروری در مردان، درمان ناباروری در زنان.

معنی ناباروری

به شرایطی که زن هرگز قادر به بارداری نبوده ناباروری اولیه و در صورتی که در گذشته حداقل یک بارداری موفق داشته اما اکنون توان بارداری ندارد ناباروری ثانویه گفته می شود. ناباروری تنها به دلیل مشکلات زنانه رخ نمی دهد، مردان نیز می توانند نابارور باشند. در حقیقت زنان و مردان به اندازه هم احتمال دارد دچار مشکلات باروری گردند. یک سوم ناباروری ها به دلیل مشکلات خانم ها و یک سوم به دلیل مشکلات مردان است و یک سوم دیگر در اثر ترکیبی از ناباروری زن و مرد ایجاد می شود و یا حتی ممکن است اصلا دلیل خاصی پیدا نشود.

علل ناباروری مردان

به طور کلی ناباروری در مردان مربوط به موارد زیر می باشد:

توانایی تولید اسپرم سالم

تعداد اسپرم

شکل اسپرم

حرکت اسپرم

عوامل گوناگون، بیماری ها و داروهای مختلف می توانند بر باروری تاثیر بگذارند.

عوامل خطر آفرینی که می توانند بر قدرت باروری در مردان اثر بگذارند عبارتند از:

افزایش سن

سیگار کشیدن

استفاده از الکل

اضافه وزن یا چاقی

قرار گرفتن در معرض سموم مانند سموم دفع آفات، علف کش ها و فلزات سنگین

برخی نمونه های شرایط پزشکی که قدرت باروری مرد را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از:

انزال پس رونده

واریکوسل یا تورم رگ های اطراف بیضه

کریپتورکیسم (بیضه ها به درستی در کیسه بیضه قرار نگرفته اند)

وجود آنتی بادی هایی که به اسپرم حمله کرده و آن ها را نابود می کنند

عدم تعادل هورمونی مانند تستوسترون پایین

برخی داروها نیز می توانند باعث کاهش قدرت باروری مردان شوند:

شیمی درمانی یا پرتو درمانی که برای درمان سرطان به کار می رود

سولفاسالازین که برای آرتریت روماتوئید (RA) یا کولیت اولسراتیو (UC) استفاده می شود

مسدود کننده های کانال کلسیم که برای فشار خون بالا تجویز می شود

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای

استروئیدهای آنابولیک که برای بهبود عملکرد ورزشی یا مشکلات هورمونی نظیر تاخیر در بلوغ به کار می روند

داروهای تفریحی مانند ماری جوانا و کوکائین

علل ناباروری در زنان

ناباروری در زنان می تواند در اثر عوامل گوناگونی ایجاد شود که بر فرآیندهای بیولوژیکی زیر تاثیر می گذارد:

تخمک گذاری، هنگامی که تخمک بالغ از تخمدان رها می شود.

لقاح، زمانی است که اسپرم بعد از سفر از طریق دهانه رحم و رحم با تخمک در لوله های فالوپ ملاقات می کند

لانه گزینی، هنگامی رخ می دهد که تخمک بارور شده به لایه رحم متصل می گردد تا در آنجا رشد کند

ناباروری در زنان نیز ممکن است تحت تاثیر عوامل خطر آفرین، شرایط پزشکی و داروها قرار بگیرد

عوامل خطر آفرین برای باروری در زنان عبارتند از:

افزایش سن

سیگار کشیدن

استفاده از الکل

اضافه وزن یا چاقی

کمبود وزن

ابتلا به برخی عفونت های مقاربتی که می توانند به سیستم تولید مثل آسیب بزنند

شرایط پزشکی و بیماری ها می توانند بر قدرت باروری در زنان اثرگذار باشند:

اختلالات تخمک گذاری که می تواند در اثر سندرم پلی کیستیک تخمدان (PCOS) یا عدم تعادل هورمونی ایجاد شود

بیماری التهابی لگن (PID)

اندومتریوز

فیبروئید رحم

نارسایی زودرس تخمدان

زخم ناشی از جراحی قبلی

برخی از روش های درمانی و داروهایی که بر قدرت باروری در زنان اثر می گذارند عبارتند از:

شیمی درمانی یا پرتو درمانی

استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی با دوز بالا مانند آسپیرین و ایبوپروفن

داروهای ضد افسردگی

داروهای تفریحی مانند ماری جوانا و کوکائین

تشخیص علت ناباروری در مردان

در صورتی که یک سال تلاش ناموفق برای بارداری داشته اید باید به پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید به این معناست که نیاز به بررسی های بیشتری می باشد:

اختلالات نعوظ

مشکلات مربوط به انزال

کاهش میل جنسی

درد یا تورم بیضه ها

سابقه جراحی در ناحیه تناسلی

پزشک سوابق شما را مورد بررسی قرار خواهد داد و در مورد عواملی که ممکن است بر قدرت باروری تان اثرگذار باشد سوالاتی خواند پرسید. جهت بررسی هرگونه ناهنجاری ساختاری یا توده، معاینه جسمی صورت می گیرد. سپس آنالیز مایع منی انجام خواهد شد. نمونه ای از مایع منی جهت بررسی تعداد و شکل اسپرم به آزمایشگاه فرستاده می شود. بسته به نتایج آزمون اولیه و تجزیه و تحلیل مایع منی پزشک ممکن است آزمایشات تکمیلی را تجویز نماید:

آزمایش هورمونی

سونوگرافی دستگاه تناسلی

آزمایش ژنتیک

تشخیص علت ناباروری در زنان

قدرت باروری یک زن پس از ۳۰ سالگی کاهش می یابد. زنان زیر ۳۵ سال بعد از یک سال تلاش برای بارداری باید به پزشک مراجعه نمایند. در صورتی که زنان بالای ۳۵ سال پس از ۶ ماه باید آزمایشات لازم را انجام دهند. ابتدا پزشک سابقه شما را بررسی می نماید و در مورد وضعیت فعلی سلامتی و هرگونه بیماری ای که به باروری مرتبط باشد از شما سوالاتی خواهد پرسید، سپس جهت بررسی ناهنجاری هایی نظیر فیبروم، اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن، ناحیه لگن را مورد معاینه قرار می دهد. پزشک در مورد منظم یا نامنظم بودن قاعدگی از شما سوالاتی می پرسد. همچنین ممکن است برای بررسی های بیشتر سونوگرافی رحم ضمائم توصیه کند. جهت بررسی های تکمیلی ممکن است آزمایشات زیر نیز تجویز شود:

عکس رنگی رحم

لاپاراسکوپی

درمان ناباروری در مردان

روش درمان ناباروری به علت آن بستگی دارد. گزینه های درمان ناباروری برای مردان شامل جراحی، دارو درمانی و روش های کمک باروری است. جراحی می تواند مشکلاتی که مانع از حضور اسپرم در انزال می شوند را برطرف کند، همچنین شرایطی مانند واریکوسل را اصلاح می نماید. در بعضی موارد اسپرم را می توان مستقیما از بیضه ها گرفت و در درمان های ART مورد استفاده قرار داد.

از دارو معمولا برای درمان مواردی نظیر عدم تعادل هورمونی استفاده می شود. همچنین در سایر شرایطی که بر باروری آقایان اثرگذار است مانند درمان عفونت هایی که بر تعداد اسپرم ها اثر می گذارد از دارو استفاده می شود.

روش ART به درمان هایی گفته می شود که تخمک و اسپرم خارج از بدن با یکدیگر ملاقات می کنند. این می تواند شامل درمان هایی مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی باشد.

درمان ناباروری در زنان

درمان ناباروری در خانم ها نیز شامل جراحی، دارو درمانی و روش های کمک باروری ART است. گاهی از این روش های درمانی به صورت ترکیبی استفاده می شود. اگرچه گاهی می توان از عمل جراحی برای درمان ناباروری در زنان استفاده کرد اما به دلیل پیشرفت سایر روش های درمان ناباروری، جراحی شایع نمی باشد. جراحی معمولا برای اصلاح شکل غیر طبیعی رحم، از بین بردن فیبروم ها و باز کردن لوله های فالوپ مورد استفاده قرار می گیرد. روش های درمانی کمک باروری شامل IUI و ART است. در روش IUI میلیون ها اسپرم در زمان تخمک گذاری به رحم زن تزریق می کنند. IVF یکی از روش های ART می باشد که شامل خارج کردن تخمک و اسپرم در بدن زن و مرد و لقاح در محیط آزمایشگاهی است. پس از لقاح، جنین دوباره به داخل رحم منتقل می شود.

داروهایی که برای درمان ناباروری مورد استفاده قرار می گیرند به صورت هورمون هایی هستند که به طور طبیعی در بدن وجود دارند این داروها برای تشویق و تنظیم قاعدگی به کار می روند.